Neerlandia. Jaargang 85

[p. 182]

Congres ‘Vlamingen in de Wereld’

Resoluties en beleidsopties

Het Congres had plaats te Brugge van 24 tot 30 september 1981.

Het VIW-Bestuur en de 34 aanwezige VlW-Vertegenwoordigers uit de vijf continenten hebben gedurende de congresweek wederzijdse informatie uitgewisseld. Samen hebben zij - bijgestaan door specialisten naargelang de agendapunten - de werking van VIW voor de komende jaren uitgestippeld.

Het is een groot Congres geworden, het Congres van de solidariteit: solidariteit vanwege de Vlaamse gemeenschap met haar leden in de diaspora, en solidariteit van deze laatsten met hun land van herkomst in deze crisistijden.

Schematisch kunnen we de bedenkingen, resoluties en beleidsopties als volgt samenvatten:

Object

Wanneer gezegd wordt ‘Vlamingen in het buitenland’, dan worden ook steeds de nakomelingen bedoeld van de uitgeweken Vlamingen. Het betreft niet alleen definitief geëmigreerden, maar ook personen die voor een bepaalde tijd of opdracht het land verlaten.

VIW gaat er van uit dat een volksgemeenschap verantwoordelijkheden heeft tegenover al haar leden, waar deze zich ook bevinden. En dat ook de emigrant morele plichten heeft tegenover de volksgemeenschap waartoe hij behoort.

De Dames-Vertegenwoordigers hebben dit ook duidelijk aangestipt in een merkwaardige gemeenschappelijke nota waarmee ze zich aansloten bij het geheel van het congresgebeuren, een zoeken naar een evenwichtig integreren in het nieuwe gastland zonder verloochening van de historische eigenheid, en van trouw aan de gemeenschap waarin ze hun wortels hebben.

Voor VIW staat de mens centraal, welk ook zijn verleden is of welke de omstandigheden zijn waarin hij leeft.

Hoe zwaarder het verleden, hoe harder de omstandigheden (sociaal, economisch, politiek), hoe meer hij VIW nodig kan hebben.

De VlW-Vertegenwoordigers - er zijn er 37 waarvan er 34 naar het Congres gekomen zijn - brengen de VlW-werking naar de basis.

In feite is het VlW-object drie-dimensioneel: zijn diensten richten zich naar de Vlamingen in het buitenland, naar de gastlanden, en tenslotte heeft ook Vlaanderen baat bij dit verruimen van horizonten en smeden van vriendschapsbanden.

[p. 183]

Cultureel

Inzake het algemeen buitenlands cultuurbeleid van de overheid wordt de hoop uitgesproken dat dit niet verstaatst en verpolitiseerd zou worden.

Privé-organisaties dienen zowel bij beleid als bij uitvoering betrokken te worden.

Bij het afsluiten van culturele akkoorden dient rekening gehouden te worden met de Vlaamse aanwezigheid in de betrokken gebieden. Zo is bijvoorbeeld het cultureel akkoord met Canada te veel een onderonsje van franstaligen, hoewel 90 % van de Belgen in Canada Vlamingen zijn.

Cultuurattachés dienen beter op hun taak voorbereid te zijn, en in sommige gevallen worden de clubs van Vlamingen nog te veel verwaarloosd door de diplomatieke en consulaire posten.

Naast de officiële cultuurattachés kunnen Vlamingen ter plaatse complementair werken als ‘cultuurconsulent’: een taak die vaak reeds door VlW-Vertegenwoordigers vervuld wordt, doch zonder armslag bij gebrek aan middelen. Zij kunnen een goede steun betekenen bij de voorbereiding en uitvoering van initiatieven in het kader van onze internationale culturele samenwerking.

Een gemeenschappelijk overleg wordt gewenst vanwege Vlaanderen en Nederland.

Het verenigingsleven verdient alle aandacht. Er wordt betreurd dat de Vlaamse clubs niet meer steun krijgen van uit Vlaanderen: waarom moet alle subsidiëring van het verenigingsleven egoïstisch voorbehouden worden aan de Vlamingen die thuis gebleven zijn? Terwijl de Vlamingen buiten de grenzen meestal in de kou blijven staan.

