Neerlandia. Jaargang 86

Spiegel van de Nederlanden

Zoveel hoofden, zoveel zinnen

Het zou van weinig inzicht getuigen, wanneer men de opvatting zou huldigen dat alleen in Nederland een economische crisis woedt, die tot grote besparingen noopt. De ganse westelijke wereld is daarvan het slachtoffer evenals de landen achter het IJzeren Gordijn dat zijn. Staten waar men de vrijhandel adoreert hebben dezelfde moeilijkheden en zorgen in hun nationale huishoudingen als de landen met een planeconomie. Men weet in Londen evenals in Tokio, Warschau, Washington, Buenos Aires of in Djakarta wat inflatie is en hoe noodzakelijk het wel niet is dat spook aan banden te leggen. En overal groeien de legers werklozen. Alleen in de EG-landen is het aantal van 11 miljoen bereikt. Nog altijd een gevolg van de oliecrisis van 1973. Nadien is de wereldeconomie aan een kwakkelende gezondheid onderhevig. En ons landje maakt daarop geen uitzondering. We zijn daarvan reeds jaar en dag op de hoogte. Maar verder reikt de eensgezindheid van oordeel ook niet. Want over de aard van de maatregelen van herstel - althans voor zover dat binnen de nationale grenzen mogelijk is - lopen de meningen enorm uiteen.

Nederland telt enkele honderdduizenden werklozen. Het aantal bedrijfssluitingen neemt met de dag toe, deels als een gevolg van faillissementen of als een uitvloeisel van de bezuinigingsmaatregelen van de elders gevestigde hoofdkantoren van bedrijven in Nederland. Ford-Amsterdam was daarvan een voorbeeld. Het financieringstekort is nog te hoog, de rentestandaard niet minder hoewel er in de laatste weken een verbetering waarneembaar is. Export en import zijn allesbehalve in evenwicht. Iedereen weet dat er bezuinigd moet worden, dat er meer geld moet vrijkomen voor investeringen in het bedrijfsleven, dat er premies betaald moeten worden wil men de sociale zekerheden veilig stellen. Aan de wetenschap van die feiten alszodanig ligt het niet. De moeilijkheid is echter hoè te bezuinigen, waar en welke beleidsvoornemens nodig zijn en welke beslissingen moeten worden genomen. Op het eerste gehoor klinkt dat alles vrij simpel en vanzelfsprekend. Vooral het laatste. Maar zo overdreven is het ook weer niet wanneer, zoals op het einde van 1981, uit een onderzoek bleek dat een aantal economen, hoogleraren van naam van diverse politieke richtingen, de regering verweten dat er geen beslissingen worden genomen. En men de oplossing van de problemen, zelfs om er over na te denken, voor zich uit schoof. Het was een enquête van het weekblad ‘De Tijd’ waarin men die minder vleiende ontboezemingen kon lezen. Overigens bleek uit dezelfde weekbladbijdrage hoe uiteenlopend deze deskundigen van oordeel waren hoe de zaken aan te pakken. Over de oorzaken liepen de meningen minder uiteen en men kon elkander vinden in het bepleiten van de noodzaak van beperkingen in de collectieve sector, van herstel van de winsten in het bedrijfsleven, het terugdringen van de werkloosheid, het verlagen van het financieringstekort, evenals van de loonkosten.

