Neerlandia. Jaargang 84

[p. 160]

Spiegel van de Nederlanden

[p. 161]

Van Noord en Zuid

Vlaamse bibliofiele uitgaven 1830-1980

Honderdvijftig jaar Vlaamse auteurs in Vlaanderen uitgegeven op bijzonder fraaie wijze. Dit is het onderwerp van de tentoonstelling die het VEV-Komitee Brussel in de hoofdstad organiseert. Met bibliofiele uitgaven worden bedoeld boeken waarbij aan de vormgeving bijzondere aandacht wordt besteed: typografie, letter, aard en weergave van de illustratie, papier zijn hierbij bepalend en worden vaak in een colofon verantwoord. Door hun speciale boekverzorging onderscheiden zij zich van de doorsnee uitgaven.

Uit de eerste decennia van de behandelde periode kunnen slechts enkele met litho's of houtgravures geïllustreerde boeken getoond worden. Pas omstreeks de eeuwwende gaat men, vnl. onder invloed van William Morris in Engeland, steeds meer de ambachtelijke en artistieke aspecten van het boek benadrukken. Van Nu en Straks (1893) met de medewerking van Henry van de Velde, de activiteit van Julius de Praetere die van in 1899 werk van Streuvels, Teirlinck e.a. op een handpers drukt, J.E. Buschmann met zijn mooie typografie en oorspronkelijke illustratie getuigen van deze vernieuwing. Zij hebben bij de Vlaamse uitgevers de belangstelling voor het mooie boek gewekt, zowel wat essayistisch als creatief werk betreft. De meest recente trend, eerder onder invloed van Frankrijk, uit zich in grote, losbladige uitgaven in mappen of dozen, waarbij de grafiek meestal de aanleiding is geweest. Ter gelegenheid van deze tentoonstelling is een overvloedig geïllustreerde catalogus uitgegeven, samengesteld door Hilda van Assche, Richard Baeyens en Elly Cockx-Indestege, die 147 boeken, behorend tot vijfentwintig verzamelingen, hebben beschreven. Ludo Simons schreef voor deze gelegenheid een overzicht van de Vlaamse uitgeverij van 1830 tot 1980, waarmee wij thans over een stramien beschikken dat moet dienen om de geschiedenis van het uitgeversbedrijf in Vlaanderen te schrijven. De uitgaven zijn in de catalogus chronologisch gerangschikt. Auteur, titel, bibliografisch adres en colofon zijn in extenso overgenomen; een aantekening betreffende de editie in het algemeen en het exemplaar in het bijzonder sluit hierop aan; een selectieve literatuuropgave rondt het geheel af. De catalogus wordt besloten met een keuze uit de 20ste-eeuwse werken en studies over het boek met een stel registers die de inhoud ontsluiten.

De catalogus verdient bovendien speciale aandacht omwille van zijn fraaie uitvoering naar het typografisch ontwerp van Wim Platteborze. Het is een uitgave van het VEV-Komitee Brussel en verschijnt in een enige oplage van 1075 exemplaren; tijdens de tentoonstelling wordt hij verkocht tegen 300 BF. Zoals gebruikelijk in de tentoonstellingszaal van de Kredietbank, liggen er ook vouwbladen ter beschikking van de bezoekers: met deze verkorte titellijst van al de tentoongestelde boeken kan ook zonder catalogus de tentoonstelling worden gevolgd. De materiële vormgeving van de tentoonstelling werd toevertrouwd aan Rik Denys.

Het is de eerste maal dat een zo groot aantal Vlaamse bibliofiele uitgaven in een tentoonstelling in de hoofdstad is samengebracht. Deze gebeurtenis kan - zo hopen de inrichters - enerzijds een aansporing zijn voor de drukkers- en uitgeverswereld tot het maken van mooie boeken en anderzijds de inzet betekenen van een traditie op regelmatige tijden tentoonstellingen, gewijd aan de bibliofilie in Vlaanderen, te organiseren.

