Neerlandia. Jaargang 80

[p. 81]

Spiegel van de Nederlanden

[p. 82]

Kort genoteerd

Grensgevalletjes

We zouden kunnen zeggen dat dit de tweede aflevering van onze eerste jaargang is (waarmee we dan meteen de inleider van een actualiteitenrubriek op de Nederlandse televisie naäpen).

We beginnen dit keer bij de Sinjoren: de Antwerpenaren. Zij weten sedert enige tijd dat hun burgemeester, de h. Lode Craeybeckx net zo veel weegt als één kleine en acht grote bollen Hollandse kaas. Een Nederlandse gastvrouw hielp de burgemeester de weegschaal op, toen hij de reizende tentoonstelling van het Nederlands Nationaal Bureau voor Toerisme bezocht.

De expositie trok drie dagen door België onder de naam ‘Hello Holland’. In Antwerpen sloegen de Nederlanders het eerst hun toeristische propaganda-tent op. Dat is letterlijk te nemen, vermits de tentoonstelling rondreist met vier grote camions, waarop in de stopplaatsen een oranje-gestreepte tent wordt gebouwd. In het 290 vierkante meter grote zeilen huis kregen de Antwerpenaren 25 stands te bezoeken. Voor evenveel attracties vroegen de organisatoren de aandacht.

De toeristische diensten trokken de grenzen over; daarvoor wil de Maldegemse politie-commissaris kennelijk niet onder doen. Maldegem is de meest uitgestrekte gemeente van de Belgische provincie Oost-Vlaanderen. De gemeentegrenzen lopen in het noorden tot tegen Zeeuws-Vlaanderen (NL). De politiecommissaris kent gewoonlijk wel de grenzen van zijn bevoegdheden. Enige tijd geleden evenwel, werd de wetsdienaar zo kwaad dat hij een ondeugende 14-jarige Nederlandse jongen achtervolgde tot bij diens woning in Zeeuws-Vlaanderen.

De knaap had voor het huis van de commissaris een vuurwerk afgestoken. Daarom wilde de Belgische politieman het vermetel jongmens identificeren en berispen. Dat de commissaris dat uiteindelijk deed op Zeeuws grondgebied, vond de Nederlandse politie niet zo best. De Maldegemnaar kreeg daarom op zijn beurt een berisping.

Met het openbaar vervoer is het moeilijker geworden om van België naar Nederland te reizen; althans met de autobussen van de buurtspoorwegen. Diverse lijnen die vroeger over de grens heen liepen (Breda-Antwerpen, Bergen-op-Zoom - Antwerpen) zijn sinds begin dit jaar gesplitst. De Belgische en de Nederlandse maatschappijen rijden elk hun stuk tot aan de grens. En daar dan maar overstappen en opnieuw betalen: gezellig en comfortabel, zeg! Of toch niet?

Laat me tenslotte het avontuur van twee Antwerpse kinderen vertellen. Zus (9) en broertje (5) hadden aandachtig geluisterd naar papa, die op een koude winterdag Sneeuwwitje vanonder het stof had gehaald. Het ouderlijk verhaaltje was wat aangepast aan tijd en omstandigheden en zo kwam Sneeuwwitje in een ‘klein mannekesbos’ te wonen in de buurt van Tilburg. (Papa doelde op het sprookjespark ‘De Efteling’).

Broertje en zus hadden het allemaal goed in hun oren geknoopt. Op een zondagmorgen besloten ze om eens bij Sneeuwwitje op bezoek te gaan. De ondernemende kinderen geraakten van in Antwerpen (met de trein) tot in Tilburg. Daar wandelden ze nog een tijd rond met een poppenwagentje dat ze van thuis mee hadden. Uiteindelijk was er dan toch iemand die de reizigers wat ondermaats vond. Kort nadien kreeg de Tilburgse politie twee Belgjes en hun poppen op schoot.