Wanneer de geleerden het al niet eens zijn, wat willen we dan verwachten van de inbreng van het lekendom? De maatschappelijke verhoudingen worden dermate ingewikkeld en het specialistengilde heeft zulke afstanden geschapen tussen de deskundige en de leek als gevolg van de ontwikkeling van de wetenschappen en de daarop afgestemde disciplines, dat het steeds moeilijker wordt de behartiging van het algemeen belang zo goed mogelijk en naar ieders wens tot een goed einde te brengen temeer bij tegengestelde belangen. Daarin schuilt een gevaar voor een democratisch bestuurd land. Hierover maakte onlangs de directeur van de rijksbegroting, dr. B. le Blanc, een belangwekkende opmerking in een toespraak op het internationale congres in Kopenhagen over het onderwerp overheidsfinanciën. De inleider stelde de vraag of de democratie kan blijven voortbestaan in een wereld vol onzekerheid over de toekomst van een stijgend aantal mensen dat afhankelijk is van de collectieve sector. Hij had daarover zijn twijfels. De financiële situatie van de Nederlandse overheid - eigenlijk van het ganse land - is in belangrijke mate afhankelijk van de inkomsten van het aardgas. Deze situatie wordt met de dag onzekerder. Wie daar geen rekening mee wil houden komt straks bedrogen uit. Herverdeling van inkomen, zoals een volgens dr. Le Blanc noodzakelijke bezuiniging op de sociale zekerheid, zal in de politieke regionen geen enthousiaste ontvangst vinden. Zeker niet bij de vakbeweging, maar evenmin bij de staatsburgers. Kortom, dergelijke operaties, aldus het verslag in Elseviers Weeklad, zijn volgens dr. Le Blanc langs democratische weg moeilijk te verwerkelijken.

Zoveel hoofden, zoveel zinnen! Nu, we dit schrijven wordt er bericht dat het kabinet heeft besloten de salarissen van de ambtenaren en alle sociale uitkeringen volgend jaar niet te verhogen. Het betekent een verlies aan koopkracht van waarschijnlijk meer dan 5%. Het kabinet verwacht dat het bedrijfsleven deze maatregelen eveneens zal nemen. Intussen is de ganse ambtelijke wereld op de achterste benen gaan staan, gesteund in de afwijzing van de regeringsvoornemens door de gehele vakbeweging. Een ander gegeven. De plannen van de huidige regering zullen de lasten van een gemiddeld gezin met f. 425.- per jaar verzwaren. Dit heeft het Konsumenten Kontakt per brief aan de regering en het parlement laten weten. De B.T.W.-verhoging vraagt per gezin f. 325, de gasprijs ongeveer f. 100.-Voor consumenten met een laag inkomen zijn de gevolgen rampzaligi aldus de vereniging. Er moet zegt het Konsumenten Kontakt, een einde komen aan een beleid, dat koopkrachtverlaging voorstaat.

De mate waarin men volgens de opvattingen van overheidswege op de eigen uitgaven moet bezuinigen, is zeker niet gering. In de zg. Voorjaarsnota werd gesproken over een bedrag van 8 miljard, terwijl men van plan is op grond van de denkbeelden van het huidige kabinet, daar nog 4,5 miljard voor 1983 aan toe te voegen. Een ambtelijke werkgroep stelde in 1981 een rapport samen met aanbevelingen voor overheidsbezuinigingen. Kort geleden kwam van dezelfde commissie een werkstuk in de openbaarheid onder de veelzeggende titel ‘Heroverwegingsrapport’. De leden gingen derhalve opnieuw filosoferen en overwegen, waaruit de conclusie was te trekken dat men met de eerste aanwijzingen niet bijster gelukkig was en in tweede instantie de mogelijkheden van financiële beperkingen nogmaals op een rijtje wilde zetten. Wellicht met de bedoeling een aantal nieuwe gegevens daarbij te betrekken om zoveel mogelijk de actualiteit bij te houden. Immers, de situatie verandert bij de dag.

Het advies behelsde bezuinigingsvoorstellen tot een bedrag van 6 miljard gulden over de periode 1982-1986. Met de uitvoering daarvan zouden niet minder dan 71 000 arbeidsplaatsen verdwijnen. De sectoren die onder het bezuinigingsmes zouden vallen waren die van het onderwijs, van defensie, van de bejaardenzorg, van de monumentenzorg, van de rijksgebouwendienst en die van de werkzaamheden voor de aanleg van wegen en oeververbindingen. Het bedrag van 6 miljard zou