Belangrijkste natuurbehouds-organisatie in België stelt twee regionale besturen in

De Belgische Natuur- en Vogelreservaten is de belangrijkste particuliere natuurbehoudsvereniging in België met meer dan 10 000 leden en meer dan 65 reservaten in beheer. Hiervan zijn circa 200 ha in eigendom van de vereniging, waaronder De Blankaart te Woumen-Diksmuide, De Snepkensvijver te Lichtaart, een deel van het natuurreservaat te Maten te Genk, percelen in de Vallei van de Zwarte Beek, te Koersel-Beringen, een deel van het Hageven te Neerpelt, de vallei van de Kleine Fullenbach te Rocherath, grote delen van de Boven-Semois en het domein van Rognac te Neupré-Fiémalle.

De vereniging is officieel overgegaan tot de instelling van twee regionale besturen, resp. voor Vlaanderen en voor Wallonië. Deze regionalisatie werd wenselijk geacht, o.m. om volgende redenen:

- de vereniging heeft de jongste jaren een enorme expansie gekend zowel wat betreft de activiteiten, het aantal beheerde terreinen, het ledenaantal als de publicaties. In deze omstandigheden werd het wenselijk geacht om tot een ruimere taakverdeling over te gaan en meer medewerkers de mogelijkheid te geven effectief bij het beleidsproces betrokken te zijn.

- de noodzaak om te komen tot een verbetering van de service aan de leden van de vereniging en de natuurbehoudssympathisanten. Meer dan ooit is immers de actieve steun van onze leden en sympatisanten noodzakelijk om een effectieve invloed op het beleid uit te oefenen.

- de gewijzigde structuren van het land en de noodzaak om op de verschillende beleidsniveaus slagvaardig tussen te komen voor het natuurbehoud. De instelling van een regionaal bestuur wil op dat vlak maximaal inspelen op de mogelijkheden en de middelen die op het niveau van de gewesten voorhanden zijn of in de toekomst tot stand kunnen gebracht worden. De invoering van een apart en volwaardig beleidsniveau voor Vlaanderen opent de mogelijkheid voor integrerende samenwerking met de nederlandse zusterverenigingen.

P.C. Hooftprijs voor Ida Gerhardt

Aan de dichteres Ida G.M. Gerhardt is de Staatsprijs voor letterkunde, de P.C. Hooftprijs (1979), toegekend voor haar hele poëtische werk. De minister van CRM, mevrouw Gardeniers, zal de prijs in oktober a.s. officieel uitreiken, op verzoek van Ida Gerhardt in besloten kring.

Ida Gardina Margaretha Gerhardt, die in 1905 in Gorinchem werd geboren, debuteerde in 1940 met de bundel Kosmos. In 1945 kreeg zij de Van der Hoogtprijs voor haar bundel Het veerhuis; voor de bundel Het levend monogram, die in 1955 verscheen, kreeg zij de Poëzieprijs van de stad Amsterdam en vorig jaar werd Ida Gerhardt gelauwerd met de Meesterschapsprijs 1979 van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, een prijs die slechts eenmaal in de vijftien jaar wordt toegekend. In 1967 ontving zij de Marianne Philipsprijs voor haar gehele oeuvre en in 1968 de Martinus Nijhoffprijs voor vertalingen.

De bundels Kosmos (1940), Het Veerhuis (1945), Buiten schot (1974), Sonnetten van een leraar (1951) en De argelozen (1956) werden in 1978 opnieuw uitgegeven onder de titel Vroege verzen. Andere dichtbundels van Ida Gerhardt zijn Kwatrijnen in opdracht (1949), De hovenier (1961), De slechtvalk (1966), De ravenveer (1970),

[p. 162]

Twee uur; de klokken antwoordden elkaar (1971), Vijf vuurstenen (1974) en Het starreschip (1979).

Als lerares klassieke talen promoveerde Ida Gerhardt in 1942 op een vertaling van Lucretius' De Rerum Natura (De natuur en haar vormen, Boek I en V).