Meer uitzending van kleinkunstenaars, voordrachtgevers, volksdansinstructeurs, enz... wordt gewenst, om zodoende voeling te houden met het cultureel gebeuren van hun Vlaanderen.

Ook hulp en informatief materiaal voor de eigen initiatieven: tentoonstellingen, toneel, film- en dia-avonden, enz...

Regelmatig gaan zanggroepen, kunstenaars, balletgezelschappen, wetenschapslui en dgl. optreden in het buitenland met overheidssteun. De diplomatieke en consulaire posten worden hierover ingelicht, doch al te vaak verwaarlozen dezen de informatie door te spelen naar de landgenoten in hun gebied. Er ontbreekt terzake een coördinerende en doorstromende informatiedienst: dit kan een der opdrachten zijn van het geplande Commissariaat-generaal voor internationale culturele samenwerking.

De continuïteit en efficiëntie van het verenigingsleven lijdt in vele plaatsen door gebrek aan een eigen lokaal, hoe klein ook. Vaak zijn er ook de middelen niet om een lokaal(tje) bestendig te huren.

Een verbroedering tussen Vlaamse clubs in het buitenland en clubs in Vlaanderen kan zeer bevorderlijk werken.

De wens wordt geuit dat verenigingen van Vlamingen en Nederlanders in het buitenland meer zouden samenwerken en dat Vlaanderen en Nederland terzake gezamenlijk initiatieven zouden nemen.

Tenslotte werd er op gewezen dat door de politieke isolatie van bepaalde gebieden de daar levende landgenoten zwaar getroffen worden: er komt geen officiële steun meer voor hun verenigingsleven en culturele initiatieven. Politiek en cultuur dienen uit elkaar gehouden te worden.

Het onderwijs in het Nederlands is van groot belang voor de latere loopbaan van de kinderen van tijdelijke emigranten, terwijl het onderwijs van het Nederlands van belang is als sleutel tot hun identiteit en cultureel patrimonium.

[p. 184]

Er is nood aan aangepast materiaal, en de diplomatieke en consulaire posten bevorderen te weinig de bestaande mogelijkheden inzake schriftelijk onderwijs. Er wordt gevraagd leerkrachten uit te sturen naar de gebieden waar grotere Vlaamse nederzettingen zijn.

Ook de Wereldomroep van de B.R.T. kan terzake nuttige diensten bewijzen.

Voor de jeugd wordt meer aandacht gevraagd: het bevorderen van jongeren-uitwisseling, en het verschaffen van meer informatie.

De informatie in het algemeen kent grote leemten. Zij is nochtans een vitale noodzaak.

Er is behoefte aan aangepaste lectuur - boeken en tijdschriften - in het Nederlands of (voor de nakomelingen) in vertaling. Ook hier is het ontbreken vaak een handicap voor de uitbouw van een bibliotheek.

Er is gebrek aan informatie over wat gepubliceerd wordt in Vlaanderen en Nederland. Er is ook veel vraag naar Vlaamse films en naar bepaalde programma's die door de Vlaamse televisie gerealiseerd worden. Een videodienst kan in de toekomst een nuttig instrument worden.

De eigen publicaties van de clubs, of periodieken zoals de Gazette van Detroit (Noord-Amerika) en De Schakel (Zuid-Amerika) staan open voor het doorspelen van informatie, als die maar verleend wordt, en als ze de middelen krijgen om hun volume te verruimen.

Een grote stap in die richting wordt ondernomen voor de Gazette van Detroit, interregionaal informatieblad voor het Noord-Amerikaanse continent: voor 1982 wordt, dank zij de steun van de Vlaamse Raad, een medewerker ter beschikking gesteld en er zal een intense promotie gevoerd worden. Deze medewerking uit Vlaanderen betekent niet alleen een verrijking voor de lezers, doch een forum voor de Vlaamse export- economie.