RAYMOND DE CRAECKER

De Franse Nederlanden

De hele wereld één groot Peyton Place. En overal dezelfde cleane flatjes, dezelfde happy music en hetzelfde bier-uit-blikjes... Uit de vrees dat deze Mooie Droom wei eens helemààl in vervulling kon gaan, is een nieuwe sensibiliteit gegroeid, die ver-velende modewoorden als ‘autenticiteit’ en ‘eigen identiteit’ op aller lippen heeft getoverd. Basken sterven ervoor, Bretoenen zingen erover. De Katalanen, de Schotten, de Franse Canadezen, de Krim-Tataren. In eigen land worden over elke stad en streek, het kleinste dorp, stapels boeken geschreven én gelezen, de folklore is welhaast een heilige koe geworden, voor één oud geveltje leveren we heroïeke gevechten met buildingbouwers, en elk dialekt heeft nu zijn troubadours. Mensen die voor alarmerende berichten over UNO, NATO en EEG volslagen onverschillig blijven, betoogden in België tegen de fusie van gemeenten. Handen af van Bachtende-Kuppe!

Welnu: heeft er ooit een gunstiger ‘klimaat’ geheerst om het streven naar autenticiteit, dat zoals elders ook in Frans-Vlaanderen leeft, te begrijpen (de Franse overheid) en te steunen (de Nederlandse kultuurgemeenschap)? De Nederlandse taal, een althans passieve kennis ervan, kan een instrument zijn om die eigen aard te affirmeren. Even gewenst natuurlijk is een beter kontakt met, en meer informatie over, de Nederlandse kuituur. Daarvoor is geld nodig, the same old story, want dat heeft de Nederlandse en de Belgische overheid, zelfs op dit enige ogenblik, niet voor de uitstraling van de eigen kultuur in Frans-Vlaanderen over. Dit was het grondakkoord dat op de 8^o Frans-Vlaamse Culturele Dag in het gemeenschapscentrum ‘Den Dullaert’ te Hulst - helaas: alwéér - te beluisteren viel.

Dit gegeven was voor Jozef Deleu een springplank om het eufemisme ‘Belgisch buitenlands kultuurbeleid’ onder de loep te nemen. Tot circa 1950 had de Vlaamse Beweging de handen vol met de binnenlandse (wan)toestanden. De franstaligen hadden dus vrij spel om het buitenland het verkeerde beeld van een schier eentalig België voor te spiegelen. Maar ook nà 1950 veranderde er weinig, dit omdat het buitenlands kultuurbeleid door het unitaire en unitair denkende ministerie van Buiten-

[p. 83]

landse Zaken wordt bepaald. De (eerst sinds 1971 mogelijke) initiatieven van het autonome ministerie voor Nederlandse Kultuur, noemde Deleu ‘randverschijnselen’. Inderdaad, de politiek wordt gemaakt door BZ (annex ambassades en konsulaten), waar de franstaligen nog steeds de toon aangeven en het ‘latijnse’ image van België in de wereld handhaven. Deleu pleitte dan ook voor het toevertrouwen van het buitenlands kultuurbeleid aan de ministeries voor kultuur van de twee gemeenschappen. Eerst dan kan een samenwerking tussen Nederland en Vlaanderen op dit gebied echt iets gaan betekenen.

P. Jongeling, lid van de Tweede Kamer, sprak over het buitenlands kultuurbeleid in Nederland (tussen twee haakjes nog steeds hopeloos versnipperd over drie ministeries: BZ, Onderwijs en CRM. Voor wanneer ook hier één efficiënte dienst?) Hij betreurde het, dat de Nederlander minder fier is op zijn ‘taal’ dan wel op zijn ‘talenkennis’. Voor de groeiende belangstelling voor het Nederlands over de hele wereld heeft hij geen oog. In beleidstermen vertaald betekent dit, dat de Nederlandse regering, spreekwoordelijk royaal in het verstrekken van subsidies, voor de kulturele uitstraling slechts een aalmoes over heeft. Het initiatief tot het doceren van onze taal (21 leerstoelen in West-Duitsland, 20 in de VSA enz.) wordt meestal door het betreffende land, haast nooit door de Nederlandse regering genomen.