[p. 123]

gelijk zijn aan 20 procent van de totale kosten van genoemde sectoren. Blijkbaar zagen de samenstellers van het rapport in dat deze opzet politiek niet haalbaar zou zijn. Men stelde daarom nog een ander advies op. Minder ingrijpend; een besparing van 900 miljoen gulden met een verlies van 10 000 banen. Moeilijk te verteren plannen, maar noodzakelijk, aldus de toelichting van de werkgroep. Het verlies aan arbeidsplaatsen moest men tijdelijk bezien, zo werd er nog aan toegevoegd. Het plan zou ook nieuwe arbeidsplaatsen scheppen. Het rapport haalde de voorpagina's van alle dagbladen. Maar het duurde slechts kort of de commentaren op de inhoud van de adviesvoorstellen kwamen los. Opnieuw bleek de grote verdeeldheid en kwamen de belangentegenstellingen aan het licht. Inderdaad, zoveel hoofden, zoveel zinnen.

GEERT GROOTHOFF

(augustus 1982)

Ir. Frans Hendrickx overleden

Op 12 juni jl. overleed ir. Frans Hendrickx te St.-Truiden. Hij was leraar aan de Landen Tuinbouwschool in de plaats van zijn inwoning en hoogleraar aan de Kath. Industriële Hogeschool Campus, te Diepenbeek.

Naast zijn vele werkzaamheden binnen het onderwijs en tal van andere activiteiten, gingen zijn aandacht en voortdurende zorg naar de afdeling Limburg van het ANV uit, waarvan hij bijna 22 jaar secretaris-penningmeester is geweest. Zonder te overdrijven kan men zeggen: het was zijn afdeling. De doelstellingen van het ANV lagen hem na aan het hart en hij probeerde steeds ook anderen daarvoor te winnen. Frans Hendrickx was een nauwgezet secretaris, hij kweet zich bijzonder zorgzaam en punktueel van zijn taak. Vandaar dat het hem vaak speet dat het verenigingsleven niet meer die aandacht trok als weleer.

Na een geslaagde hersenoperatie werd het schrijven en bijzonder het lezen moeilijk, zo schreef hij ons in maart van dit jaar. ‘Deze briefkaart is het resultaat van ongeveer een uur inspanning’, zo luidde de laatste zin van het laatste schrijven dat wij van hem ontvingen.

Hij stierf als gevolg van zijn pijnlijke ziekte, in de volle overgave van zijn geloofsovertuiging op 64-jarige leeftijd.

De plechtige eucharistieviering en de begrafenis geschiedden op woensdag 16 juni jl. in Sint-Truiden.

Het hoofdbestuur van het ANV gedenkt Frans Hendrickx met dankbaarheid voor het vele dat hij vele jaren onafgebroken voor het ANV in de beide Limburgen heeft gedaan.

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal houdt de tweede pacificatie-lezing te Gent op 6 november 1982

De Pacificatie van Gent in 1576 was voor de Nederlandse stam een veelbelovende overeenkomst. Maar ingevolge kortzichtige ambities en politiek-godsdienstige touwtrekkerij ging ze na weinige jaren teloor en werden de Nederlanden definitief uit elkaar gerukt.

Na de scheiding in politiek opzicht voltrok zich een sociologisch ‘uit elkaar groeien’ dat na 1830 in een stroomversnelling is geraakt. De gevolgen waren zodanig dat op dit ogenblik zowel de instelling als de aanpak van fundamentele problemen in Noord en Zuid vaak grondig verschilt.

Thans hebben de pacificatielezingen - ieder jaar georganiseerd te Gent omstreeks de verjaardag van het Pacificatieverdrag - als opzet een poging te ondernemen om een analyse te maken van de verschillende wijze waarop Nederland en Vlaanderen aankijken tegen aktuele maatschappelijke problemen. Zij willen niet louter komen tot het formuleren van de verschillen doch meteen inzicht en begrip doen ontstaan.