De Wereldomroep is een belangrijk contactinstrument voor alle mogelijke informatie en voor onderwijs. Er wordt echter betreurd dat de draagwijdte zo zwak is en in bepaalde gebieden of perioden helemaal niet kan ontvangen worden. Daartoe zijn sterkere zenders nodig. Ook op dit vlak kunnen Vlaanderen en Nederland samenwerken, zowel met gemeenschappelijke programma's als met het gebruiken van elkanders infrastructuur, bv. de Nederlandse relaisstations. Men betreurt ook dat de B.R.T. zo krenterig is bij het rondsturen van de wekelijkse nieuwsbrief van de Wereldomroep: men moet om de twee maanden naar de B.R.T. schrijven, zoniet wordt men van de mailinglist geschrapt, - dit zijn onredelijke voorwaarden.

Inzake toerisme naar Vlaanderen vormen de Vlamingen in het buitenland een uiterst ontvankelijk en omvangrijk potentieel. Dit toerisme dient aangemoedigd te worden, en onthaalfaciliteiten worden wenselijk geacht.

Sociaal

VIW is de wereldwijde ombudsman en bemiddelaar geworden voor heel wat dossiers inzake pensioenen, studiebeurzen, erkenning diploma's, erfenissen, militie-aangelegenheden, nationaliteitsproblemen, stemrecht, enz...

In tegenstelling met het stoppen aan de grenzen van de culturele betoelaging, is er algemene tevredenheid over het doortrekken van bepaalde sociale tegemoetkomingen buiten de grenzen.

Op een paar punten wordt versoepeling gewenst:

-	stemrecht: er is nu stemplicht binnen de grenzen, doch geen stemrecht voor hen die buiten de grenzen leven, hoewel zij er naar vragen, - al ware het slechts omwille van een psychologische betrokkenheid. In Europees verband is er een schrijnende discriminatie: landgenoten die buiten

[p. 185]

	België doch binnen de Europese gemeenschap wonen, mogen niet stemmen bij de Europese verkiezingen, waar andere Europeanen, die buiten hun eigen land wonen, dit wel mogen. Een Belg bv. in Frankrijk mag er niet Europees stemmen, doch een Fransman in België mag dit wel...
-	de nationaliteit: veel landgenoten in het buitenland wensen de dubbele nationaliteit, deze van het gastland met behoud van de Belgische. Indien dit onmogelijk is wensen ze een versoepeling in de voorwaarden tot het herwinnen van de Belgische nationaliteit.
-	VIWOS: Vlamingen in de Wereld - Ontwikkelingssamenwerking is een N.G.O. die uit VIW is gegroeid. VIWOS biedt met de medefinanciering van de Belgische Regering of de Commissie van de Europese Gemeenschappen hulp aan projecten van Vlamingen in de Derde Wereld ten gunste van hun gastlanden. In 1981 bedroeg deze hulp 74 miljoen frank, voor 1982 benadert dit de 100 miljoen. VIWOS is werkzaam en heeft plannen in voorbereiding in Argentinië, Bolivië, Brazilië, Chili, Dominikaanse Republiek, Filippijnen, Guatemala, Haïti, India, Indonesië, Maleisië, Paraguay, Peru, Rwanda, Sri Lanka, Suriname, Venezuela en Zaïre.

VIWOS wil als Vlaamse ontwikkelingsorganisatie de internationale solidariteit van Vlaanderen doortrekken naar de armsten in de miserielanden.

Economisch

De honderdduizenden Vlamingen in het buitenland en hun nakomelingen betekenen voor Vlaanderens export-economie evenveel potentiële bruggehoofden en antennes.

Naast de handelsprospectors bij de diplomatieke en consulaire posten, en de Kamers van Koophandel, zijn zij een derde circuit: waardevol, doch zelden aangesproken.

Sommige handelsprospectors en -attachés behandelen nog te vaak de Vlamingen in het buitenland op een discriminerende manier. Bepaalde Kamers van Koophandel bezondigen zich terzake nog meer. VIW- Vertegenwoordigers hebben daar hun pijnlijke verhalen over: Vlamingen worden soms gewoonweg genegeerd.

De Kamers van Koophandel en de handelsprospectors moeten beide landstalen machtig zijn: deze voorwaarden moeten voorop gesteld worden bij betoelaging en benoemingen.