Ook J. Fermaut, voorzitter van het Comité Flamand de France, schamperde over dat ‘minderwaardigheidscomplex’ van de Nederlandse kultuurgemeenschap wat betreft de eigen taal. Nochtans groeit in Frans-Vlaanderen de belangstelling voor ‘de Nederlanden’, maar: men leert de taal niet van mensen die er zich over schamen. Het z.g. Frans imperialisme is meestal slechts een goedkoop voorwendsel om de laksheid van de noorderburen te verbloemen. Een eerste vereiste voor de Nederlandse uitstraling in zijn streek noemde hij het aanstellen van een ‘vrijgestelde’ leraar Nederlands. Zou deze bescheiden uitgave op de miljoenennota's van de Nederlandse en de Belgische regering een niet te dragen last vormen? Want ach, de Frans-Vlamingen vragen niet eens dat Joop den Uyl, de Gaulle achterna, op hun stadhuis ‘Leve het vrije Rijsel’ komt roepen...

JAN VAN HOVE

De voerstreek: ook onze zaak.

Met onze zaak bedoelen wij deze van Vlaanderen en van Nederland. Het gaat hier om een grensgebied waar de Nederlandse cultuur meer en meer in de verdrukking geraakt.

De Voerstreek omvat zes Overmaasdorpen in België. Alhoewel de streek haast uitsluitend door Nederlandstaligen is bewoond, toch willen ongeveer de helft van de Voerenaars zich als franstaligen gedragen in het openbaar leven.

Een paar kasteelheren en enkele dorpspolitici die tegelijk hier burgemeester en daar gemeentesecretaris zijn (!), oefenen daartoe wel de nodige druk uit met de financieel-ekonomische steun van Waalse organisaties.

Terwijl enerzijds het Ministerie van Nederlandse Cultuur een Cultureel Centrum opricht en de provincie Limburg het Nederlands lager en middelbaar onderwijs uitbouwt, sluiten de luiksgezinde franskiljonse burgemeesters één na één alle Vlaamse gemeentescholen om er onbillijk franstalige in te herbergen (dit jaar nog in Teuven en St.-Pieters-Voeren). Ook subsidiëren deze gemeentebesturen een kabeltelevisie die wel 3 Franse maar geen enkel Nederlands programma uitzendt en dwarsbomen ze alles wat aan Vlaanderen doet denken. Meteen blijkt dat de verfransing vooral bedreven wordt door een paar fransdolle families die met heel wat Luikse en Brusselse hulp in de meeste gemeenten een krappe meerderheid hebben kunnen halen. Na de fusie van de zes dorpen zal in de nieuwe gemeente Voeren de politiek wat grootschaliger worden en willen de Vlaamse limburgsgezinde partijen samengaan om bij de gemeenteverkiezingen van 1976 het tij te doen keren.

Aan het welslagen van die inspanning zou U, geachte Lezer, kunnen meewerken door het verkiezingsfonds te steunen van het Overlegkomitee-Voerstreek-Vlaanderen; dit komitee staat buiten alle nationale Belgische partijpolitiek en wil met het bijeengebrachte geld de propaganda helpen betalen van alle kandidaten van de Vlaamse eenheidslijst.

Met dat doel hebben we een aantal pentekeningen van A. Ceyssens met de mooiste plekjes uit de Voerstreek en enkele wandelkaarten bijeengebracht en er een kalender van samengesteld. Deze Voerkalender willen wij U aanbieden voor 100 fr. of fl. 7,-. U kunt hem bestellen door via Uw bank of de post met bijgevoegd formulier te betalen. U kunt ook op een andere manier met ons kontakt opnemen, maar in ieder geval zou Uw adres vermeld moeten worden.