De pacificatielezingen willen een forum zijn waar vooraanstaanden uit Nederland de eigentijdse problematiek komen behandelen in een geest van aktieve verdraagzaamheid. Deze in de jaren gespreide inspanning moge binnen de Taalunie mede het pad effenen tot verdere toenadering en integratie in een Europees perspektief.

De tweede pacificatielezing heeft plaats zaterdag 6 november 1982 om 15.30 uur in de grote Akademieraadzaal van de Rijksuniversiteit Gent, aan de Voldersstraat 9, met het volgende programma:

1.	‘Pacificatie: het beleven van de aktualiteit’, openingswoord door dr. L. Verhaegen, voorzitter van de werkgroep pacificatielezing van Marnixring Gent - dr. F.A. Snellaert.
2.	‘Het Parlement als Pacificatie’, pacificatielezing door dr. D. Dolman, voorzitter van de tweede kamer der Staten-Generaal in Den Haag.
3.	Muzikale omlijsting door het kamerkoor ‘Thesaurus Musicus’ onder leiding van Kamiel Cooremans.

Met deze tweede pacificatielezing wil de organiserende vereniging, Marnixring Gent - dr. F.A. Snellaert, bijdragen tot de versterking van het onmiskenbaar groeiend gevoel van samenhorigheid in een geest van verdraagzaam begrip voor ieders eigenheid.

Een Abraham Hans-tentoonstelling te Brussel

Honderd jaar geleden, op 12 februari 1882, werd in de ‘Geuzenhoek’ van Sint-Maria-Horebeke Abraham Hans geboren. Vijf jaar later verhuisde de hele familie Hans naar Roeselare.

Hij behaalde zijn onderwijzersakte in Nederland, daarna ook in Gent en was achtereenvolgens onderwijzer te Sluiskil, Roeselare, Sluis, Antwerpen en Kontich. In 1907 huwde hij Adriana van der Meulen uit Sluis, vestigde zich te Kontich en had er 4 kinderen.

Na reeds geruime tijd aan kranten in Vlaanderen en Nederland te hebben meegewerkt, werd hij na de Eerste Wereldoorlog beroepsjournalist bij Het Laatste Nieuws te Brussel.

Als journalist en letterkundige voelde hij het ontbreken van goede populaire lektuur sterk aan.

Zo schreef hij een 70-tal vervolgverhalen waarin vooral zijn grote historische belangstelling en zijn liefde voor het Vlaamse volk en het Vlaamse land tot uiting kwamen. Zijn uitzonderlijke inspiratie en

[p. 124]

verbluffende werkkracht mogen blijken uit de 1071 publikaties die onder zijn naam verschenen.

Om het schrijnend tekort aan jeugdlektuur op te vangen, richtte hij in 1923 zijn Kinderbibliotheek op, die tot juni 1939 bleef bestaan en waarvoor hijzelf het grootste deel van de meer dan 700 afleveringen schreef.

Gans zijn leven zette hij zich in voor zijn Vlaamse overtuiging, voor de verspreiding van de beschaafde omgangstaal en voor de vernederlandsing van de Gentse Rijksuniversiteit. Als vlot spreker hield hij talrijke voordrachten. Abraham Hans overleed te Knokke op 6 juli 1939.

Van 27 September tot 15 oktober 1982 loopt in het Archief en Museum van het Vlaams Leven te Brussel, Oude Graanmarkt 5 te 1000 Brussel, een tentoonstelling over Abraham Hans.

De tentoonstelling is vrij toegankelijk van 10 tot 17 uur, van dinsdag tot en met zaterdag en geleide bezoeken voor groepen zijn mogelijk na afspraak.

