Neerlandia. Jaargang 95

Over de grens

Ruim 1 miljoen inwoners Nederland geboren in het buitenland.

Op 1 januari van dit jaar woonden er in Nederland 1,167 miljoen personen die in het buitenland zijn geboren. De grootste categorie (188 duizend) kwam ter wereld in voormalig Nederlands Nieuw-Guinea of Indonesië. Daarnaast zijn velen geboren in Suriname (157 duizend), Turkije (141 duizend), (West-) Duitsland (128 duizend), Marokko (115 duizend) en de Nederlandse Antillen of Aruba (56 duizend). Dit blijkt uit een onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek op basis van gegevens uit de gemeentelijke bevolkingsregisters, zo meldt de Nederlandse Staatscourant nr. 249 van 21 december 1990.

Ruim de helft van de mensen die buiten Nederland zijn geboren bezit de Nederlandse nationaliteit. Het gaat dan vooral om personen die afkomstig zijn uit voormalig Nederlands-lndië, voormalig Nederlands Nieuw-Guinea of Indonesië, Suriname en de Nederlandse Antillen of Aruba.

Van degenen die in Turkije of Marokko zijn geboren heeft 5% respectievelijk 7% de Nederlandse nationaliteit. Daarentegen is 63% van de in België en 72% van de in (West-) Duitsland geboren personen Nederlander. Het aantal mannen dat is geboren in een land buiten Europa is doorgaans groter dan het aantal vrouwen. Zo zijn onder de mensen die in Marokko en Turkije zijn geboren de mannen duidelijk in de meerderheid. Dit hangt samen met het feit dat met name in de jaren zestig uit die landen vooral mannelijke arbeidskrachten zijn geworven. Daarentegen is het aantal in Europese landen geboren vrouwen veelal groter dan het aantal mannen. Het gaat hier dikwijls om vrouwen die met een Nederlandstalige man zijn gehuwd. Een uitzondering vormen de Zuideuropese landen Griekenland, Italië, Portugal en Spanje, waar in het verleden eveneens arbeidskrachten zijn geworven. 57% van de in Suriname geboren personen woont in Amsterdam, Rotterdam of 's-Gravenhage, in Amsterdam alleen al 25%. Van de mensen die in Marokko zijn geboren woont 50% in een van de drie grote gemeenten. Voor degenen die uit Turkije of de Nederlandse Antillen en Aruba afkomstig zijn is die 33% respectievelijk 32%.

Grensregio's krijgen 70 miljoen gulden

De Europese Commissie heeft besloten circa zeventig miljoen gulden beschikbaar te stellen voor de sociaal-economische ontwikkeling in het Duits-Nederlandse grensgebied. Het geld wordt beschikbaar gesteld uit het Fonds voor de Regionale Ontwikkeling (EFRO) en het is bedoeld voor de periode 1990-1993. Het Nederlands-Duitse samenwerkingsverband Euregio heeft dit op 26 oktober bekend gemaakt, aldus het ANP.

Euregio (die het gebied tussen Rijn, Ems en IJssel omvat) ontvangt van de Europese Gemeenschap 22 miljoen gulden. Voor de Regio Ems Dollard is twintig miljoen gulden uitgetrokken. De Regio Rijn-Waal en de Regio Maas-Rijn-Noord krijgen elk zeven miljoen gulden. De regio Maas-Rijn kan dertien miljoen gulden tegemoet zien.

Euregio Maas-Rijn

In november 1990 kwam de verenigde vergadering van de Euregioraad Maas-Rijn bijeen te Aken.

De Euregio Maas-Rijn omvat de vijf steden Aken, Heerlen, Maastricht, Luik en Hasselt, elk met hun omgeving. Voor de uitwerking van een stevige samenhang op diverse gebieden krijgen ze op Europees vlak 2,5 miljard fr. in een tijdsspanne van drie jaar ter beschikking gesteld.