De leden van het A.N.V. worden hiermede hartelijk uitgenodigd om hun grote of kleine bijdrage over te schrijven op de volgende rekeningen:

- bankrekening:

452-6079321-54 (Kredietbank Beringen) van

Overlegkomitee Voerstreek-Vlaanderen Hasseltseweg 85-3950 BERINGEN 13.13.63.247 (Rabobank Maastricht).

Duizendste deelnemer cursus Levende Stenen

De Stichting Nederlandse Bouwkunst heeft - nog geen half jaar nadat de cursus van start ging - de duizendste cursist ingeschreven. Dit tekent het succes van de - voor Nederland unieke - schriftelijke cursus LEVENDE STENEN over het Nederlandse monument en zijn omgeving. De cursus omvat onder meer de volgende onderwerpen: kijk op bouwkunst; materialen en technieken; bouwkunst door de eeuwen heen; regionale kenmerken; nederzettingsvormen; boerderijen, raadhuizen, kerken, molens en Monumentenzorg.

Om de zelfwerkzaamheid van de cursisten te bevorderen, worden aan het eind van elke les opdrachten gegeven die ter correctie kunnen worden ingezonden.

Na iedere les wordt literatuur opgegeven voor verdere studie. Tijdens de cursus worden eveneens werkbezoeken en diabijeenkomsten georganiseerd.

Uit de opkomst bij de werkbezoeken blijkt wel, dat er grote behoefte is aan deze cursus.

De activiteiten van de Stichting zijn gesteund door een aantal organisaties die betrokken waren bij het Monumentenjaar '75 (M'75). Deze cursus kan worden gezien als een van de belangrijke gevolgen van hun activiteiten nà het Monumentenjaar. Het is verheugend dat de minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk werk heeft besloten ook voor 1976 de cursus door subsidie te steunen, waardoor in dat jaar weer velen, tegen gunstige voorwaarden, de cursus konden volgen. Het cursusgeld voor de in totaal 48 lessen (meer dan

[p. 84]

1.000 pagina's tekst met honderden foto's en tekeningen) bedraagt f 130,-.

Inlichtingen zijn te verkrijgen bij het bureau van de Stichting Nederlandse Bouwkunst, postbus 736, Leiden, tel.[phone].

Kulturele werkgroep BENEGO: folder over natuurschoon

De 15 Nederlandse en Belgische gemeenten, die op tal van terreinen sedert acht jaar samenwerken binnen het orgaan van Belgisch-Nederlands grensoverleg (BENEGO), omvatten één van de fraaiste natuurgebieden van de Nederlanden. Men vindt er uitgestrekte bossen, wijde heidevelden, vennen, duinen, zandverstuivingen en moerassen. De Kulturele Werkgroep van Benego heeft aan deze natuurgebieden een folder gewijd, die, onlangs in het raadhuis van Rucphen, waar burgemeester H.J.J. Derckx als gastheer optrad, werd gepresenteerd in aanwezigheid van de commissaris der Koningin in de provincie Noord-Brabant, de heer J.D. van der Harten, de voorzitter en vice-voorzitter van Benego, resp. burgemeester mr. A.F.C.L. Kievits van Zundert en burgemeester mr. H. Suykerbuyk van Essen, alsmede van vertegenwoordigers van de provincie Antwerpen en van enkele gasten. Benego is langzamerhand langs de grens Noord-Zuid een begrip geworden en beoogt een band te smeden tussen de gemeenten Essen, Huijbergen, Kalmthout, Kapellen, Loenhout, Meer, Ossendrecht, Putte, Roosendaal en Nispen, Rucphen, Rijsbergen, Stabroek,



Wouw, Wuustwezel en Zundert. De commissaris der Koningin wenste het bestuur van Benego met de tot nog toe bereikte resultaten geluk. ‘Het is van belang over de grens te kijken, waarbij we verschillen kunnen waarnemen. Maar juist die verschillen doen ons, wanneer we daarvoor begrip en waardering hebben, onderling verrijken en vervolmaken. Het nader tot elkander brengen van de bewoners aan weerszijden van de grens is van het grootste belang’. Aldus de heer Van der Harten. De heer Agtmaal lichtte het werk van de Kulturele Werkgroep nader toe, naast de bestuurlijke en maatschappelijke samenwerking dient de culturele binding te worden bevorderd. De heer P.L. Verpraet, apotheker te Kalmthout en lid van de beheerscommissie van de Kalmthoutse Heide hield een boeiend betoog waarin hij een lans brak voor het behoud van het natuurschoon en het leefmilieu.