Het archief en museum van het Vlaams leven te Brussel

Veelal gaan heel wat documenten en brieven uitgaande van culturele verenigingen na verloop van tijd teloor wanneer dit materiaal niet gedeponeerd, geordend en bewaard wordt. Het Archief en Museum van het Vlaams Leven te Brussel (AMVB) werkt nu reeds vijf jaar aan het verzamelen en inventariseren van boeken, documenten, dagbladen en tijdschriften, foto's en plannen, liederen, voorwerpen, vlaggen... kortom aan de uitbouw van een wetenschappelijk archief en wetenschappelijke bibliotheek rond alles wat Brussel en haar Vlaams karakter aanbelangt. Het AMVB bood aldus aan vele personen en verenigingen de mogelijkheid een positieve wending te geven aan hun archieven.

In het najaar van 1982 is het AMBV aan zijn eerste lustrum toe.

Inderdaad, in 1976 werd door de gebroeders Verstraete bij de Nederlandse Commissie voor de Cultuur (NCC) een voorstel ingediend ter oprichting van een Vlaams museum te Brussel. Gezien haar statuut kon de N.C.C. dit echter zelf niet aan.

Gesprekken en contacten met personen van het Karel Bulsfonds leidden tot de stichting, in September 1977, van de v.z.w. ‘Archief en Museum van het Vlaams Leven te Brussel’ met als doel op een concrete en objectieve manier de aanwezigheid van de Vlaamse cultuuruitingen door de eeuwen heen in de hoofdstad kenbaar en aanschouwelijk te maken.

In de loop van het jaar 1978 werd vooral aandacht besteed aan de structurele uitbouw van de vereniging.

Naast talrijke kleinere - daarom niet minder belangrijke - schenkingen werden reeds enkele grote fondsen bij het AMVB gedeponeerd: zo o.a. het archief van de Koninklijke Bond der West-Vlamingen, het archief Van Gijsegem met o.a. een uitgebreid dossier over de A.N.V.-tak Brussel, het archief van het Christelijk Onderwijzersverbond - afdeling Brussel, het archief van het Vlaams Komitee voor Brussel.

Het archief van Van Gijsegem bezit, met betrekking tot het ANV: ledenlijsten (1922-1950), algemene briefwisseling (1948-1976), dossiers over de ANV-jubileumvieringen in 1960 en in 1966, ANV-jaarverslagen (1954-1965), documenten over de Van Riebeekherdenking en de W.J. Leydsviering, de artikels die Van Gijsegem in Neerlandia publiceerde...

Met beperkte middelen werden tevens een aantal nuttige en interessante aankopen gedaan. We vermelden o.a. een serie van 18 etsen van de hand van M. Langaskens, de ‘kleynen Brusselschen zakalmanak’ en vooral niet te vergeten de prachtige vlag van de toneelmaatschappij De Vlamingen, 1854.

Niet alleen aan ‘bewaren’ werd aandacht besteed, ook het aspekt ‘leren en getuigen’

De vlag van de toneelmaatschappij ‘De Vlamingen’, te Brussel, 1854.

werd uitgewerkt. Op 27 november 1979 vond in het kader van 1000 jaar Brussel en in aanwezigheid van heel wat personaliteiten de plechtige opening plaats van het Museum op de Oude Graanmarkt met een permanente tentoonstelling onder het motto ‘Vlaams sociaal-kultureel leven te Brussel, gisteren en vandaag’. Hiermee werd gepoogd én Vlamingen, én Walen, én buitenlanders die de hoofdstad bevolken en bezoeken een correcter inzicht te geven in de geschiedenis en het wezen van onze hoofdstad. De publieke belangstelling was bijzonder groot en de gebeurtenis kende een brede weerklank in de pers. Naast deze hoofdvogel werden datzelfde jaar nog twee andere tentoonstellingen opgezet. De eerste, in het VTB-gebouw te Brussel, onder de naam ‘Rondom Uilenspiegel’, was voornamelijk gewijd aan de figuur van Charles de Coster naar aanleiding van de 100ste verjaardag van zijn overlijden. De tweede, ‘Honderd jaar Kunstleven te Brussel 1880-1980’ vond plaats te Jette met steun van het gemeentebestuur en poogde een overzicht te geven van het werk van een groot aantal Vlaamse beeldende kunstenaars die te Brussel geboren werden of er lang verbleven. Nog steeds in het kader van het Brussels millennium verleende 't AMVB zijn medewerking aan de speciale tentoonstellingstrein die het land doorkruiste.

