Neerlandia. Jaargang 82

[p. 129]

[Nummer 5]

A.N.V.- colloquium over vernieuwing onderwijs: een overweldigend succes

Het colloquium over ‘De vernieuwing van het basisonderwijs in Nederland en Vlaanderen’ op 4 november j.l. in Antwerpen bleek een groot succes. De belangstelling was dermate overweldigend dat 300 personen, wegens plaatsgebrek, niet konden worden toegelaten, zoals de algemeen voorzitter van het A.N.V., prof. dr. H. Fayat, in zijn openingswoord opmerkte. Ruim 400 onderwijzers en onderwijzeressen, hoofden van scholen, inspecteurs en andere geïnteresseerden vulden de zaal van het Torengebouw van de Kredietbank voor Antwerpen. Prof. Fayat bracht dank aan de Werkgroep Basisonderwijs van het A.N.V., die de bijeenkomst had voorbereid en georganiseerd. De algemeen voorzitter noemde het colloquium een start naar een Nederlands Congres. Het A.N.V. heeft de bedoeling over enkele jaren een congres te organiseren voor alle verenigingen en instellingen, alsmede alle sectoren van het maatschappelijk leven om na te gaan wat in het belang van een samenwerking van Nederland en Vlaanderen kan worden ondernomen. Onder de officiële gasten op die dag bevonden zich de minister van Nederlandse Kultuur en Vlaamse Aangelegenheden, mevrouw R. de Backer-Van Ocken, de minister van Nationale Opvoeding, de heer J. Ramaekers, de vertegenwoordiger van minister Pais van Onderwijs en Wetenschappen, de heer drs. J. van Deursen, de voorzitter van de Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap, drs. M. Coppieters, de consul-generaal van Nederland in Antwerpen, de heer J. Tjaardstra en vele anderen.

Een speciaal nummer van ‘Neerlandia’ zal aan het colloquium over de vernieuwing van het basisonderwijs in Nederland en Vlaanderen worden gewijd. Daarin zullen alle toespraken en andere programmaonderdelen van de bijeenkomst van 4 november worden opgenomen. Kortom, een verslagboek.

Toespraak minister Ramaekers

De minister van Nationale Opvoeding, de heer Ramaekers, prees het initiatief tot het organiseren van dit colloquium. Immers, zo merkte hij op, dit colloquium heeft reeds aan waarde gewonnen en mag rekenen op erkentelijkheid, wanneer we acht slaan op de huidige politieke situatie in België, die als nimmer in de voorafgaande jaren de betekenis van het eigene van de Nederlandstalige gemeenschap van België demonstreert. Toch zal de onderwijswetgeving een zaak blijven van een unitaire regeling. Het laatste neemt niet weg, aldus de bewindsman, dat van onderen af, in alle regionen van het onderwijs, zich vernieuwingen openbaren. Het blijkt dat men daarbij in Wallonië kijkt naar de ontwikkelingen in Frankrijk en in Vlaanderen naar Nederland.

Met nadruk betoogde de minister het goed recht van de zelfstandigheid van de schoolgemeenschappen met toekenning van een wezenlijke plaats binnen het totale maatschappelijke gebeuren. De voornaamste beleidspunten zijn, vervolgde minister Ramaekers, zowel in Vlaanderen als in Nederland, het streven naar integratie van het kleuter- en het lageronderwijs en het zoeken naar oplossingen om de ‘jaardrempels’ uit te vagen. De samenwerking van school en gezin achtte hij van een grote betekenis. ‘Het zijn de belangrijkste opgaven van het project VLO (Vernieuwd Lager Onderwijs)’, aldus de minister.

[p. 130]

Inleidingen hoogleraren

Prof. dr. A. de Block uit Gent en prof dr. E. Velema uit Nijmegen bleken op tal van punten over de vernieuwing van het basisonderwijs gelijkluidende opvattingen te hebben. De Gentse hoogleraar had moeite met de vele, volgens zijn zeggen, ‘vage omschrijvingen’ inzake de vernieuwing. De aandacht gaat eerder uit naar het onderwijzend personeel dan naar de leerlingen. Prof. Velema op zijn beurt brak een lans voor het hoofddoel van het onderwijs: het werkelijk onderrichten in kennis en vaardigheden, waar het kind niet zonder kan. Daarmee wilde hij allerminst op het vroegere vertrouwde bijbrengen van exacte kennis terugvallen. Die kennis is snel vervlogen! Hij bepleitte een algemeen-vormende school als basisschool voor de leerlingen van 4 tot 16 jaar. In dit verband vroeg hij de aandacht voor de enorme informatietoevoer die de mens van thans heeft te verwerken. De kinderen dienen de technieken onder de knie te krijgen om alles wat tegenwoordig op ons afkomt te begrijpen.

