Neerlandia. Jaargang 92

Media

Elsschot verfilmd

De dienst Drama van de BRT verfilmt Willem Elsschots debuutroman ‘Villa des Roses’ (1913). Een vooroorlogs verhaal dat zich afspeelt in een pensionnetje in Parijs, waar een tiental gasten de touwtjes van hun leven aan mekaar proberen te knopen. Bindlijn in deze nostalgische roman is de liefdesaffaire tussen de nieuwe dienstmeid Louise (Machteld Ramoudt), jong en weduwe, en de Nederlander Groenwoud (Eddy Brugman) - In Elsschots roman de Duitser Grünerwald. Het verhaal komt in het najaar in drie afleveringen op het scherm. Lou de Vel produceert, Marc Liebaert is aan zijn tweede BRT-regie toe en het hele dramatisch gezelschap van de BRT speelt mee. Het feuilleton is een coproduktie met de Nederlandse omroep KRO, die op het laatste ogenblik mee in de boot stapte.

Het is niet de eerste keer dat ‘Villa des Roses’ wordt verfilmd. Twintig jaar geleden maakte de AVRO er een driedelige reeks van, opgenomen in zwart-wit en in de studio. De AVRO verfilmde later nog ‘Lijmen/Het Been’, en ‘Het Dwaallicht’ werd in Vlaanderen als speelfilm uitgebracht. Tot nog toe had de BRT het werk van Elsschot links laten liggen.

Manna

In het Mechels Miniatuurtheater werd begin juni een nieuw maandblad gepresenteerd. Het heet ‘Manna’ en wil de hongerige lezer naar keurige, positieve verhalen verzadigen.

Het ‘hemels brood’ komt wel uit Nederland waar de baas van Center Parcs een Stichting Getuigenis van Gods Liefde oprichtte, met de bedoeling zijn geld te besteden aan goede dingen.

‘Manna’ is daar een van en is ondertussen in Nederland al enkele maanden op de markt. Als je de geestdriftige lezersbrieven mag geloven, dan is dit het tijd-

[p. 179]

schrift waar Nederland al lang op zat te wachten.

Hoofdredacteur Wil Jansen ontkent dat ‘Manna’ met wijwater wordt gedrukt, maar de katholiek christelijke levensvisie is evident. ‘Wij willen weergeven wat er rondom ons gebeurt maar op een eerlijke, boeiende manier, en met een positieve ingesteldheid. Wij gaan onze lezers niet manipuleren maar wij leggen het accent op mensen en ontwikkelingen die de kwaliteit van het bestaan verdedigen of verbeteren. Dus hechten wij bij voorbeeld belang aan het milieu, want wij hebben respect voor de Schepping’.

In het nummer dat vanaf half mei in België te koop was werd in ieder geval al gedacht aan de Vlaamse lezers. Daar is een uitgebreid interview met de burgemeester van Kruibeke Antoine Denert.

Er wordt uitgepakt met fraaie fotografie en kleurendruk, wat vooral tot uiting komt in de toeristische reportages (b.v. over Brugge). In de eerste nummers zit slechts een kleine hoeveelheid publiciteit die overigens nooit hoger zal zijn dan 20 procent en ook de geest van het blad zal weerspiegelen.

Manna verschijnt 12 maal per jaar op 150.000 exemplaren.

Kindernet wil in Vlaanderen op de kabel

‘Kindernet’, een Nederlands satelliet tv-programma zonder reclame, dat dagelijks van 7 tot 10 uur 's morgens programma's voor kinderen tot 13 jaar uitzendt, vroeg bij het kabinet van gemeenschapsminister Dewael een vergunning aan om in Vlaanderen op de kabel te komen.

De aanvraag is reeds voor advies aan de Mediaraad overgemaakt.

Als de toestemming van de gemeenschapsregering er is, wil ‘Kindernet’ in de herfst beginnen met het afsluiten van contracten met kabelexploitanten in Vlaanderen.

