Neerlandia. Jaargang 90

[p. 53]

25 jaar studiegroep Benelux-middengebied

Op woensdag 26 februari 1986 vond in het Cultureel Centrum van Hasselt een academische zitting plaats ter gelegenheid van 25 jaar Studiegroep Benelux-Middengebied (Hasseltse Studiegroep).

Na een verwelkoming en een inleiding door de heer R. de Feyter, afgevaardigd bestuurder van het Vlaams Economisch Verbond, voorzitter van de Sociaal-Economische Raad voor Vlaanderen, en gewezen voorzitter van de Hasseltse Studiegroep, stelde de heer R. van Ballaer het rapport ‘Het Benelux-middengebied na 1985: welzijn op basis van welvaart’ voor. Van Ballaer is eerste adviseur bij de Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij Limburg en voorzitter van de studiegroep.

Vervolgens nam Mr. A.A.M. van Agt het woord als Commissaris van de Koningin in Noord-Brabant. Hij wees op de moeilijkheden die de Nederlands-Vlaamse samenwerking in de weg staan, maar pleitte toch voor een volgehouden actie. Het voorgestelde rapport vond hij wel erg moeilijk en onbegrijpelijk voor niet-specialisten, wat De Feyter achteraf deed opmerken: ‘even was ik bang dat de heer van Agt ons zou vragen een gevulgariseerde uitgave te drukken ten behoeve van de beleidsverantwoordelijken’.

Na de heer van Agt kwam de heer Geens, voorzitter van de Vlaamse Regering en lid van de studiegroep bij de oprichting in 1959-1960, aan het woord. Hij wees op de grote economische mogelijkheden in het Middengebied en vond ook dat de Noord-Zuid samenwerking dient verstevigd. Tot besluit van de zitting overhandigde de heer J. Witsen, directeur-generaal Ruimtelijke Ordening van het ministerie van VROM het ereteken van Ridder in de Orde van Oranje-Nassau aan de heer Verberk, gewezen voorzitter en secretaris van de werkgroep.

De studiegroep

Bestuurlijk-administratief bestaat het Benelux-Middengebied uit de provincies Noord-Brabant, Nederlands-Limburg, Belgisch-Limburg, Antwerpen en het arrondissement Leuven (provincie Brabant). De Hasseltse Studiegroep wil de integratie van het gebied op het vlak van de economie en de ruimtelijke ordening bevorderen. De groep bestaat uit Nederlandse en Vlaamse specialisten uit de overheidssector of uit particuliere instellingen, die bij de problematiek betrokken zijn.

De studiegroep ontstond in 1960, toen zowel in West-Europa als in de Belgisch-Nederlandse grensstreek een gewettigd optimisme heerste. In 1958 was het Benelux-verdrag immers verruimd tot een economische unie, in cultureel opzicht was er een toenadering die gestalte kreeg in b.v. de Groot-Kempische Cultuurdagen en bovendien was er het proces om via de E.G.K.S. tot een Europese Gemeenschap te komen.

Een en ander deed de idee ontstaan dat men door samenwerking ‘nieuwe economische ruimten’ kon scheppen. Op initiatief van het VEV, dat zich inspande om de Benelux-gedachte te propageren, werd in 1957 een eerste ‘Beneluxcontactdag’ gehouden te 's Hertogenbosch. De tweede contactdag (Antwerpen, 1959) leidde tot de oprichting van de Hasseltse Studiegroep. In de inleiding tot het rapport lezen we:

‘Voor velen paste het gebeuren van deze tweede contactdag in de sfeer van een nieuwe vorm van de Groot-Nederlandse gedachte, niet bespiegelend op het verleden maar gericht op een toekomstige ontwikkeling’ (p. 14).

Benelux-middengebied - Rangorde van de kernen, 1985.

[p. 54]

[p. 55]

Na de eerste contactdag had het VEV aan het Centrum voor Economische Studiën der Universiteit te Leuven een studie gevraagd over ‘Aspecten van de economische structuur en groei van het Benelux-Middengebied’. Nu leek het wenselijk deze studie verder uit te werken, en dat was meteen de eerste taak van de Hasseltse Studiegroep.

Tussen 1960 en nu bracht de groep een twaalftal publikaties uit.