Na de inleidingen vond in de middagzitting een forum plaats onder leiding van de heer L. Pollentier, inspecteur-generaal van het gesubsidieerd basisonderwijs in Vlaanderen. Deskundigen uit Nederland en Vlaanderen beantwoorden de vragen die o.m. werden gesteld over de onderwijssituaties in het algemeen.

Minister De Backer bepleit integratie Noord-Zuid

Het thema: ‘Het basisonderwijs en de culturele integratie Noord-Zuid’ was voor de minister van Nederlandse Kultuur en Vlaamse Aangelegenheden, mevrouw R. de Backer-Van Ocken, de aanleiding zich duidelijk uit te spreken voor een zorg van overheidswege voor het culturele leven en voor de culturele integratie van Nederland en Vlaanderen. Het verheugde haar telkens het A.N.V. te ontmoeten. In het begin van haar rede haalde de bewindsvrouwe de bekende uitspraak van de Nederlandse liberale staatsman Thorbecke aan ‘kunst is geen regeringszaak’. Maar in onze tijd is het vanzelfsprekend wanneer regeringen en hun verantwoordelijke ministers een beleid uitstippelen om de culturele stromingen te steunen. Want de cultuur is de zuil waarop in onze tijd welvaart en welzijn stoelen. Toch, aldus de minister, had Thorbecke niet geheel en al ongelijk. De culturele activiteiten gaan uit van het particulier initiatief voor een belangrijk deel. De cultuur is een goed van de gehele gemeenschap. Zonder de medewerking en de financiële steun van de overheid kan het culturele leven niet gedijen. Ware het anders, dan zouden het bibliotheekwezen, de musea, de schouwburgen en de concertzalen bijvoorbeeld geen bestaan hebben.

Interessant waren haar bedenkingen tegen de culturele akkoorden. ‘De wereld is in onze tijd een straat geworden met een lengte van 40 000 km en 3 miljard buren. En toch kunnen we ons afvragen of onze buren niet vaak als vreemdelingen worden beschouwd’. De internationale culturele relaties zouden op geringer schaal moeten worden geschoeid.

Wie kennis neemt van de teksten van een cultureel akkoord als dat van Nederland en België zal weinig onderscheid bespeuren met de tekst van een cultureel verdrag van België en Venezuela. En toch hebben Nederland en België, als nabuurstaten, veel gemeen. De minister zag de bepalingen van de nationale wetgevingen - zoals op onderwijsterrein - als obstakels voor een wezenlijke culturele integratie van Nederland en Vlaanderen. In dit verband sprak mevrouw De Backer haar voldoening uit over het waarschijnlijk in 1980 te sluiten Taalunieverdrag tussen beide landen, dat de juridische kaders zal scheppen om de Noord-Zuid-samenwerking tot realiteit om te buigen. Wanneer we in de Europese eenheid opgaan is het van belang de eigen waarde en de eigenheid onzer daarin een plaats te geven.

Slotwoorden

De heer Knaepkens sprak het slotwoord, waarin hij allen dankte die aan dit colloquium hun medewerking hadden verleend. Hij concludeerde dat het colloquium een startmotor diende te zijn om in Nederland en Vlaanderen tot gezamenlijke onderwijsorganisaties te geraken, zoals er voor de Afscheiding van 1830 34 onderwijsgenootschappen bestonden met 5000 leden.

Drs. M.J.A.R. Dittrich, voorzitter Nederland van het A.N.V., bedankte minister mevrouw De Backer voor haar inspirerende woorden.

Lof zwaaide de heer Dittrich ook toe aan de Werkgroep Basisonderwijs, in het bijzonder aan het adres van de heer en mevrouw Knaepkens.

(G.G.)