Honkong-documentaire voor Goedele Liekens

Miss België 1986, Goedele Liekens, krijgt in Nederland volgend seizoen een nieuw praatprogramma. Haar show ‘Goedele’ verdwijnt, maar elke zondagmiddag zal Liekens een variétéprogramma presenteren. De kijkdichtheid van de 8 voorbije praatprogramma's bedroeg ongeveer 1 miljoen, de waardering iets meer dan 6. Voor VARA-baas Van Dam is dat net voldoende.

Begin juli vertrok Goedele overigens naar Hongkong om er een documentaire over de ‘grote en kleine cultuur van dat land’ te maken. De Vara zendt dit programma in het najaar uit.

TV-cijfers

Uit een tussenkomst van de heer H. van Rompaey - voorzitter van de Commissie Cultuur van de Vlaamse Raad - in het mediadebat (Beknopt Verslag, 22 juni 1988) onthouden we o.m. dat 60 t.h. van de Vlamingen naar de BRT kijkt en 25 t.h. naar de Nederlandse omroepen. Een BRT-TV-programma kost gemiddeld 880.000 BF en een radioprogramma 77.000 BF. In Nederland loopt de kostprijs respectievelijk op tot 2 miljoen en 100.0000 BF.

Kleine omroepen gaan samen

Twaalf omroepen uit elf Europese landen hebben op 9 en 10 juni de mogelijkheden tot samenwerking besproken om de stijgende produktiekosten het hoofd te kunnen bieden. De Europese Commissie heeft het initiatief toegejuicht. De mogelijkheid tot een financiële ondersteuning van het samenwerkingsverband wordt onderzocht.

De omroepen, aangesloten bij de Europese Omroep Unie (Ebu), komen uit Nederland (Nos), België, Oostenrijk, Zwitserland, Griekenland, Portugal, Ierland en de Scandinavische landen. Het initiatief kwam van de BRT. De omroepen zullen elkaar een voorkeursbehandeling geven bij de uitwisseling van programma's. Verder komt er een nieuwsbrief met programma-initiatieven. Op langere termijn willen de ‘kleinere’ landen tot co-produkties komen. Samenwerking met de grote omroepen uit Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Italië en Spanje wordt als onbevredigend ervaren omdat de budgetten van de kleinere omroepen slechts een ondergeschikte rol toelaten in co-produkties met deze landen.

Internationaal persbezoek aan Voeren afgelast

De Stichting IFJ-Congres Maastricht 1988, die van 29 mei tot 3 juni in Maastricht het 19de Congres van de Internationale Federatie van Journalisten organiseerde, gaf blijk van bijzonder weinig takt ten opzichte van de Vlaamse buren. Op uitnodiging van een Nederlandse sponsor die in Voeren een optrekje heeft - hij is niet de enige - zouden de congresdeelnemers naar Voeren worden gebracht, waar een ontmoeting met de heer Happart werd gepland. De Vlaamse delegatie op het congres, alsook enkele Vlaamse verenigingen en niet het minst de Vlaamse Voerenaars zelf, vonden een en ander bijzonder misplaatst. Om te vermijden dat de journalisten-congresdeelnemers enkel de Happart-klok zouden horen en om de keerzijde van de medaille te belichten, nodigden de Vlaamse Voerenaars de congresgangers op hun beurt uit op een receptie. De organisatoren weigerden echter op deze Vlaamse uitnodiging in te gaan en bleven bij hun standpunt enkel Happart te ontmoeten. Dit vergrootte het ongenoegen en de verbazing bij de Vlamingen, maar uiteindelijk hebben de organisatoren de ‘toeristische uitstap’ naar Voeren toch maar afgelast.

