Neerlandia. Jaargang 89

Onderwijs

Leraren Nederlands overbelast

Veel leraren zijn overbelast, maar de leraren Nederlands zijn meer overbelast dan anderen. Het gevolg is dat het vak steeds slechter wordt gegeven, waardoor de leerlingen in het voortgezet onderwijs hun moedertaal steeds minder beheersen. De klachten hierover van universiteiten en bedrijfsleven zijn gegrond.

Dat is in het kort de klacht van een tiental leraren Nederlands, die met elkaar een werkgroep hebben gevormd, die de volgende eisen aan het ministerie van onderwijs stelt: een taakverlichting voor de leraar Nederlands van 20 procent minder lesuren en snelle afronding van het al in 1976 begonnen onderzoek naar de omvang van de leraarstaak.

Met behulp van het Nederlands Genootschap van Leraren (NGL) hebben zij met een enquête een onderzoek ingesteld onder docenten Nederlands die voornamelijk bij VWO en Havo werkzaam zijn.

Guus Wijngaards, één van de leden van de werkgroep: ‘De leraar Nederlands heeft het extra zwaar omdat er in zijn vak zoveel schriftelijk wordt getoetst, meer dan bij andere vakken. Terwijl bijvoorbeeld bij het eindexamen Engels, Frans en Duits multiple choice is ingeburgerd, heeft de leraar Nederlands een groot aantal opstellen en tekstverklaringen te corrigeren’.

Omdat het vak Nederlands zoveel schriftelijke onderdelen heeft die veel correctiewerk en tijd vragen, zijn de docenten onder zware druk komen te staan nu het aantal leerlingen per groep is vergroot en het aantal lessen per vak door de bezuinigingen is afgenomen. Sommige leraren geven gewoonweg geen opstel meer op, omdat ze het correctiewerk niet meer aankunnen.

Wijngaards: ‘Het is duidelijk dat dit ten koste gaat van de schrijfvaardigheid van de leerlingen. Je leert je niet fatsoenlijk uitdrukken zonder een paar keer een opstel te maken’.

Niet minder dan 53,2 procent van de ondervraagde leraren zegt dat zij onvoldoende aandacht kunnen besteden aan de stelvaardigheid van de leerlingen. Ontleden en spellen komen op de scholen nog wel aan bod, maar de correctie daarvan kost dan ook minder tijd dan die van opstellen, tekstverklaringen en verslagen.

Toch zou Wijngaards niet graag multiple choice voor het vak ingevoerd zien. Hij noemt dit, evenals zijn collega Roel van der Veen, vrijwel niet mogelijk en zeker niet wenselijk. Met medewerking van Wim Lubbers van het NGL stellen zij een Werkboek Nederlands op, waarin zij de resultaten van de onder een paar honderd leraren Nederlands gehouden enquête verwerkten.

Daaruit blijkt dat 74,3 procent van de ondervraagde docenten geen tijd heeft om de vakliteratuur bij te houden; 72,5 procent slaagt er niet in de ontwikkelingen binnen de moderne literatuur te volgen. Het komt voor dat een leraar Nederlands in jaren geen boek gelezen heeft.

Taalvaardigheid van veel Nederlandse scholieren volstrekt onvoldoende

De Nederlandse stichting Centrum voor Onderwijsonderzoek (SCO) van de Universiteit van Amsterdam heeft een omvangrijk onderzoek ingesteld naar de resultaten van schrijven van leerlingen in de derde klasse van het voortgezet onderwijs. Het resultaat is bedroevend gebleken: veel 15-jarige jongens en meisjes zijn niet in staat een eenvoudige mededeling te kunnen schrijven. Van een goed geschreven sollicitatiebrief is bij hoge uitzondering sprake. Het overgrote merendeel faalt volkomen. Talrijke taal- en spelfouten zijn aan de orde van de dag. Ongeveer 1200 leerlingen uit honderd klassen waren bij het onderzoek betrokken: de derde klassen van het VWO, HAVO, MAVO, lager technisch en lager huishoud- en nijverheidsonderwijs. Het onderzoek is een onderdeel van een internationaal project, dat tot doel heeft de taalvaardigheid aan het eind van de leerplichtige leeftijd onder de loep te nemen, aldus een berichtgeving in De Volkskrant. De landen die aan het onderzoek deelnemen zijn o.m. de Verenigde Staten, Indonesië, Thailand, Australië, Nieuw-Zeeland, Hongarije, Kenia, Nigeria, Ivoorkust en enkele landen in West-Europa. Men heeft de leeftijd van 15 jaar gekozen, omdat de jongeren dan langzamerhand zich op de maatschappij gaan voorbereiden.