De P.C. Hooftprijs is in 1947 ingesteld door het toenmalige ministerie van O., K. en W. en wordt in principe elk jaar toegekend, afwisselend voor proza, essay en poëzie.

De jury die de minister adviseerde bestond uit Aad Nuis (voorzitter), Elly de Waard, Remco Campert, Dick Hillenius, Anton Korteweg en H.J. Kompen (secretaris).

Toneelwedstrijd Noordstarfonds 1980-1981

WEDSTRIJDVOORSTELLINGEN

‘LIEVE FRANCIS’ van Jo Ceulemans

BROEDERMIN - Antwerpen op zondag 23 november 1980 om 20 u. in de Arenbergschouwburg te Antwerpen.

DE MARGRIET-HET KERSOUWKEN - Leuven op zaterdag 29 november 1980 om 20 u. in de Stadschouwburg te Leuven.

FORUM - Zolder op vrijdag 19 december 1980 om 20 u. in het Kulturele Centrum te Zolder.

VRANK EN VRIJ - Wetteren op zaterdag 27 december 1980 om 19.30 u. in de Parochiezaal te Wetteren-Overbeke.

KUNST ADELT - Steenbrugge op zaterdag 17 januari 1981 om 20 u. in ‘De Zeven Torentjes’ te Steenbrugge.

YVER DOET LEREN - Gent op zaterdag 10 januari 1981 om 20 u. in de V.T.B.-Schouwburg te Gent.

DE BACCHANTEN - Oostende op woensdag 21 januari 1981 om 20 u. in het Feesten Kultuurpaleis te Oostende.

ERASMUS - Anderlecht op vrijdag 23 januari 1981 om 20 u. in het C.B.A.-Centrum te Anderlecht.

REYNART - Melsele op zondag 25 januari 1981 om 20 u. in het Parochiehuis te Melsele.

GROEP POL STAS - Sint-Truiden op dinsdag 27 januari 1981 om 20 u. in het Kultureel Centrum te Sint-Truiden.

WIL OM KUNST - Aarlen op donderdag 29 januari 1981 om 20 u. in de Stadschouwburg van Luxemburg.

DE ALSEMBLOEM - Alsemberg op zaterdag 31 januari 1981 om 20 u. in de Gemeentelijke School te Alsemberg.

DE MOEDERTAAL - Mechelen op zondag 1 februari 1981, om 20 u. in de Stadschouwburg te Mechelen.

Staatssecretaris mevrouw Rika Steyaert opende boekenbeurs

De staatssecretaris voor de Nederlandse gemeenschap, mevrouw Rika Steyaert, opende onlangs in Brussel de jaarlijkse boekenbeurs, georganiseerd door de Nederlandse school ‘Prinses Juliana’ aldaar. De opzet en het doel van de boekenbeurs staan in het teken van de verbondenheid tussen Nederland en Vlaanderen. Bij de plechtige opening was de Nederlandse ambassadeur, mr. O. Insinger, in gezelschap van zijn echtgenote, aanwezig. Er waren meer dan 75 uitgevers met hun werken vertegenwoordigd. De opening werd voorts opgeluisterd met de aanwezigheid van vele Nederlandse en Vlaamse auteurs. De beurs is van het grootste belang omdat er niet meer dan twee Nederlandstalige boekwinkels van enige betekenis in de Belgische hoofdstad zijn te vinden. Volgens een persbericht maakt de school, die 80 jaar bestaat, een dieptepunt door. Op de kleuterafdeling zijn 14 kinderen, de lagere school telt er 44 en op de MAVO/HAVO-afdeling die volgend jaar wordt opgeheven zijn het er slechts 6.

Luis H. Daal onderscheiden

Onlangs is de bekende dichter Luis H. Daal tot ridder in de orde van Oranje Nassau benoemd. Tijdens een kleine plechtigheid in de ambtswoning van de gevolmachtigde minister van de Nederlandse Antillen in Den Haag, de heer R. Casseres, werden de heer Daal de bij de onderscheiding behorende versierselen opgespeld door de minister-president van de Nederlandse Antillen, de heer Don Martina.