Publicaties over het specifiek Vlaams aspect van Brussel, liggen ook volkomen in de lijn van het AMVB. Van meetaf lag het dan ook in de bedoeling van de beheerraad, het millennium niet te laten voorbijgaan zonder een blijvende eigen Vlaams culturele inbreng te leveren.

De wetenschappelijke vorsers van het AMVB werden ingeschakeld en leverden bijdragen voor de prachtige geïllustreerde publicatie ‘Brussels eeuwenoud centrum van Nederlandse Cultuur’, die tot stand kwam in samenwerking met het Vlaams Komitee voor Brussel en met de steun van de Marnixring-Antwerpen-Centrum.

In 1980 werd gestart met het driemaandelijks Mededelingsblad van de Vrienden van het AMVB dat thans 6 maal per jaar verschijnt.

Hierin wordt o.a. bericht gegeven van de aktiviteiten en aanwinsten van onze instelling. 250 leden werden tot nog toe opgenomen als Vrienden van het Archief.

In 1981 stond de werking hoofdzakelijk in het teken van de herdenking van de 100ste verjaardag van de ambtsaanvaarding van Karel Buls als burgemeester. In samenwerking

[p. 125]

Tentoonstellingsruimte in de spiegelzaal van het vroegere Val-Saint-Lambert-complex.

met het Karel Bulsfonds en de Vlaamse Vereniging voor Familiekunde werd een bloemenhulde georganiseerd aan de gedenkplaat op de Grote Markt en werden enkele voordrachten gehouden in de Kredietbank over de persoon en het werk van Karel Buls.

In december liep in de Koninklijke Vlaamse Schouwburg de tentoonstelling ‘Karel Buls en zijn tijd’. Bij deze gelegenheid werd ook een brochure gewijd aan Karel Buls uitgegeven met o.a. een interessante bijdrage van medebeheerder André Monteyne. Het Bulsjaar werd afgesloten met een voordracht voor het AMVB door Jan Apers, architekt en assistent in het Sint-Lukasinstituut, in de Vlaamse Club over ‘Buls en de gegroeide stedebouw in Brussel’. 1981 was dus een Bulsjaar, maar 1982 wordt een Hansjaar met in maart jl. een voordracht van de heer Jan Marchau, over de markante figuur van Abraham Hans en in september - oktober e.k. een Hanstentoonstelling in het Museum op de Graanmarkt.

Nog dit jaar staat een tentoonstelling over 60 jaar Kindergeluk te Brussel en een brochure over 60 jaar Vlaamse Club op het programma.

In 1983 werkt het AMVB mee aan het Consciencejaar en 1984 wordt een groot Emmanuel Hiel-jaar met tentoonstelling, publicaties en voordrachten.

Ondertussen wordt dagelijks voortgewerkt aan de uitbreiding van het boeken- en archiefbestand. Bedoeling is uit te groeien tot een Vlaams Brussels wetenschappelijk dokumentatiecentrum dat kan opengesteld worden voor studenten, leerkrachten en andere belangstellenden.

Contacten worden onderhouden met het Archief en Museum van het Vlaams Cultuurleven te Antwerpen, met het Katholiek dokumentatiecentrum te Leuven, het Archief van het Vlaams Studentenleven te Leuven, met het Centrum voor de Studie van de Brusselse Taaltoestanden (VUB) en met de Openbare Hoofdstedelijke Bibliotheek. Het AMVB heeft geen enkele politieke binding aangezien het om het even welke uiting van het Vlaams Leven te Brussel wil opvangen. Gedurig neemt het in omvang toe. Wellicht zal het mettertijd uitgroeien tot een officiële of semi-officiële instelling, zodat het voortbestaan ervan helemaal verzekerd is.