Welzijn op basis van welvaart

Het op 26 februari jl. voorgestelde jubileumrapport draagt de titel ‘Het Benelux-Middengebied na 1985: welzijn op basis van welvaart’. Het besteedt aandacht aan het ontstaan en de groei van de studiegroep, aan de door de jaren heen uitgebrachte rapporten, aan de regionale planning in het gebied, aan de demografische toestand, de werkgelegenheid, de verkeersinfrastructuur, het milieu en de economische vooruitzichten.

Volgens de studiegroep waren de perspectieven voor een economische ontwikkeling nooit zo goed als vandaag.

De produktie van goederen en diensten is meer kennisintensief geworden en dat biedt nieuwe kansen aan een gebied met daarin de kenniscentra Eindhoven, Maastricht, Hasselt, Leuven, Antwerpen en Tilburg.

Voor een dergelijke bedrijvigheid is het gebied uitstekend gelegen. Het neemt immers een intermediaire positie in tussen de havengebieden van Rotterdam en Antwerpen en heeft een omvangrijk achterland dat deel uitmaakt van de Europese markt. De produktie waarvan sprake, is gebaseerd op een flexibele automatisering en er ontstaat een ander type relatie tussen bedrijven die aan elkaar toeleveren. Dit kan er zelfs toe leiden dat bedrijven hun vestigingsplaats ten opzichte van elkaar anders gaan kiezen.

De reeds aanwezige industrie in het Benelux-Middengebied vormt een waarborg voor een positief effect van deze ontwikkeling. Bovendien is er in het gebied een aanbod van steeds beter opgeleide arbeidskrachten, zijn research, scholing en bedrijfsleven goed op elkaar afgestemd, en is er een behoorlijke, ook Europees gerichte verkeersinfrastructuur. Een bijkomende troef is de aanwezigheid van een aantrekkelijk woongebied en een betrekkelijk zuiver milieu. Het accent van de economische ontwikkeling verschuift naar kleine en middelgrote ondernemingen met een marktgericht produkt, waarbij dan vooral moet worden ingespeeld op de Europese markt. Deze bewust gestuurde economische ontwikkeling vraagt ook een actief verzorgingsbeleid.

Van middengebied naar Euregio

De economische neergang als gevolg van de energiecrisis, de veranderende internationale handelspolitieke verhoudingen en de demografische verschuivingen, hebben de ontwikkeling van het gebied zoals aan het begin van de jaren zeventig voorzien, omgebogen.

Het vooruitzicht van een structurele versterking van de economie van het Benelux-Middengebied, niet alleen wat de industrie, maar ook wat de sector van de zakelijke dienstverlening betreft, stemt de leden van de studiegroep hoopvol. Het is echter de taak van de overheid die ontwikkeling te begeleiden en te ondersteunen. Met de gedachtenvorming over hoe dat moet, is men intussen ook een eind gevorderd. Naast het vanouds bekende voorwaardenscheppend beleid van wegen, kanalen e.d. wordt nu ook een drempelverlagend beleid gepropageerd, dat erop gericht moet zijn particuliere initiatieven te stimuleren. Daarnaast is er een ontwikkelingsbeleid, waarbij de overheid initiatieven neemt die voor bedrijven niet of nog niet aantrekkelijk zijn, maar maatschappelijk wel degelijk wenselijk. Wat dat laatste betreft moet er wel zorgvuldig op worden toegezien dat die wenselijkheid vast staat en dat de levensvatbaarheid ervan is aangetoond.

Daarom wordt dat type beleid vorm gegeven in programma's van concrete projecten, waarmee intussen de nodige ervaringen zijn opgedaan. Ook de milieuaspecten mogen hierbij niet uit het oog worden verloren. Volgens de Hasseltse Studiegroep is het Benelux-Middengebied voorbereid om de economische ontwikkeling zonder aarzelen tegemoet te treden.

Wilfried VANDAELE

Het rapport ‘Het Benelux-Middengebied na 1985: welzijn op basis van welvaart’, is te verkrijgen in België door overschrijving van 600 BF op rek. nr. 412-7060041-71 van het Vlaams Economisch Verbond; voor Nederland door storting van fl. 35 op rek. nr. 41.64.78.6003 van VEV-Amsterdam.

Voor meer informatie: R. van Ballaer, GOM-Limburg, Kunstlaan 18, B - 3500 Hasselt, tel. [phone].