In een korte toespraak, aldus een bericht in Sticusa, schetste de premier de vele verdiensten van de nieuwe ridder voor de Nederlandse Antillen, zijn vele activiteiten in het bijzonder op het terrein van de cultuur. In dat verband memoreerde de heer Martina o.m. het lidmaatschap van de heer Daal zowel van het Sticusabestuur als van de Adviesraad voor culturele samenwerking tussen de landen van het koninkrijk. Het dankwoord van de heer Daal mondde uit in zijn voordracht van een zeer recent tot stand gekomen gedicht, dat hij zowel in de oorspronkelijke Papiamentuversie als in Nederlandse vertaling ten gehore bracht.

Ook het Sticusabestuur, vertegenwoordigd door vice-voorzitter dr. J.Ph. de Palm en secretaris drs. M.D. Thijs, was in de gelegenheid gesteld de plechtigheid bij te wonen en de geridderde geluk te wensen.

Cursus Fries voor koningin Beatrix

De stichting ‘Algemiene Fryske Underjocht Kommisje’ (AFUK) heeft koningin Beatrix een cursuspakket Fries toegezonden, zodat zij zich ook de tweede rijkstaal eigen kan maken. De voorzitter van de stichting, de heer S.T. Hiemstra, heeft het een merkwaardige zaak gevonden, aldus een persbericht, dat koningin Beatrix onlangs, toen zij nog kroonprinses was, bij een bezoek aan het verzetsmuseum in Leeuwarden zich niet van de Friese taal bediende.

Openluchttoneel in Nederland

Tien openluchttoneelgroepen presenteren tot midden september tien openluchtspelen in Brabantse Openluchttheaters. Totaal 55 voorstellingen, waarvan sommige reeds hebben plaatsgehad zoals die van ‘Coördinatie’ en ‘De Zuid-Oost Kempen’ te Luyksgestel, die ‘Tijl Uilenspiegel’ van Hugo Claus opvoerden. Eind augustus is bestemd voor een opvoering van ‘Het wonderbaarlijk dorp’ van de Vlaming Gaston Martens door de Toneelvereniging ‘Mariahout’ te Mariahout. De openluchtvoorstellingen komen in aanmerking voor de Anton Huybersprijs 1980.

[p. 163]

Topjournalist

Het schooltijdschrift Aquarium kreeg de hoofdprijs in de A.N.V.-wedstrijd ‘Ontdek de Topjournalist’ (werkgroep onderwijs). Uit het tijdschrift Aquarium een fragmentarisch verslag daarover in de volgende bijdrage.

In 't Antwerpse

Zoals jullie zo onderhand wel weten heeft Aquarium een prijs gewonnen.

Zaterdag 10 mei was de prijsuitreiking in (hoe hebben ze het kunnen doen) Antwerpen.

Vol goede moed gingen we op weg en we kwamen redelijk snel in Antwerpen aan. Daar maakten we de eerste fout, we dachten nl. dat als er om 11 uur een toespraak zou zijn, je om half 11 toch in ieder geval wel naar binnen zou kunnen om koffie te drinken.

Maar nee hoor! We stonden op de stoep ongeveer een kwartier te bellen en te schreeuwen, toen er eindelijk iemand open deed.

Daar het toen pas 10 vóór 11 was, was er natuurlijk geen koffie.

Na de, toch nog gekregen koffie, werd de langverwachte toespraak gehouden (half 12), en daarna kregen we een rondleiding door het B.R.T.-gebouw (waar we ons de hele dag bevonden, voor niet-ingewijden). Na de rondleiding kregen we, dat moeten we zeggen, een zeer lekkere lunch, en daarna kwam het optreden van de ‘beroemde Belg’ Will Ferdy (zie elders in dit blad).

Dit optreden viel ons buiten verwachting mee.

En toen was het tijd voor... de prijsuitreiking (voor de Belgen onder ons... inhuldiging der laureaten (wij dus)).