Het moet evenwel een ‘levend’ Archief en Museum blijven, met een dynamische en enthoesiaste leiding, bezield met verbeelding en beschikkend over voldoende armslag om de nodige animatie en bekendheid te garanderen.

AMVB, Veeweydestraat 24-26, 1070 Brussel.

E. De Coussemaker herdacht

Op zondagmiddag 11 oktober 1981 werd in Belle (Bailleul) 20 km t.z. van leper het borstbeeld onthuld van Edmond de Coussemaker, geb. 19 april 1805 in Belle (N.-Frankrijk) en overleden 10 januari 1876 in Rijsel.

Na een kleine rondgang door de stad o.a. door de naar hem genoemde Edmond de Coussemakerstraat groepeerden zich die middag velen random het met de Vlaamse Leeuwenvlag bedekte borstbeeld, dat geplaatst was op het Leroy-plein, tussen de St.-Vaastkerk en het museum De Puydt.

Van weerszijden van de Frans-Belgische grens was men samengekomen om dit gebeuren bij te wonen en te luisteren naar de sprekers van de Werkgroep, bestaande uit leden van Verkeersbureaus uit Belle en Kemmel, alsmede leden van het Gemeentebestuur van Belle. Burgemester J. Delobel tezamen met de kunstenaar Albert Brassart uit die stad onthulden door wegneming van de Leeuwenvlag het monument.

Daarna werd het woord gevoerd door burgemeester Delobel, Phil. Jessu (voorzitter van het Com. Flamand de France) Jan Hardeman uit Kemmel en Jerome Steenkiste, schepen van Belle. Hardeman wees er op dat vele Nederlandse liederenbundels één of meer liederen van Edmond de Coussemaker bevatten. Muziekgroepen gevormd door jongeren zoals bv. Haeghedoorn, Miek en Bart ontlenen dikwijls hieraan hun zangliedjes.

Hardeman en Steenkiste spraken in 't Frans, Nederlands en de streektaal. De sprekers belichtten de grote Frans-Vlaming Edmond de Coussemaker als historicus en archeoloog, komponist en musicoloog, talenkenner en folklorist. Na het verbod van Vlaams Onderwijs op de scholen in 1853, richtte Edmond de Coussemaker met enige vrienden uit Duinkerke het ‘Comité Flamand de France’ op, waarvan het doel was, de bestudering van de Vlaamse literatuur en het opzoeken en bewaren van de historische en literaire Vlaamse documenten. Het Comité koos tot devies: ‘Moedertaal en Vaderland’. Deze leuze werd op het borstbeeld aangebracht.

In tijdschriften schreef de Coussemaker tientallen artikelen, historische zowel als

[p. 126]

archeologische, juridische zowel als musicologische.

Historicus

Zijn voornaamste historische werk werd: ‘Godsdienstige beroerten in Zee-Vlaanderen in de 16e eeuw’. (Troubles religieux) du 16e siècle dans la Flandre Maritime). In 4 delen (1700 biz.) bracht de Coussemaker honderden authentieke stukken uit de Geuzentijd samen (1560-1570). Dit boek wordt in 1982 heruitgegeven.

Musicoloog

Toen Napoléon III in 1854 een beroep deed op deskundigen om alle volksliedjes in Frankrijk te verzamelen zette Edmond de Coussemaker zich daarvoor in voorzover het zijn eigen streek betrof. Hij verzamelde 150 volksliederen uit Frans-Vlaanderen met de oorspronkelijke wijs, een Franse vertaling en bewonderenswaardige aantekeningen.

Zijn meesterbundel ‘Chants populaires des Flamands de France’ werd in Gent gedrukt in 1856 en werd in 1976 heruitgegeven. Deze uitgave bevat zowel religieuze liederen als balladen, legenden, zeeliederen, reidansen, satirische liedjes en kinderdansjes.