In een verklaring zeiden voorzitter Bergkamp en secretaris Klinkenberg van de Stichting IFJ-Congres ‘dat zij gedwongen werden de excursie af te gelasten door dreigend geweld tegen dit toeristisch-sociaal bedoelde bezoek. De Stichting betreurt het, dat krachten die niet door haar worden gecontroleerd, tot dit besluit hebben moeten leiden. Het zou echter onverantwoord zijn geweest, de afgevaardigden van het IFJ-Congres aan enigerlei risico's bloot te stellen en in een binnenlands politiek conflict van een land te betrekken’. Bergkamp zei aan het persbureau Belga dat de organisatoren uit telefonische contacten hadden afgeleid dat de veiligheid van de congressisten in Voeren niet zou kunnen worden verzekerd. De algemeen voorzitter van het IFJ, toevallig de Vlaamse journaliste Mia Doornaert, verklaarde zich tevreden met de beslissing van de organisatoren. Zij zei aan Belga gelukkig te zijn dat de Stichting heeft ingezien dat een bezoek aan Voeren op zijn minst de indruk zou hebben gewekt dat de IFJ zich bemoeit met iets dat haar niet aangaat. Doornaert betreurde dat de IFJ in het nieuws kwam door het sociale programma van het congres, en dat aan de inhoud van de besprekingen op het Congres vrijwel geen aandacht werd besteed.

Televisiefilm Sandra

In april kwam de televisiefilm Sandra op de buis, een co-produktie BRT-NOS van ci-

[p. 180]

neast Guido Henderickx en scenarist Pieter van de Waterbeemd. Hoofdpersonages zijn Josse de Pauw (Sam) en Guusje van Tilborgh (Lise). De film vertelt van een moeder die op zoek gaat naar het kind dat zij op zeventienjarige leeftijd heeft afgestaan aan onbekenden. Twaalf jaar later wil zij haar kind terug. Een prangend onderwerp, vol diepmenselijke tragiek.

In zijn bespreking voor De Standaard schreef Huib Dejonghe: ‘Het drama van het (moederlijk?) verlangen van een gevoelsmatig vereenzaamde vrouw verdiende een “menselijker” dramatische uitwerking, die niet te pas en vooral te onpas wordt gebanaliseerd door dialogen, uitdrukkingen, leefsituaties en reacties die het drama, althans vanuit het Vlaamse aanvoelen, moeilijk aanvaardbaar, laat staan tot een ontroerende belevenis maken. Misschien is het mede een zaak van dagdagelijks taalgebruik, van denken en vooral van voelen ook. Coproduceren tussen Nederland en Vlaanderen is ook op dat stuk kennelijk moeilijker dan vermoed. Het kan niet enkel een verschil van cultuur zijn: er zijn vele in een voor ons totaal vreemde leefwereld gemaakte Japanse drama's die ons de afgelopen jaren diep hebben beroerd. Zou het, wat o.m. “Sandra” betreft, aan artistiek-dramatische armoede en onvermogen kunnen liggen?’.

Documentaire programmamakers zoeken samenwerking

God werkt een beetje anders in Vlaanderen dan in Nederland, zo blijkt uit een recente televisiedocumentaire die nog maar eens voor onbeperkte tijd is uitgesteld. Programmamakers van radio en televisie ook. Vandaar dat de Stichting Coproduktieprijs BRT-Nederlandse Zendgemachtigden af en toe radio- en televisielui uit Noord en Zuid samenbrengt. Voorheen ooit uit de jeugdsector, vorig jaar rond het thema taal in de media en in de tweede helft van maart 1988 rond een van de meest boeiende opdrachten in de electronische media: het documentaire programma.

Verbazing bij Nederlandse programmamakers: een delicaat onderwerp als incest kan en mag in Vlaanderen op de televisie. Nog grotere verbazing: een internationaal gelauwerd BRT-programma over hetzelfde onderwerp is nadien door de Nederlandse televisie overgenomen. Een aantal Nederlandse televisiemensen wist het niet eens. Wat uit Vlaanderen stamt, komt van ver.

Een en ander geldt ook in omgekeerde richting. Wie in Vlaanderen luistert wel eens naar radio-documentaires op de Nederlandse Radio 5 (middengolf 1008 kHz)? Zeker niet iedereen bij de BRT. Volgens BRT-radioman Flor Stein - een internationale autoriteit terzake - coproduceert de BRT met documentaire radioprogramma's van Europa naar Australië maar niet met Nederland (de drama-sector overigens des te meer).

Tachtig programmamakers en waarnemers uit Noord en Zuid bezonnen zich twee dagen lang met de steun van de Nederlandse Taalunie over het samen produceren van documentaire programma's.