De burgemeesters van de betrokken steden stelden konkrete plannen voor: een euregionaal kultuurfestival wordt op driejaarlijkse basis georganiseerd en een euregionaal marketingbureau moet niet alleen het image naar buiten op poetsen, maar ook de relaties intern verbeteren.

Een milieuagentschap met zetel in Aken staat voor de omgevings-aspekten in; openbare orde, veiligheid en misdaadbestrijding worden over de grenzen heen bekeken en samengevat en samenwerking tussen scholen en wetenschap, met bijvoorbeeld de invoering van één kollegekaart worden gestimuleerd. Tenslotte worden ambtenaren tussen de verschillende steden uitgewisseld.

De verenigde vergadering voegde hieraan twee punten toe: de duidelijkere omschrijving van een ekologische politiek en het garanderen van lokale inspraak in de Euregioplannen (Stdrd.)

Grensoverschrijdende Politie

Niet alleen in het grensvlak van Nederland en Vlaanderen nemen de contacten over en weer steeds meer, zowel in omvang als in betekenis, toe. Eenzelfde ontwikkeling voltrekt zich ook op steeds meer plaatsen langs de oostgrens. Daar is tussen de Rijkspolitie van het district Nijmegen en de Schutzpolizei van de Kreis Borken een intensieve uitwisseling op gang gekomen. In dat kader, en dat was een Europese primeur, deed een Duitse politieman gedurende een tiental dagen dienst bij zijn Neder-

[p. 27]

landse collega's en een Nederlandse politieman maakte tijdelijk deel uit van het Borkense politiekorps. Wel hadden deze twee politiemannen de status van gast en op grond daarvan dus ook geen bevoegdheden.

Het doel van dit soort uitwisselingen is een beter inzicht te krijgen in elkaars werkwijze om zo van elkaar te leren. Eerder vond een soortgelijke uitwisseling plaats tussen de politie van het district Nijmegen en de Kreis Kleef. Ook Venlo zette Duitse politie in.

Tot deze twee voorbeelden wil men de uitwisseling zeker niet beperken; het ligt in de bedoeling ook in de rest van het gebied van de provincies Gelderland en Overijssel en de aangrenzen Duitse Kreisen een dergelijke uitwisseling op gang te brengen. Verder is er op initiatief van de rijkspolitie van het district Nijmegen en de Kreispolizei van Kleef een systeem ontwikkeld dat het mogelijk moet maken bij rampen in het grensgebied een verregaande samenwerking tot stand te kunnen brengen tussen de Duitse en Nederlandse politie, de douaniers en de marechaussees. Door het leggen van een cordon aan weerskanten van de grens hoopt men erin te slagen ontsnappingspogingen van verdachte personen tot een minimum te beperken.

Marten HEIDA

Burgenroute

In de driegrenzenstreek van Duitsland, Belgie en Nederland begint in Kelmis ten zuiden van Vaals een 80 km lange autoroute die de bezoeker langs meer dan dertig nude kastelen, burchten, versterkte woonhuizen en boerderijen brengt. De route loopt door de duitstalige Belgische Oostkantons en door de Voerstreek.

Voettocht

Reeds voor de 15^e keer organiseert het Comité van de Peene, ditmaal op zaterdag 27 april 1991 om 14.30 uur aan de kerk van Zuidpeene de jaarlijkse voettocht van 8 km. ter herdenking van de slag aan de Peene in 1677, die tot gevolg had dat Zuidvlaanderen door Frankrijk werd ingelijfd. De tocht kan gecombineerd worden met een bezoek aan Kassel met het monument dat herinnert aan de drie veldslagen die aan de voet van de Kasselberg zijn geleverd tussen het noordwaarts dringende Franse koninkrijk en de Nederlanden, nl. in 1071 met Robrecht de Fries, in 1328 met Nikolaas Zannekin en in 1677 met Willem van Oranje.

Nadere inlichtingen bij de heer R. Seys, Ringlaan, B-8680 Koekelare, tel. [phone].