Bij de schrijfopdrachten (opstellen, sollicitatiebrieven, mededelingen) kreeg 20 tot 50% van de leerlingen een onvoldoende voor de inhoud, de kwaliteit in het algemeen en de stijl. Minder dan 10%, volgens de berichtgeving, kreeg een ruime voldoende.

De medewerker van de stichting, die het onderzoek leidde, de heer De Glopper pleit voor een plan het taalonderwijs te stimuleren voor het gehele onderwijs, te vergelijken met het stimuleringsplan voor het computeronderwijs.

Schoolgeld

De vrederechter van het 3de kanton van Brussel veroordeelde de Belgische staat tot het terugbetalen van het schoolgeld van twee studenten die als onderhorigen van een EG-land in België studeren.

De rechter vond dat België discrimineerde op grond van nationaliteit, wat in strijd is met het Verdrag van Rome.

Ondertussen daagde de Europese Commissie België opnieuw voor het Europees Hof van Justitie omdat een te hoog inschrijvingsgeld wordt gevraagd aan buitenlandse studenten die aan Belgische universiteiten studeren. België werd hiervoor reeds begin dit jaar veroordeeld, maar heeft de wetgeving sindsdien onvoldoende aangepast.

Federalisering onderwijs

Hoewel alle Vlaamse en vrijwel alle Waalse partijen het er onder elkaar over eens waren dat het onderwijs diende gefederaliseerd, is de PSC (Franstalige Christendemocraten) dwars gaan liggen. Het resultaat is dat het nieuwe parlement geen constituante is en dus niet de bevoegdheid heeft het onderwijs aan de ge-

[p. 224]

meenschappen over te dragen. Dit betekent concreet dat het onderwijs in Vlaanderen verder zo'n 13 miljard per jaar moet derven, een bedrag waarmee 10.000 leerkrachten kunnen worden aangeworven.

Open Universiteit

In verband met de Open Universiteit stelde Europarlementslid Marijke van Hemeldonck de volgende vraag aan de Europese Commissie: ‘Is de Commissie ervan op de hoogte dat studenten uit andere lidstaten die aan de Nederlandse Open Universiteit willen studeren viermaal zoveel (510 gulden) moeten betalen als Nederlandse studenten (138 gulden) per 100 studie-uren (besluit gepubliceerd in de Staatscourant van 10-1-1985)?

Voor de 500 ingeschreven Belgen wordt de situatie acuut vanaf 1 juli 1985, wanneer de maatregel ook op hun van toepassing wordt.

Is de Commissie niet van oordeel dat deze kostenverhoging in strijd is met artikel 7 van het Verdrag van Rome zoals het onlangs nog geïnterpreteerd werd door het Hof van Justitie in de zaak Gravier (prejudicieel advies van februari 1985)?

Welke stappen zal de Commissie ondernemen om deze discriminatie op grond van nationaliteit te doen ophouden?’

Leenrecht voor boeken

Vanaf 1 januari 1986 wordt het leenrecht voor boeken in Nederland ingevoerd. Elk jaar zal de Nederlandse overheid een bedrag ter beschikking stellen voor vergoedingen aan in Nederland gevestigd Nederlandse schrijvers van wie boeken worden uitgeleend door openbare bibliotheken.

De hoogte van het bedrag dat de auteur elk jaar op zijn rekening mag verwachten wordt afhankelijk gesteld van de mate waarin de werken van de auteur worden uitgeleend. Wel zal de vergoeding voor zeer populaire schrijvers worden afgetopt. De Nederlandse overheid gaat hiervoor een bedrag van 5 miljoen gulden uittrekken. Minister Brinkman stelt daar wel tegenover dat de bibliotheken zelf via verhoging van de lidmaatschapsbijdrage 10 miljoen gulden moeten bijdragen.

Anderzijds heeft Cultuurminister Poma een nota ondertekend waarin hij opdracht geeft een commissie op te richten die de mogelijke invoering van het leenrecht in Vlaanderen moet onderzoeken.

Vermelden wij hierbij nog dat op de jongste Conferentie van de Nederlandse Taal en Letteren, uitdrukkelijk gevraagd is dat bij de uitkering van een leengeldvergoeding géén onderscheid gemaakt zou worden tussen Vlaamse en Nederlandse auteurs.