Neerlandia. Jaargang 80

Voorvechter van Nederlandse belangen in Australië

Gerard Cornelis Otto Beelaerts van Emmichoven

Gerard Beelaerts, zoals hij in Australië wordt genoemd, geniet er, in de Nederlandse gemeenschap zowel als daarbuiten, grote bekendheid. Gedurende de oorlogsjaren was hij geruime tijd als public relations officer verbonden aan de Nederlands-Indische Leger Informatiedienst. Nadien was hij een stuwende kracht in de Nederlandse gemeenschap in Nieuw Zuid Wales.

De heer Beelaerts heeft nooit een gelegenheid verzuimd zich in te zetten voor de belangen van Nederland en de Nederlanders in Australië. Het feit, dat het ruim 50 jaar geleden is sinds hij - in september 1924 - in Australië voet aan wal zette, heeft zijn liefde voor zijn vaderland met de jaren versterkt.

G.C.O. Beelaerts van Emmichoven, geboren op 10 juli 1900 in Arnhem, heeft een militaire opleiding gehad: hij volgde eerst, in 1916, onderwijs aan de cadetschool in Alkmaar en daarna de Koninklijke Militaire Academie in Breda en werd officier bij de Artillerie in 1922. Twee jaar later, na eervol ontslag uit de dienst, zette hij via Canada koers naar Australië.

Het woord emigreren was toen nog niet in zwang en landverhuizing van Nederlanders naar Australië was in die tijd een evenement van grotere exceptie dan een hoofdprijs in de Staatsloterij. Bij aankomst in Sydney bedroeg het hele kapitaal van deze jonge emigrant niet meer dan drie shilling, met als gevolg dat hij de eerste drie weken onderdak vond hij het Leger des Heils.

Van kelner tot accountant

Hij kreeg een baan als kelner, vond onderdak in een garage, waar hij drie jaar heeft gewoond, werd auto-verkoper tot hij genoeg gespaard had om een kunsthandel over te nemen, die hij moest opheffen bij de depressie van 1929.

‘Tijdens de depressie-jaren werkte ik als boekhouder, kreeg m'n ontslag omdat ik geen Britse onderdaan was en mijn werkgever krachten moest ontslaan. Maar ik kreeg een afscheidsfooi van 25 pond, een groot bedrag in 1932, en daarmee heb ik toen m'n eigen accountantskantoor opgezet’, zo vertelde de heer Beelaerts mij in een exclusief interview.

Tijdens de oorlog werd hij als kanonnier opgenomen in het Australische leger en later, in 1943, als 2e luitenant in de Nederlandse strijdkrachten. Daar begon zijn voorlichtingstaak, toen hij als public relations officier werd aangesteld bij het Nederlands-Indische Leger, de KNIL. Zijn bijna aangeboren spreektalent voerde hem in die functie naar legerkampen en militaire bijeenkomsten, waar hij over de oorlogsoperaties sprak en daarbij de rol van Nederland in het licht stelde.

‘Ik heb toen’, zo zei hij met een tikkeltje trots, ‘zeshonderd lezingen gehouden, heb daartoe in afstand gemeten driemaal de wereld rondgereisd, vloog naar Morotai, Makassar en Batavia en was daarna in Melbourne, iedere avond belast met de uitvoering van een radio-programma, waarin ik nieuws en boodschappen overbracht’. Tijdens zijn verblijf in Nederlands-Indië heeft hij 20 toespraken voor schoolkinderen gehouden over wat Nederlands-Indië had verricht.

Na de opheffing van de Nederlands-Indische Leger Informatiedienst in 1947, zette de heer Beelaerts, terug in de burgermaatschappij, een kantoor voor algemene architectuur op. ‘Het was een zware tijd voor mij, maar ik zag deze periode na enkele

[p. 61]

jaren beloond met een opdracht voor het ontwerpen van een studio voor een commerciële radiozender in Sydney’.

