Grensverkeer
Ben, van Benegora: de laatste grens is overschreden
Laat het een van de meest natuurlijke gebeurtenissen zijn in het bestaan van de mens dat hij geboren wordt en sterft. Laat het even natuurlijk zijn dat het ene gepaard gaat met vreugde en het andere met droefenis, zoniet mist het bestaan zijn meest wezenlijke zin.
Voor Ben de Klerk, jarenlang de ziel van Benegora - Belgisch-Nederlands Grensoverleg Regio Antwerpen -, is die cyclus rond. Maar de dimensie van zijn heengaan krijgt een scherp reliëf, en omdat Ben zijn bestaan een bijzonder wezenlijke betekenis wist te geven, én omdat zijn aanwezigheid onder ons zo vroeg werd afgebroken, duidelijk tegen het natuurlijke tijdspatroon in.
Het is moeilijk afstandelijk schrijven over iemand die je zo nabij was en die je zo waardeerde. Want de neiging overvalt je onvermijdelijk een dergelijk rauw feit extra te betreuren omdat Ben nog zoveel echt belangrijke dingen in zijn bestaan had kunnen doen, zeker als je bekijkt hoeveel hij op die betrekkelijk korte tijd wist te realiseren. Ook als je beseft dat zijn onwaarschijnlijk hoog werkritme en het pertinente karakter daarvan in die korte periode zo'n omvang heeft aangenomen dat je er meer dan één mensenleven zinvol kan mee vullen.
Zijn bijdrage aan de kwaliteit van de samenleving is onbetwistbaar van een enorm gewicht. Daarenboven slaagde Ben erin deze onverdroten inspanningen voortdurend te plaatsen in een zeer wijze, relativerende interpretatie ten aanzien van de context waarin dit zich afspeelde, zowel voor wat de politieke partij betreft waartoe hij behoorde en van waaruit hij de maatschappelijke tegenstellingen binnenstapte, als voor wat de milieubeweging zelf aangaat. Met zijn zo eigen, goedgemutste uitspraken - ook nog enkele weken voor zijn dood - slaagde hij erin zowel de partijpolitiek als de milieuorganisaties behoorlijk te relativeren, wat zijn activiteiten binnen deze organisatorische kaders zo geloofwaardig maakte.
Want Ben was veel te groot als mens om zich te laten inkapselen binnen gelijk welke club. Hij was inderdaad wars van elk fanatisme. Des te groter was zijn inzet en zijn verbetenheid om de echt belangrijke zaken aan de orde te blijven stellen, tot het beleid de dimensies ervan begreep, en dus reageerde in de richting die hij vooropstelde.
Laat het niet toevallig zijn dat Ben zijn voornaam volledig terugvond in het eerste woorddeel van Benegora. Want hij was Benegora, voor een flink stuk. Vandaar de grote slag die de andere Benegora-mensen nu ondervinden om dat gat te vullen. Maar dat is het probleem niet meer van Ben: zijn eigen wegvallen is het eerste Benegora-probleem dat hij zelf niet meer oploste.
Ik ga bewust niet in op aspecten zoals: Ben was zo oud, zat in die en die vereniging, hield zich daar en daar mee bezig. De maatschappelijke en privé-situatie van Ben behoort tot het verleden, hoe zwaar de consequenties daarvan ook mogen zijn, in de eerste plaats voor zijn vrouw en kinderen, die zijn boeiend bestaan mee schraagden en mogelijk maakten, en die de wortels daarvan hebben gevoed voor een man en een vader die onvermijdelijk zo dikwijls niet thuis was.
Ik wil hier alleen, bijna symbolisch, zijn laatste bijdrage vermelden: zijn bundel ‘Grenzen aan grenzen’. Daarin nam hij de dimensies aan die beantwoordden aan zijn werkelijk gewicht: de man waarvoor de grens alleen een administratief en voor de rest een menselijk-fictief gegeven was, en die de milieuproblematiek van een grensgebied zo breed opentrok.
Hij heeft beter beseft dan wie ook wat de werkelijke betekenis was van zijn laatste bijdrage op schrift. Het was er ook zo opeens, zo bijna onverwacht. Pas in het licht van zijn heengaan hebben de Benegora-mensen de juiste zin daarvan begrepen.
Voor Ben is het nu uit met de grenzen. Hij heeft de laatste grens overschreden, en de dimensies die hem sedertdien omgeven, gaan het menselijk bevattingsvermogen totaal te buiten. Daar zwijgen we dus maar best over.
Ik wil alleen dit nog kwijt: als de doorsnee-bewindsman zou beschikken over - zij het slechts voor een deeltje - het inzicht, de wijsheid, het onderscheidingsvermogen, de overtuiging, het doorzettingsvermogen en de menselijkheid van Benegora-Ben, dan had Ben zich in zijn leven niet zo in de vernieling moeten werken en zou hij in zijn eigen bestaan meer hebben kunnen beleven van het evenwicht dat hij zo krachtig nastreefde in het milieu en in de samenleving random hem.
Mag het rond deze gedachte even stil worden, al was het maar om het echte luisteren mogelijk te maken? Eén minuut stilte graag, omwille van een heel leven, dat op deze manier even de kans krijgt om voort te leven onder ons, die blevon. Waar was het anders goed voor?
Alleen op die manier wordt het vroege heengaan van Ben de Klerk toch nog verteerbaar binnen het natuurlijke kader dat geboren worden en sterven omspant.
PAUL STAES
Algemeen Voorzitter Benegora
Auteursrechtelijk beschermd