Neerlandia. Jaargang 85

Het nieuwe Nederlands cultureel centrum in Djakarta

In 1968 bezocht een Nederlandse parlementaire delegatie Indonesië. Mr. J.A. Mommersteeg, toentertijd lid van de Tweede Kamer voor de Katholieke Volkspartij, schreef over het bezoek van hem en zijn collega's vier belangwekkende artikelen in de Nieuwe Rotterdamse Courant (NRC). De schrijver betreurde het in hoge mate, dat hij van een Nederlands cultuurbeleid ‘geen spoor had aangetroffen’, terwijl het Goethe-lnstitut, de British Council en de gelijkgeaarde instelling van de USA, de USIA, ginds grote activiteiten aan de dag legden. Wie zou menen, dat er voor de Nederlandse taal en cultuur geen interesse in Indonesië zou bestaan, vergist zich op schromelijke wijze. De belangstelling is groter dan voor het Duits en het Engels. Aldus mr. Mommersteeg. Er is inmiddels in de afgelopen jaren veel veranderd. Enkele maanden geleden heeft staatssecretaris drs. D.F. van der Mei van Buitenlandse Zaken het nieuwe Nederlands Cultureel Centrum, het Erasmushuis, in de Indonesische hoofdstad geopend. Het gebouw is verbonden met dat van de Nederlandse ambassade.

Wanneer men de berichtgeving leest over de inrichting van het project krijgt men de indruk, dat het Erasmushuis veel heeft te bieden aan degenen die meer willen weten over de Nederlandse taal en cultuur en de band die er vroeger bestond toen het eilandenrijk zo nauw met Nederland was verbonden. Het Nederlands Cultureel Centrum is een uitvloeisel van de in 1970 in werking getreden culturele overeenkomst tussen Nederland en Indonesië, aldus een bericht en een toelichting van het ANP. Nederland is volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag daarbij de gevende partij. Niet alleen op grond van financiële redenen, maar ook omdat Nederland cultureel-wetenschappelijk meer aan Indonesië te bieden heeft dan omgekeerd. Dit geldt in het bijzonder op het gebied van de Nederlandse taal waarvan de ‘althans passieve kennis voor de ontwikkeling van Indonesië nog van groot belang wordt geacht door zowel Nederland als Indonesië’.

Wat hierboven wordt genoemd geldt eveneens, aldus het ANP, voor de zogenaamde Indonesische studies als: sociologie, antropologie, etnologie, adatrecht, geschiedenis en taal, waarvan Nederland door de vroegere koloniale banden de enige hoedster is.

Het aantal Indonesiërs dat het Nederlands tenminste passief beheerst, loopt nog in de honderdduizenden. Deze positie wordt echter bedreigd. Op de middelbare scholen is Engels de verplichte taal, terwijl Nederlands evenals Duits en Frans, desgewenst en indien daarvoor mogelijkheden zijn, als tweede taal kan worden gekozen. De generatie die het Nederlands beheerst is

[p. 189]

aan het verdwijnen, aldus het ministerie van Buitenlandse Zaken. ‘Wil de belangstelling voor Nederland, de Nederlandse taal en cultuur behouden blijven, dan dient een actief beleid te worden gevoerd’. Bij de tenuitvoerlegging van dat beleid, de culturele overeenkomst met Indonesië, zijn drie ministeries betrokken: het departement van Buitenlandse Zaken, het ministerie van CRM en het ministerie van Onderwijs en Wetenschappen.

Het is de bedoeling dat het Erasmushuis een platform gaat worden voor de presentatie van de verschillende aspecten van Nederland, in het bijzonder van de Nederlandse cultuur, handel en industrie. Het ministerie van Buitenlandse Zaken is eigenaar van het gebouw, de inrichting en de uitrusting.

Het ministerie neemt ook de exploitatiekosten voor zijn rekening, bestaande uit personeelskosten, dagblad- en tijdschrift-abonnementen, literatuurvoorziening, discotheek, films, dia's en de presentatiekosten van verschillende manifestaties en ontvangsten.

De daarop betrekking hebbende uitgaven bedragen ongeveer f. 600.000.- per jaar, de lectuurvoorziening van de overige bibliotheken en leeszalen in Indonesië inbegrepen.

Ook het ministerie van Onderwijs en Wetenschappen levert aanzienljike bijdragen. Per jaar wordt ongeveer f. 900.000.- besteed aan de bevordering van de Nederlandse taal (salarissen lectoren Nederlands aan de Universiteit Indonesia en de buiten-universitaire cursussen), f. 200.000.- aan andere voorzieningen zoals studiebeurzen, studieboeken en bijscholingscursussen voor docenten Nederlands. Voor de uitwisseling van hoogleraren wordt jaarlijks f. 30.000 uitgetrokken.

Een bedrag van bijna f. 2.000.000.- wordt jaarlijks beschikbaar gesteld voor de Indonesische studies, waarvoor in 1972 het plan werd ontvouwd door prof. dr. Teeuw, hoogleraar in de Bahasa Indonesia en Maleise letterkunde aan de Rijksuniversiteit van Leiden. Dit plan-Teeuw omvat een gestructureerde wetenschappelijke samenwerking tussen Nederland en Indonesië en een gecoördineerde en geïntegreerde aanpak van samenwerkingsactiviteiten op sociaal-wetenschappelijk en cultureel terrein.