Dit werd nog opgeluisterd door het Hengelose ensemble, de ‘Belle Epoque’. Toen was het ± 4 uur en dus tijd om iets te gaan drinken. We kregen ook de gelegenheid om met de jury te praten. Later werd er nog een stukje opgenomen voor een radio-uitzending.

Om 5 uur vertrokken we richting Scherpenheuvel. Na ± 30 km. omgereden te hebben kwamen we er toch uiteindelijk. We hebben er gegeten en om half negen vertrokken we weer naar Meerssen.

Om half tien stonden we allemaal weer op eigen grond, een stuk moeër en een prijs rijker.

Mariëtte en Hilleguus

Waarom de prijs?

Na afloop van de prijsuitreiking hebben we nog wat nagepraat met één van de juryleden, die als echte journalisten tot taak hadden de inzendingen te beoordelen. De wedstrijd ‘Ontdek de topjournalist’ wordt jaarlijks georganiseerd door het ANV (Algemeen Nederlands Verbond). Dit is een Vlaams-Nederlandse organisatie die ijvert voor het behoud van de Nederlandstalige cultuur. Zij doet dit o.a. door de toekenning van de bekende Visser-Neerlandiaprijzen. Daarmee wil ze de journalistiek o.a. onder jonge mensen bevorderen.

Natuurlijk waren we razend benieuwd naar de reden, waarom wij nu juist een prijs hadden gekregen. Het jurylid Cas Goossens vertelde ons dat het voor de jury erg moeilijk was om te beslissen welke inzending nr. 1 werd en welke nr. 2. Aquarium kreeg tenslotte de hoofdprijs, omdat ons werk voldeed aan de criteria van de jury, te weten:

-	originaliteit (er wordt over het algemeen in de schoolkranten te veel overgenomen uit andere bronnen);
-	verscheidenheid (allerlei onderwerpen, vooral de komische noot sprak de jury aan);
-	goede journalistieke stijl en opbouw (goed leesbaar)
-	goede uiterlijke verzorging;
-	volledig door de leerlingen zelf gemaakt.

Daarom dus een prijs.

We willen ieder van jullie die heeft meegewerkt aan het bekroonde nummer (het eerste dit jaar over ‘Buitenschoolse Activiteiten’) bedanken en laten meedelen in onze vreugde over deze bekroning. We hopen dat we in onze schoolkrant de gewaardeerde kwaliteit kunnen handhaven. Werken jullie daar ook aan mee?

Marijke en Jos.

Will Ferdy

Waarom in Aquarium een stukje over Will Ferdy en niet b.v. over Van Halen?

Ten eerste hebben we bij de prijsuitreiking een uur lang Will Ferdy kunnen beluisteren en ten tweede vonden we daardoor dat deze Belgische chansonnier best wel wat meer aandacht mocht krijgen! We zullen jullie niet vermoeien met allerlei feitjes, maar slechts een korte beschrijving geven van hem en van zijn liedjes.

Will Ferdy is al 33 jaar in het vak, doch dit wil niet zeggen dat zijn liedjes uit-de-tijd zouden zijn. Integendeel, zijn liedjes zijn tijdloos en spreken zowel oud als jong aan!

De meeste van zijn liedjes zijn autobiografisch. Hij gebruikt zijn liedjes om iets van zich af te schrijven. ‘Dankzij mijn beroep ben ik er bovenop gebleven. Mijn beroep is mijn uitlaatklep’. In zijn teksten kan men dit zeer duidelijk terugvinden. De teksten proberen de mensen bewust te maken van bepaalde dingen die in de wereld gebeuren. Will Ferdy heeft dit niet bewust gedaan; hij wil niet ‘prediken’, doch ‘vertellen’.

Helaas heeft hij in Nederland niet veel bekendheid, maar in België is hij meer dan bekend!

Al met al was het ‘voor ons Nederlanders’ zeer de moeite waard hem eens te beluisteren en te spreken. Wij willen hem bij deze bedanken voor de muzikale opluistering van de prijsuitreiking en voor het interview, en verder wensen we hem nog veel succes.

Patricia Janssen - A6a