Vlamingen die sinds langere tijd in het buitenland leven, hebben er hun relaties, ervaringen, verenigingen, ze kennen er de taal en traditie, de markt en handelsgebruiken. Vanuit deze positie kunnen ze:

-	informatie geven aan Vlaamse bedrijven en exportkandidaten over objectieve en subjectieve marktnormen, of personen aanduiden die deze informatie kunnen verstrekken;
-	als adviseurs voor onze diensten van Buitenlandse Handel functioneren;
-	hun gastlanden informeren over Vlaamse exportproducten, de investeringsmogelijkheden in Vlaanderen, zijn werkkracht en technologische scholing;
-	geschikte personen aanduiden als dealer, of als kaderpersoneel bij investeringen.

Daartoe is echter vereist:

-	dat de Vlamingen in het buitenland de nodige informatie ontvangen;
-	dat de Vlaamse bedrijven concreet geïnformeerd worden over de Vlaamse aanwezigheid in het buitenland;

[p. 186]

-	een inventaris van ‘nuttige’ Vlaamse personen en instellingen in het buitenland.

VIW kan een brugfunctie vervullen bij het wederzijds doorgeven van deze informatie. Hopelijk wordt spoedig de gewenste structuur uitgebouwd, een informele ‘amigocratie’ tussen alle Vlamingen over de wereld verspreid, om samen met bestaande instellingen zoals de Belgische Dienst voor Buitenlandse Handel, het Verbond van de Kamers van Koophandel, de handelsprospectors en -attachés bij de diplomatieke en consulaire posten, bedrijfsverenigingen in Vlaanderen en VIW de exporteconomie en derhalve ook de tewerkstelling in Vlaanderen te bevorderen.

Besluit

De Congressisten wensten dat VIW meer armslag zou krijgen. De betoelaging in 1981 bedroeg op nationaal niveau: 950.000 BF. van Nederlandse Cultuur, 80.000 BF. van Buitenlandse Zaken, 50.000 BF. van P.T.T. De provincies betoelaagden voor 650.000 BF. Dit alles voor een wereldomvattende opdracht inclusief personeel, verplaatsingen, tijdschrift- en werkingskosten.

Voor de organisatie van het Congres werden buitengewone toelagen verleend. Met de gewone toelagen kan VIW onmogelijk alle noden en mogelijkheden opvangen die tijdens het Congres (opnieuw) behandeld werden.

De Congressisten hopen ook dat VIW nauw zal betrokken worden bij het beleid en de werking van het Commissariaat-Generaal voor internationale culturele samenwerking van de Vlaamse gemeenschap, zodat de basis via de VlW-Vertegenwoordigers er concreet bij betrokken wordt.

De Vlaamse Raad heeft aan het Congres zijn auspiciën willen verlenen. Zijn voorzitter, de heer Rik Boel, heeft de hoop gewekt waar hij o.m. zei: ‘De zorg om emigranten in het autonome Vlaanderen kan geen louter partikuliere bedoening zijn.

Die zorg moet geïntegreerd worden in het beleid inzake internationale culturele samenwerking van onze gemeenschap... De tijd waarin wij leven, en dat is een grote, boeiende, fascinerende tijd, noopt ons ertoe de emigratie als een voorwerp van overheids- aandacht te bekijken, als een onderdeel van de sociaal-culturele problematiek en een aspect van het welzijnsbeleid...

Ik vraag me af of wij over deze aangelegenheid in de Vlaamse Raad niet eerlang een beleidsnota van de Vlaamse Deelregering zouden kunnen krijgen...

Ik hoop eveneens dat de Taalunie spoedig werk zal maken van een gezamenlijke aanpak van de problemen van Vlaamse en Nederlandse emigranten, vooral inzake de blijvende of vernieuwde bekendheid met onze taal en onze cultuur’.

A. VERTHE

Afgevaardigd-beheerder

P.S.: Na het VlW-Congres hebben VlW-vertegenwoordigers uit de U.S.A., Paraguay, Zuid-Afrika, Zaïre, Argentinië en Canada deelgenomen aan het Algemeen Nederlands Congres op 2 en 3 oktober 1981 te Brussel.