Op de vraag waarom Noord en Zuid moeten samenwerken bestaat geen eenvoudig antwoord. Indien het niet gaat om louter financiële overwegingen, dan zijn er inhoudelijk voldoende argumenten te vinden in het gemeenschappelijk erfgoed, de gezamenlijke belangen in Europees en wereldverband, in de kans om als kleine landen onbelast politieke thema's aan te pakken én bovendien samen produkties klaar te stomen voor het groeiende audiovisuele landschap waar steeds meer programma's worden gevraagd.

Het jongste symposium leerde alweer dat inzake coprodukties tussen Nederland en Vlaanderen altijd dezelfde problemen en hinderpalen worden opgesomd. Vandaar de aanbeveling van de Nederlandse Taalunie om een onafhankelijk bureau al die struikelblokken op een rijtje te laten zetten. Dat kan worden voorgelegd aan omroepbestuurders die er eens en voorgoed komaf mee maken.

Mocht het waar zijn wat werd beweerd, dat de BRT-leiding uitsluitend in coprodukties is geïnteresseerd wanneer het haar uitkomt, dan kan de Taalunie in het raam van haar media-taken, via de verantwoordelijke ministers in beide landen, druk op het omroepbeleid uitoefenen om er iets aan te doen. Het bestaande Coproduktiefonds, dat over miljoenen voor media-samenwerking beschikt, moet administratief minder moeilijke toegang tot de financieringsmiddelen mogelijk maken.

BRT-programmamakers beperken zich voorlopig tot de vraag, of zij door hun oversten alstublieft eenvoudig van het bestaan van een dergelijk fonds op de hoogte mogen worden gebracht. Radiomakers daarentegen verzoeken evenzeer te mogen genieten van dit geld, dat uit een belasting van de televisiekabel komt en nogal willekeurig alleen voor televisieprogramma's werd bestemd.

Het initiatief tot dit symposium toonde aan hoe het samenbrengen van programmamakers de beste formule is om coprodukties te bevorderen. Men kent elkaars werk en elkaars mentaliteit niet. Daar moet iets aan gedaan worden. De overigens zo zorgvuldige KRO-producer van het omstreden ‘God in Vlaanderen’ zei op het symposium tot een journalist van dienst hoeveel hij met dit experiment heeft geleerd, alleen al omdat hij na het incident rond het uitstellen van het programma, zoveel met Vlamingen heeft gepraat en positieve ervaringen heeft opgedaan.

Nederlandse programmamakers luisterden met verwondering naar het succesverhaal door Jaul Jambers van het populaire nieuws-magazine Panorama. Met evenveel belangstelling namen zij kennis van een rapport door BRT-directeur Programmering, Jan Bauwens, over het documentaire werk van de BRT, die minder dan de Nederlandse omroep te lijden heeft van de terreur van de kijkcijfers.

Tussen programmamakers van Noord en Zuid kunnen affiniteiten worden gevonden die best tot mooie produkten kunnen leiden, zo stelde de Vlaming André Truyman die al jaren bij de KRO sterk gewaardeerd werk presteert. Zijn positie in een andere omgeving dan die van zijn geboorteland, bewijst dat Vlaanderen en Nederland heus niet zo ver van elkaar verwijderd zijn.

Vlaams-Nederlands cultureel tv-net

Tijdens de bespreking in de Vlaamse Raad van de regeringsverklaring van de Vlaamse regering Geens III, verzette de heer A. de Beul zich tegen de huidige gang van zaken inzake het doorbreken van het BRT-monopolie door een commerciële zender. Deze zender, die het reclamemonopolie krijgt, zal worden beheerd door de VTM (Vlaamse Televisie Maatschappij).

De Beul wees op het tot standkomen in Nederland van een derde culturele net (in de ether vanaf 1 april 1988). Hij voorspelde dat dit nieuwe net een deel van de reclame-koek zou oppeuzelen en stelde voor: ‘Is het niet veel beter de dag- en weekbladpers mede het tweede BRT-net te laten beheren, eventueel met een eigen aangepast journaal, terwijl diezelfde BRT dan een derde cultuurnet kan uitbouwen samen met Nederland? Wij hinken op dat vlak inderdaad wat achterna, maar wat voor de open universiteit is gebeurd en nog gebeurt

[p. 181]

kan ook op het vlak van de media’.