De gebieden, die in de eerste plaats als recreatie-oorden bedoeld zijn, komen in een volgende publicatie aan bod. De thans uitgekomen folder heeft alleen betrekking op de natuurgebieden die voor het publiek open zijn. De terreinen waarop een beschermd statuut ligt of tot privébezit behoren vallen hier buiten. De folder is op een uitstekende typografische wijze uitgevoerd, met 14 prachtige foto's aan de binnenzijde en een groot aantal bijschriften waarin de natuurgebieden worden omschreven met hun namen, grootte, aard van het landschap en de contactadressen voor de natuurliefhebbers die van deze streken willen genieten. Aan de achterzijde is een kaartje van het Benego-gebied afgedrukt, met de volgende toelichting.

‘Door de op deze brochure vermelde natuurgebieden lopen enkele toeristische fietspaden. Op Nederlands gebied loopt een fietspad door het natuurgebied ‘De Pannenhoef’ onder Rijsbergen. Dit fietspad sluit aan op het fietspad dat de Moeren en de Oude Buisre Heide doorkruist en eindigt op de Buntweg onder Achtmaal. Aan de Pierestraat in Rucphen begint het tweede Nederlands fietspad. Deze route doorkruist de Rucphense Bossen en heide en komt uit op de Nederheidelaan onder Lange Schouw. Langs Lange Schouw loopt ook de 57 kilometer lange Belgische fietsroute. Dit toeristische fietspad doorkruist de drie Belgische gemeenten Essen, Wuustwezel en Kalmthout en voert daar door of langs de vermelde natuurgebieden. Aan of nabij deze drie fietsroutes zijn diverse karakteristieke rustpunten te vinden’.

Het ontwerp en de verzorging van de folder is het werk van Gerard Konings te Zegge; Gerard Spekman uit Breda maakte de foto's. Grafikom B.V. uit Roosendaal verzorgde de druk van de folder.

Gaverprijs '76 schilderkunst en grafiek.

Het uitschrijven van de Gaverprijzen is een initiatief van het Gaverfonds Waregem, onder de bescherming van de Vlaamse Toeristenbond en met de medewerking van de kunstgalerij Da Vinci. Dit jaar is de Gaverprijs tweevoudig, een voor Schilderkunst en een voor Grafiek. De jury staat onder het voorzitterschap van de heer Jozef van Overstraeten, licentiaat Kunstgeschiedenis en Oudheidkunde, en Algemeen Voorzitter van de V.T.B.-V.A.B.

Benevens de Gaverprijzen zijn volgende Bijzondere Prijzen voorzien:

Een Bijzondere Prijs van de V.T.B., Da Vinci-prijs, Prijs der Verzamelaars en Prijs van het Publiek.

De waarde der prijzen vertegenwoordigt een bedrag van 100.000 fr.

Kandidaten voor de Gaverprijs voor Schilderkunst brengen 5 ingelijste schilderijen, en deze voor de Gaverprijs voor Grafiek brengen 5 ingelijste en 10 niet-ingelijste grafische werken, op adres: Kunstgalerij Da Vinci, Stormestraat 15, Waregem. Voor afspraak: tel. [phone] of 091188.91.02. Inbrengen tussen 22 en 25 sept., tussen 15 en 18 u.

Het volledig reglement van de Gaverprijs wordt op eenvoudig verzoek toegestuurd.