Neerlandia. Jaargang 96

[p. 166]

Timmermans en het activisme

Felix Timmermans, Vlaams schrijver, tekenaar en schilder (1886-1947) een van de groten uit onze literatuurgeschiedenis, blijft een belangwekkend onderwerp van studie. Het Jaarboek 1991 van het Felix Timmermans-Genootschap, samengesteld door Marc Somers, stelt het thema centraal van zijn betrokkenheid bij het activisme, de radicale vlaamsgezinde stroming tijdens de Eerste Wereldoorlog, welke in meerdere of mindere mate bereid was mee te werken met de Duitsers teneinde voldoening te bekomen inzake de verwezenlijking van een aantal Vlaamse eisen. En dat waren er voor de Eerste Wereldoorlog nogal wat. De Vlaamse Hogeschool, de Raad van Vlaanderen, het Liers activisme en het Algemeen-Nederlands Verbond komen uitgebreid aan de orde. Het succes van het ANV in Vlaanderen bereikte een hoogtepunt in de jaren vlak voor de eerste wereldoorlog, toen de Vlaamse beweging een brede volksbeweging werd met als belangrijkste programmapunt de vernederlandsing van de Gentse rijksuniversiteit. Op dat ogenblik bestonden er in Vlaanderen 14 en in Wallonië 5 afdelingen. Dat ANV-milieu was voor Felix Timmermans één van de ontmoetingsplaatsen van gelijkgestemde Vlamingen. Veel namen uit het Vlaams emancipatiestreven komen terug in de herinnering. Interessant is te lezen hoe Timmermans pleit voor een Koninkrijk Vlaanderen, los van Frankrijk en Duitsland, maar ook los van Holland. Hij moest aan het einde van deze oorlog de vlucht nemen naar Holland om te ontkomen aan de Belgische repressie. Bij zijn vertrek uit het gastvrije Scheveningen enkele jaren later en zijn terugkeer naar Lier schreef hij ‘Holland’, een ode aan het land, dat hij schoon en verrukkelijk om te zien noemde, en aan de mensen die hem hadden opgenomen, hem warmte en vriendschap gaven. Het is jammer, dat ook FT tot diegenen behoorden die het verschil tussen de Duitse politiek in de eerste wereldoorlog en de nazistische politiek in de tweede wereldoorlog niet recht zagen, anders had hij zich niet tijdens de tweede bezetting in Duitsland laten eren voor zijn werk. Eer kwam hem ongetwijfeld toe, maar niet in die tijd, op die plaats en door die mensen.

Timmermans en het activisme. Jaarboek 1991 van het Felix Timmermans-Genootschap-samenstelling: Marc Somers-Uitgeverij J. van In, Lier-1992, ISBN 90-306-1979-1.