Aangezien de uitvoeringsbesluiten voor het kabeldecreet in Vlaanderen nog steeds ter discussie stonden, werkte de Volksunie-fractie deze ideeën verder uit in een nieuw plan. Het televisiebestel zou er als volgt moeten uitzien:

BRT 1 blijft de gemeenschapsomroep; BRT 2 wordt een gemengde omroep, door de samenwerking met VTM; BRT 3 wordt een culturele omroep waarbij de samenwerking met Nederland onderzocht moet worden.

Ook de regionale en lokale omroepen krijgen in dit stelsel een kans. De financiering moet gebeuren door globalisering van de middelen: BRT 1 en BRT 3 worden betaald met gemeenschapsgelden (een vast percentage van het kijk- en luistergeld, sponsoring en niet-commerciële reclame). BRT 2, de regionale en de lokale TV-stations krijgen een deel van de opbrengst van de handelsreclame.

Op alle netten wordt handelsreclame en niet-commerciële reclame uitgezonden, maar de sponsoring wordt voorbehouden voor BRT 1, BRT 3 en voor de regionale en lokale TV-verenigingen.

Fractie-voorzitter Schiltz wees erop dat dit voorstel, met de toenemende internationalisering van het medialandschap, het enige haalbare is.

Bart Peeters van Veronica naar Vara

Bart Peeters stapt het komende seizoen over van Veronica naar de Vara, wat betekent dat die omroep voortaan twee Vlaamse presentatoren in haar programmapakket heeft zitten: Goedele Liekens en Bart Peeters.

Eerder dit jaar was Veronica van mening dat de Bart Peeters Shows niet toegankelijk waren voor de Nederlandse Veronica-kijkers, gezien de lage kijkdichtheid (amper 2 miljoen) en de geringe waardering (gemiddeld 5,7 op een schaal van 10).

‘Dit hield onder meer in dat we programma's maakten voor vrienden en kennissen van Bart Peeters’, aldus Veronica.

Hoewel Bart Peeters de tussentijdse ingreep van Veronica in zijn programma-opzet ten zeerste betreurde, ging hij toch het seizoen 1987-1988 bij de VOO volmaken. Daaraan is nu een eind gekomen. Voor de Vlaamse entertainer, die in Nederland vooral waardering oogstte met de BRT-programma's ‘Elektron’ en ‘Villa Tempo’, maar ook de criticasters zag groeien na zijn NOS-optredens in ‘Baanbrekers’ en ‘Liefhebbers’, breekt dus een spannende tijd aan: zich waarmaken bij de Vara na een teleurstellend VOO-seizoen.

De scheiding der Limburgen in Appel

Het literaire tijdschrift Appel vraagt teksten (poëzie en proza) en foto's (zwart/wit) rond het thema ‘150 jaar na de scheiding van beide Limburgen’. Teksten in tweevoud én getypt (met twee antwoordzegels) naar Appel v.z.w., Houtstraat 37 te 3800 Sint-Truiden. En dat vóór 1 september 1988. De geselecteerde teksten en/of foto's verschijnen in het maartnummer 1989. Alle auteurs worden geïnviteerd. Vorm en optiek zijn volkomen vrij.

Appel herinnert eraan dat ook voor de 14de poëzieprijs en voor de 8ste korte verhalenprijs kan ingezonden worden. Reglementen aanvragen op het redactie-adres (en het antwoordzegeltje niet vergeten).

Verdriet van België wordt tv-serie

De strijd om de verfilmingsrechten van Hugo Claus' roman ‘Het Verdriet van België’ werd in Cannes beslecht en gewonnen door producer Jan van Raemdonck. Hij is van plan er een tiendelige tv-serie van telkens één kijkuur van te maken.

Het geheel wordt een Belgisch-Nederlandse co-productie, maar daar kunnen nog andere partners bijkomen. Volgens een eerste budgetraming zou de serie 300 miljoen BF. kosten.

De mogelijkheid om van de Verdriet-serie een bioscoopversie (driemaal twee uur) te maken, wordt onderzocht.