Hij deed belangrijke onderzoekingen naar de middeleeuwse muziek in de grote bibliotheken en archieven in N.-Frankrijk en dank zij Edmond de Coussemaker werd veel muziek uit de 15e eeuw aan de vergetelheid of vernieling onttrokken, o.a. werken van Johannes Tinctoris (Jan de Vaerwere) uit Poperinge (± 1450).

Als taalkundige betreurde hij de verdrukking van de moedertaal in Frans-Vlaamse scholen door de Franse Staat (1853). ‘Waarom zou men in de scholen het Vlaams het recht ontzeggen, dat men aan 't Engels, Duits en Italiaans wel geeft.

Het is een dwaling te geloven dat de Vlamingen geen Letterkunde hebben. Het tegendeel is aangetoond’ (E. de C.). Zo vond hij in het archief van Broekburg een Karolingische ridderroman en publiceerde hij in ‘Annales du Comité Flamand de France’ nr. II en IV honderden titels van handschriften.

Grote waarde hechtte hij aan het volkslied in eigen taal, dat de volksziel weerspiegelde.

Deze Frans-Vlaming met grote talenten stierf in Rijsel op 10 januari 1876. Zijn leven stond in dienst van het Frans-Vlaamse volk. Zijn grote betekenis wordt in deze tijd van regionale herleving steeds duidelijker.

B.F. RASKER

Oostburg

‘Ontdek de topjournalist’ aangeprezen

‘Een Nederlander is gierig en een Belg dom. Beweren ze tenminste hardnekkig van elkaar. Handig daarbij is dat ze dezelfde taal spreken, zodat ze elkaar, zonder beleefde tolken, met treiterige moppen om de oren kunnen slaan.

Het A.N.V. is een Nederlands-Belgische (of Belgisch-Nederlandse, daar wil ik vanaf zijn) organisatie, die met werkgroepen en het blad “Neerlandia” de samenwerking tussen deze twee elkaar verketterende volken wat probeert te bevorderen. In dat kader schrijft het ANV ieder jaar een wedstrijd uit met de welluidende titel “Ontdek de topjournalist”. Een wedstrijd voor aspirant-schrijvers, aankomende journalisten of gewoon iedereen die nog een aardig opstel heeft liggen, en denkt daar wellicht nog wat poen mee te kunnen verdienen. Misschien dat de schrijfkoorts je alsnog te pakken krijgt. Die wedstrijd gaat als volgt.

Voor verschillende leeftijdsgroepen bestaan verschillende opdrachten, zoals: 1. het schrijven van een artikel over een bepaald onderwerp, 2. maak een boekbespreking of film-recensie, 3. een vraaggesprek met iemand van eigen keuze en zelfs 4. het vervaardigen ener strip.

Behalve dergelijk individueel werk, kan ook groepswerk als schoolbladen en scripties ingestuurd worden.

Een deskundige jury van Vlamingen en Nederlanders bekijkt dan de hele handel, en kent de prijzen toe. Te weten: voor alle opdrachten één hoofdprijs, van 2250 frankskes of 150 piek, en verder een hele rits boeken.

Daarnaast kan iedereen tussen de 17 en 30 jaar met literaire aspiraties zijn of haar werk laten beoordelen door terzake kundige mensen. Uit de ingezonden werken wordt een keuze gemaakt voor een bundel, die op ruime schaal verspreid zal worden.

Dit project is dus niet zozeer een wedstrijd als wel een serieuze mogelijkheid jonge dichters en prozaschrijvers wat verder te helpen. In de zin van een heel aardig opstapje voor het grote werk, iets wat dus nooit geen kwaad kan.

Kortom, prima professionele ondernemingen van het ANV, en alleszins het proberen waard. Inlichtingen bij het ANV, Surinamestraat 28, Den Haag. Of bij je decaan, of één van die andere jokers.

P.S.: Niet denken dat je wel even een stuk uit de onvolprezen Maniac op kan sturen, want dat doen we natuurlijk zelf al’.

(Uit de schoolagenda: ‘De Maniac’, studiejaar 1982-'83).