In 1944 was de heer Beelaerts er in geslaagd zijn idee voor de oprichting van een Nederlandse Vereniging op de grondslag van de Union Française en de beginselen van de America-Australia Association, te verwezenlijken met medewerking van de toenmalige Nederlandse consul-generaal van Australië (wijlen de heer Penninck) en enkele vooraanstaande Nederlanders uit het Nederlandse bedrijfsleven in Australië. Dat deze vereniging op de duur niet geheel aan de verwachtingen beantwoordde is aan omstandigheden buiten de wil van de oprichters te wijten.

Actief in verenigingsleven

De heer Beelaerts bleef echter onversaagd en is altijd actief werkzaam geweest in de Nederlandse Vereniging in Nieuw Zuid Wales, daarna omgezet in de Nederlandse Vereniging in Sydney, toen ook in andere steden en buitenwijken van Sydney, bij de steeds grotere stroom van Nederlandse immigranten, Nederlandse verenigingen werden opgericht. In de Nederlandse Vereniging in Sydney heeft hij verschillende bestuursfuncties vervuld, o.a. als penningmeester (1954 en 1963), vice-voorzitter (1956-1958) en voorzitter (1973).

Met z'n vooruitziende blik op de ontwikkeling van de Nederlandse emigratie van Nederlanders naar Australië, was het geen wonder dat hij zijn idealen voor de Nederlandse Vereniging in Sydney op een hoog niveau stelde:

•	de stichting van een Nederlandse faculteit in de Universiteit van Sydney - helaas nog niet verwezenlijkt;
•	opneming van een clausule in de Statuten, waarbij de vereniging zich ook, politiek gezien, zou kunnen uitspreken over aangelegenheden, die het welzijn van de Nederlandse immigranten betreffen: in 1974 is dit inderdaad in de Statuten opgenomen;
•	oprichting van een inmiddels tot stand gekomen Federatie van Nederlandse Verenigingen in Nieuw Zuid Wales;
•	afschaffing van het inkomen-criterium voor staatspensioen.

Waar de belangen van Nederlanders in Australië op het spel staan, is de heer Beelaerts ook thans nog, ondanks zijn hoge leeftijd, actief. Zijn bijdragen in de vorm van debat in vergaderingen, zowel als zijn representatie bij zowel Nederlandse als Australische autoriteiten, zijn niet te overschatten. Het is aan zijn voortvarendheid te danken dat de goeverneur van de staat Nieuw Zuid Wales een balavond van de Nederlandse Vereniging in Sydney heeft bijgewoond. Ook de organisatie en het succes van een bijzondere bijeenkomst ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum van koningin Juliana lag in zijn handen.

Meer prozaïsch, maar niet minder belangrijk is het aandeel dat hij heeft gehad als voorzitter (1947-1963) van de Hollandse voetbalclub Sydney-Austral (in een periode toen ‘voetbal’ in Australië zich pas begon te ontwikkelen, niet in het minst als gevolg van de invloed van Nederlandse spelers) en later als lid van het hoofdbestuur van de Soccer Federation van de staat Nieuw Zuid Wales.

Gerard Beelaerts van Emmichoven, emigrant-pionier in een periode waarin Australië weinig bekendheid genoot en bijna als Terra Incognita kon worden beschouwd, heeft een halve eeuw in dit Onbekende Zuidland ‘gediend’ en dank zij zijn onverdroten activiteit beide landen nader tot elkaar gebracht dan Abel Tasman drie eeuwen tevoren ooit had kunnen dromen.

De goede naam van de Nederlandse immigranten in Australië en het respect, dat de Australiër in het algemeen voor hen heeft, zijn gegroeid onder de vlag, die Beelaerts van dag tot dag heeft hooggehouden^(*), een taak, die wilskracht en doorzetting heeft geëist van een man, die de moeilijkheden van een immigrant op nieuwe bodem niet vreemd zijn geweest.

Sydney

JAN D. REMPT

(*) Gerard Beelaerts is de enige Nederlandse burger, die lid is van de Imperial Service League. Hij werd in 1947 aangezocht lid te worden en kort nadien gekozen als penningmeester van de plaatselijke afdeling en gedelegeerde van het Staatscongres. Hij heeft deze functies tot 1963 vervuld. Zijn lidmaatschap werd mogelijk gemaakt door een speciaal daartoe aangenomen resolutie op het Nationale Congres van deze organisatie.