Neerlandia. Jaargang 94

[p. 1]

[Nummer 1]

Het ANV in de jaren negentig
100 jaar jong

Voor u ligt het eerste nummer van een nieuwe jaargang, tevens van een nieuw decennium.

Een decennium waarin het ANV zijn 100-jarig bestaan viert. Een decennium waarin Europa opnieuw gestalte krijgt.

Immers, centraal Europa heeft het al te lang gedragen juk afgeworpen en gaat nu de weg op van democratie en samenwerking met andere Europese landen.

Daarmee vervaagt de scheiding in Europa.

Langzaam maar zeker zal centraal en wellicht ook Oost-Europa zijn bijdrage leveren aan een nieuw, pluriform Europa van de toekomst. Een pluriform Europa dat met de Europese Gemeenschappen per 31 december 1992 een nieuwe mijlpaal hoopt te bereiken. Vrij verkeer van personen, goederen, diensten en kapitaal maken een einde aan verdeeldheid, voorwaarde voor Europa om zijn plaats in de wereld te behouden. Een economisch één, maar cultureel rijk geschakeerd Europa is in de maak.

Aan dit cultureel pluriform Europa zal, per definitie, door alle cultuurgemeenschappen moeten worden bijgedragen, ook door de Friese, de Portugese of de Nederlandse. Ook deze kleinere culturen worden geacht een eigen inbreng te hebben. Dit veronderstelt het hebben van een eigen identiteit en voldoende kwaliteit. Hier ligt de taak van het ANV.

Het ANV zal zich moeten inzetten voor de versterking van de Nederlandse identiteit door middel van de bevordering van de Nederlandse taal en cultuur. Dit doet het al bijna 100 jaar; een extra inspanning is evenwel meer dan ooit op haar plaats. Betekenen open grenzen immers geen uitdaging voor de Nederlandse maatschappij om een kwalitatief hoogwaardige bijdrage aan Europa te leveren?

Tegenover de kwantitatieve druk van de ons omringende culturen van de grote landen zal de bijdrage van de relatief kleine Nederlandse taal en cultuur vooral van hoge kwaliteit moeten zijn om zich staande te kunnen houden en om in Europa te kunnen doordringen.

[p. 2]

Maar werken de economisch-technocratische richtlijnen uit net Brusselse bolwerk niet negatief uit op juist de kleinere culturen? Kunnen het goede Nederlandstalige boek, de goede Nederlandstalige film- en televisieprodukties blijven bestaan of vallen die ten offer aan de goedkopere massificatie? Het verdrag van Rome waarop de Europese Gemeenschappen stoelen, bevat geen hoofdstuk cultuur. Cultuuruitingen worden als economisch produkt beschouwd en behandeld.

Mèt de Nederlandse en Vlaamse ministers van cultuur bepleit het ANV daarom het toevoegen van een culturele paragraaf aan het verdrag van Rome en het tot stand brengen van een Europees cultureel handvest, op grond waarvan Europa op cultureel gebied confederaal kan worden ingericht.

Hoe noodzakelijk culturele afspraken op Europees vlak ook mogen zijn, wordt de Nederlandse taal en cultuur niet juist ook van binnenuit bedreigd? Allerlei sociale overwegingen hebben er in het verleden bij de Vlamingen toe geleid dat zij in aanzienlijke mate werden verfranst. Heden ten dage oefent het Engels, vooral in Nederland, een onevenredige aantrekkingskracht uit.

Zowel in Nederland als in Vlaanderen laat het onderwijs in de Nederlandse taal - en de geschiedenis - te wensen over. Alom wordt over de gebrekkige kennis, speciaal in die vakken, geklaagd. Het zijn vooral die vakken die de grondslag vormen voor de specifieke bijdrage die de Nederlanden aan Europa kunnen leveren. Het zijn die vakken die zelfbevestigend werken, nodig voor een minimum aan cultureel zelfbewustzijn.

Juist met het oog op het leveren van deze bijdrage aan een pluriform Europa zullen typisch Nederlandse kenmerken in Noord en Zuid, zoals de gemeenschappelijke taal en geschiedenis, de sociale verworvenheden en de overige culturele identiteit, versterkt en gekoesterd moeten worden.

Het ANV zal zich derhalve inzetten voor de bevordering van de Nederlandse taal en cultuur, samen met de Vlaamse gemeenschap waar dat mogelijk is, ten behoeve van de plaats van de Nederlanden in een Europa zonder grenzen.

De rol en de betekenis van de Nederlandse Taalunie zullen moeten worden versterkt. Het Nederlands dient de voertaal te zijn aan de Nederlandse en Vlaamse onderwijsinstellingen.

Het ANV zal de oprichting van een leerstoel algemeen-Nederlandse cultuur in Nederland en Vlaanderen ter hand nemen, respectievelijk bevorderen.

Vlaams noch Hollands particularisme kunnen we ons nog veroorloven.

De jaren negentig vereisen meer dan ooit algemeen-Nederlands bewustzijn, voor onszelf, maar ook ten behoeve van een door het buitenland op prijs gestelde bijdrage-met-eigen-gezicht aan een cultureel rijk geschakeerd Europa.

Jan L.M. KITS NIEUWENKAMP algemeen secretaris