Nederland in den Vreemde

De vereniging Nederland in den Vreemde behartigt de belangen van de niet-geëmigreerde, maar voor langere tijd in het buitenland wonende Nederlanders, ongeveer 650 000 in getal, een hele ‘provincie’. De vereniging is te vergelijken met de organisatie Vlamingen in de Wereld en werd beschreven in Neerlandia 1990-3, blz. 137.

Nederlanders in den vreemde zijn echter niet op al te nauwe banden met het vaderland gesteld. Dit blijkt o.a. uit het karige gebruik dat zij van hun stemrecht maken.

Veruit de meeste Nederlanders die in het buitenland wonen, nemen niet deel aan verkiezingen. Van die naar schatting 650.000 Nederlanders in het buitenland heeft bij de verkiezing van het Europees Parlemen slechts vier percent zijn stem uitgebracht. Bij de verkiezing van de Tweede Kamer was dit slechts drie percent.

Dat schrijft staatssecretaris De Graaff-Nauta (Binnenlandse Zaken) in een notitie aan de Tweede Kamer. De bewindsvrouw concludeert dat het effect van het ongevraagd toezenden van registratieformulieren gering is en niet opweegt tegen de kosten ervan.

Bij de Europese verkiezingen werden circa 700.000 formulieren toegezonden. Daarvan zijn er 660.000 niet terug ontvangen. Dat betekent volgens De Graaf-Nauta een aanzienlijke verspilling van papier, drukkosten, arbeid bij de ambassades en consultaten en verzendkosten.

[p. 28]

Alleen al aan druk- en verzendkosten heeft deze operatie 1,5 miljoen gulden gekost. Daar komt nog bij dat de adressenbestanden van Nederlanders in het buitenland onbetrouwbaar zijn. Er bestaat voor Nederlanders in het buitenland geen verplichting zich bij de ambassade te laten registreren en verhuizingen door te geven. Zeer veel formulieren bleken daardoor onbestelbaar te zijn. De bewindsvrouw concludeert dat andere methoden van opkomstbevordering, zoals voorlichting via de Wereldomroep, effectiever zijn. Vorig jaar nam de Tweede Kamer een motie aan van Wiebenga (VVD) en Tegelaar-Boonacker (CDA), waarin werd aangedrongen op handhaving van de ongevraagde toezending van de registratieformulieren. De notitie van De Graaff-Nauta is een reactie hierop.

De meeste Nederlanders in het buitenland verblijven in Duitsland (114.000), Australië (82.000), België (76.000), de Verenigde Staten (35.000), het Verenigd Koninkrijk (31.000), Frankrijk en Spanje (elk 20.000).

Bij de verkiezing van het Europees Parlement werden circa 21.600 geldige stemmen uitgebracht. Bij de Kamerverkiezing 17.000 stemmen. Bij beide verkiezingen samen kreeg de VVD de meeste stemmen, op de voet gevolgd door het CDA.

Een ander gevolg van deze geringe belangstelling voor het vaderland is dat de vereniging Nederland in den Vreemde het hoofd niet boven water wist te houden.

In december 1990 is tevergeefs gepoogd structurele subsidie van de Nederlandse overheid te verkrijgen. Contributie en incidentele steun bleken onvoldoende om de vereniging in stand te houden. Hierop besloot het bestuur de liquidatie-procedure op gang te brengen. Het ligt in de bedoeling de verwante Stichting Neerlandia te behouden, zodat een basis voor de doelstellingen bewaard blijft. Met de weigering structurele steun te verlenen aan een organisatie die zich toelegt op het onderhouden van een band met Nederlanders buitengaats neemt Nederland een uitzonderingspositie in ten opzichte van andere Europese landen. Vrijwel elk land spant zich in zijn in het buitenland verblijvende burgers van dienst te zijn. Tegen de achtergrond van de Europese intergratie halen sommige landen de band juist aan. Nederland daarentegen schaft zelfs de registratie van zijn landgenoten door de ambassades en consultaten af. Is dit de juiste methode om de Nederlandse identiteit en bijdrage aan het pluriforme Europa te waarborgen?