Neerlandia. Jaargang 82

[p. 164]

Minister Ramaekers: een bijzondere opdracht

Het colloquium is een van de vele activiteiten waarin de culturele verbondenheid en daaruit voortvloeiend, de culturele samenwerking tussen Nederland en Vlaanderen tot uiting komen.

De ontwikkeling van de politieke situatie in België tijdens de jongste maanden heeft echter meer dan ooit tevoren de eigenheid van de Nederlandstalige cultuurgemeenschap in ons land geaccentueerd en daardoor wint het colloquium van vandaag aan betekenis.

Deze ontmoetingsdag is een van de talrijke en steeds toenemende contacten tussen vertegenwoordigers uit het Noorden en het Zuiden van de Nederlandse taal- en cultuurgemeenschap. Dergelijke ontmoetingen bevorderen op onderwijsgebied de groeiende integratie tussen Noord en Zuid.

Samen met de officiële contacten en de jaarlijkse ontmoetingsdagen tussen leerkrachten uit Nederland en Vlaanderen zijn initiatieven, zoals dat van de werkgroep Basisonderwijs van het Algemeen-Nederlands Verbond, zovele impulsen die de integratie Noord-Zuid steeds meer concrete vorm moeten geven.

Ongeveer samen met andere belangrijke gebeurtenissen in een ruimer verband heeft mei 1968 op onderwijsgebied in ons land aanleiding gegeven tot het geleidelijk aan communautariseren van de onderwijsrealiteit. Waar de wetgeving nog unitair de grote problemen regelde - en in de toekomst wellicht zal blijven regelen - groeide vanuit de basis en dan vooral door vernieuwingspogingen, zowel vanuit het V.S.O. als vanuit het V.L.O. een feitelijke toestand, die ertoe leidde dat totaal andere concepten zijn ontstaan in het Franstalige deel van ons land dan in het Nederlandstalige deel.

Niet enkel de taalgerichtheid waardoor Wallonië zich meer ging inspireren op Frankrijk en Vlaanderen nauwer aansloot bij Nederland, maar ook cultuurgebonden factoren dreven de concrete onderwijstoestanden in Wallonië en in Vlaanderen geleidelijk maar zeker uit elkaar.

Het zal dan ook niemand verwonderen dat vernieuwingstendenzen in Vlaanderen vele gelijkenissen vertonen met die in Nederland. Nochtans is er geen volledig parallellisme en ook dat is normaal en zelfs verheugend. Het betekent dat binnen de Nederlandse cultuurgemeenschap ruimte blijft voor eigen regionale en plaatselijke situaties en initiatieven.

Een van de grote kenmerken van het vernieuwingswerk in Noord en Zuid is het beklemtonen van de relatie school met de omringende gemeenschap.

Het is trouwens een van mijn beleidsopties om de autonomie van de schoolgemeenschap in de gewone leefgemeenschap te bevorderen.

In die schoolgemeenschap, die ik graag zie uitgroeien tot een schoolleefgemeenschap, wordt het kind met zijn gehele persoonlijkheid - in-wording - centraal gesteld. Het hele schoolgebeuren staat in functie van de kinderen en daaruit spruit de diepere betekenis van het begrip basisonderwijs.

Dat onderwijs organiseert de basisbegeleiding voor de gehele persoonlijkheidsontwikkeling.

Die ontwikkeling is de bestendige zorg van allen die op een of andere wijze bij de begeleiding van de kinderen zijn betrokken: de directe interne pedagogisch-didactische begeleiding in school-, klas- en groepsverband en de externe psycho-medisch-sociale begeleiding door de P.M.S.-centra.

Ten einde de continuïteit in de ontwikkeling van de kinderen te waarborgen, moeten de onderwijsstructuren worden aangepast aan de beoogde doelstellingen.

In Noord en Zuid wordt dan ook de basisschool als kern-idee voor het basisonderwijs naar voren geschoven. De ontwikkeling van de basisschool steunt

[p. 165]

op de integratie van de kleuterschool en de lagere school. Het is een van de concrete opdrachten binnen het PROJECT-V.L.O., dat is het vernieuwingsproject in Vlaanderen, om te zoeken naar passende samensmeltingsmodellen, waarnaar naargelang van de omstandigheden kan worden teruggegrepen.

Het wegwerken van de breuklijn tussen de kleuterschool en de lagere school is slechts één facet van de geïntegreerde basisschool: ook binnen elk onderwijsniveau dienen de verschillende jaardrempels te worden vermeden zodat de ontwikkeling van de kinderen soepel kan verlopen.

Indien voor sommige kinderen, wij noemen ze risico-kinderen of kansarme kinderen, die vlotte ontwikkeling dan toch wordt bedreigd, dan is het nodig in de onderwijsvoorziening de nodige hulpverleningen in te bouwen die de leer- en ontwikkelingsbelemmeringen zo mogelijk kunnen voorkomen, maar alleszins pogen te remediëren.

Daardoor wordt de differentiatie van de begeleiding een noodzakelijkheid.

Dit is slechts een greep uit een aantal doelstellingen. In de loop van dit colloquium zal de essentie van de vemieuwingen t.a.v. het basisonderwijs in de Nederlandse Cultuurgemeenschap aan bod komen.

Alhoewel mijn interesse naar het geheel van het PROJECT-V.L.O. uitgaat, zijn er toch een paar onderdelen die mijn bijzondere aandacht vragen.

Het betreft twee onderdelen van de vernieuwing, die nauw met elkaar verwant zijn, met name de informatieverstrekking en de geleidelijke uitbreiding van positief geëvalueerde elementen uit het vernieuwingswerk.

Uit recente contacten met Prof. Dr. J. van Kemenade, voormalig Nederlands Minister van Onderwijs en Wetenschappen, bleek dat ook voor onze Noorderburen de sensibilisering van het gehele onderwijsveld en daarbij aansluitend de generaliseerbaarheid van de veranderingen zeer belangrijk worden geacht.

Trouwens alle hiervoor opgesomde doelstellingen worden zowel in het Noorden als in het Zuiden beoogd. De verschillen liggen in de strategie die voor het bereiken van deze doelen wordt aangewend. Verscheidenheid is er ook in de prioriteiten die binnen een reeks van acties worden vastgelegd.

Ook de omkadering van de vernieuwingspogingen en de plaats die door het beleid wordt ingenomen verschillen in Nederland en in Vlaanderen.

Het is dan ook goed dat geregeld contact tussen beide gebieden wordt onderhouden, zowel vanuit de concrete basis als vanuit het beleid en vooral door degenen die rechtstreeks in de vernieuwing een opdracht hebben te vervullen.

Naast de algemene betrachting om de integratie tussen Noord en Zuid te bevorderen heeft de studiedag van vandaag dan nog de bijzondere opdracht de deelnemers grondig te informeren over de respectieve vernieuwingen van het basisonderwijs en door deze contacten de vernieuwingspogingen wederzijds te bevruchten.

Ik houd er dan ook aan de initiatiefnemers, de Werkgroep Basisonderwijs van het Algemeen-Nederlands Verbond, te feliciteren met dit colloquium en ze, samen met de participanten, een vruchtbare werking toe te wensen.

J. RAMAEKERS

Minister van Nationale Opvoeding