Neerlandia. Jaargang 80

[p. 33]

[Nummer 2]

Het Algemeen-Nederlands Verbond in 1975

Op 8 mei werd te Antwerpen de jaarvergadering 1976 van het Algemeen-Nederlands Verbond gehouden.

De Bank van Parijs en van de Nederlanden stelde hiervoor de lokalen van het historische Osterriethhuis ter beschikking. Na de huishoudelijke vergadering werd onder deskundige leiding een bezoek gebracht aan de rijke kunstverzameling van het huis, waarin vooral de Brabantse meesters uit de 17de eeuw en de Vlaamse expressionisten schitterend vertegenwoordigd zijn. Wij danken de directie van de bank van harte voor de gastvrijheid en voor de gezellige receptie die aan de deelnemers werd aangeboden.

Tijdens de jaarvergadering werd hulde gebracht aan de aftredende bestuursleden mr. W. Beernink, L.C. Kutsch Lojenga en mr. A.W. van Nes. In hun plaats werden verkozen drs. F.W.H.J. Slijpen van de afdeling Amsterdam en de heer Arthur Verthé, vertegenwoordiger van België in de Wereld te Brussel. Een bestuursplaats werd opengehouden voor een vertegenwoordiger van gelijklopende activiteiten in het Noorden.

Er werd geen algemeen voorzitter gekozen. De vergadering gaf het dagelijks bestuur opdracht hiervoor uit te zien naar een gezaghebbendee persoonlijkheid die de bestrevingen van het AlgemeenNederlands Verbond op waardige en doeltreffende wijze kan vertegenwoordigen, zonder daarom verplicht te worden de tijdrovende dagelijkse leiding op zich te nemen. Het dagelijks bestuur zal hiervoor instaan. Het beleid zal collegiaal gevoerd worden en het bestuurswerk over de verschillende leden verdeeld. De plaatselijke voorzitters zullen de taken coórdineren.

Het jaarverslag dat op deze vergadering werd voorgesteld laten we hier volgen. Het geeft een duidelijk beeld van de nieuwe aanpak die het A.N.V. vooropstelt met betrekking tot de Algemeen-Nederlandse integratie, en die inmiddels door het verbond in zijn eigen werking reeds wordt doorgevoerd. - R.P.

Voor het ANV viel over 1975 een diepe schaduw door het overlijden van de heer J.P.M. Meuwese op 1 december. In juni had hij de leiding van het ANV overgenomen van dr. W.H. van den Berge. Daarvoor diende de heer Meuwese het ANV als plv. voorzitter en voorzitter Nederland en als voorzitter van de Visser-Neerlandiacommissie. Het ANV is hem dankbaar. Maar vooral blijft de herinnering aan een bijzonder goed mens.

De algemene vergadering op 7 juni 1975 te Roosendaal stond in het teken van het aftreden van de algemeen voorzitter dr. W.H. van den Berge. Hem werd van alle zijden dank gebracht. Het laatste werd onder woorden gebracht door de heer Meuwese: ‘Toen u in 1968 werd benoemd koesterde men grote verwachtingen. U hebt daaraan voldaan. U heeft het ANV een ander aanzien gegeven. Het verbond is thans een organisatie geworden waarmee men rekening dient te houden. Op het terrein van de culturele integratie van Noord en Zuid is dat zeer duidelijk geworden. U hebt dan ook velen, die bij de culturele integratie als personen, of instellingen zijn gebaat, aan u verplicht. In de zeven jaren van uw beleid hebt u niet alleen respect afgedwongen door uw leiding maar vooral ook door uw persoonlijkheid’. Als afscheidsgeschenk overhandigde de heer Meuwese een 200 jaar oude ets, voorstellende het stadhuis van Veere in de achttiende eeuw. Op voorstel van dr.



jur. G.R. Piryns, plv. voorzitter en voorzitter Vlaanderen, werd de hr. Van de Berge in de Raad van Advies gekozen. Drs. L.A.C.A.M. van Rijckevorsel uit Den Haag werd als lid van het hoofdbestuur gekozen en tevens aangewezen mr. A.W. van Nes als algemeen penningmeester op te volgen. Mr. Van Nes bleef lid van het hoofdbestuur. De leden M. Cantrijn, Antwerpen, mr. J. Fleerackers, Antwerpen, J.P.M. Meuwese, Hilvarenbeek, dr. J. Theuwissen, Antwerpen, J.W. Vol-leberg, Maastricht, prof. dr. M. de Vroede, Nieuwrode, die aan de beurt van aftreden waren, werden herkozen. In verband met drukke werkzaamheden trad drs. J.W. Coert uit Rotterdam als lid van het hoofdbestuur af.

In velerlei opzichten stelde het ANV zich ook in het verslagjaar in dienst van het bevorderen van de culturele integratie van Noord en Zuid en verwierf zich daarbij bekendheid en medewerking in een brede kring waar de gedachte van de culturele integratie leeft. De activiteiten werden ook in de publiciteitsmedia genoemd.

In één van de nummers van ‘Neerlandia’ werd in een bijdrage aandacht geschonken aan het ANV als een organisatie met concrete ta-

[p. 34]

ken; het laatste op grond van de nota over de toekomst van het ANV uit 1974.

Met de opzet van een eenvoudige informatie- en documentatiedienst werd een begin gemaakt; tal van informaties konden reeds worden verstrekt.

Bevordering integratie samenspraak Breda

Op 14 april werd in Breda in ‘Het Turfschip’ een bijeenkomst gehouden van bestuursleden en functionarissen van culturele instellingen en instituten, alsmede politici, au-toriteiten en ambtenaren, betrokken bij de culturele integratie van Nederland en Vlaanderen. De opzet van deze samenkomst was de voortgang en de versnelling van de culturele integratie van Noord en Zuid te bevorderen en aan te dringen op de daarvoor benodigde structurele opbouw. Twee jaar eerder was de noodzaak hiervan onder de aandacht gebracht van de regeringen van beide landen, alsmede van de parlementaire instanties.

In Breda vormde de ANV-nota ‘Een nieuwe aanpak’ - waaraan het tijdschrift ‘Kultuurleven’ een dossier wijdde - de basis van de gedachtenwisselingen. De bijeenkomst stond onder leiding van de algemeen voorzitter dr. W.H. van den Berge. Na afloop werden enkele resoluties aangenomen door de aanwezigen, op persoonlijke titel. In deze resoluties werd tot uitdrukking gebracht - in het onderstaande in hoofdzaken vermeld -: dat er erkenning en waardering bestaan voor wat op het gebied van de Nederlands-Vlaamse betrekkingen tot stand is gekomen, maar anderzijds de samenwerking en integratie nog ernstige tekorten vertoont en een verbrokkeld beeld oplevert;

dat de culturele autonomie van de Nederlandstalige gemeenschap van België nieuwe kansen biedt om aan de culturele integratie meer inhoud en structuur te geven en de noodzaak zich voordoet, op korte termijn een juridische, technische, administratieve en financiële structuur tot stand te brengen.

Voorts nam de vergadering met voldoening kennis van het besluit van de Nederlandse en Belgische ministers, verantwoordelijk voor het cultureel beleid, een werkgroep ad hoc in te stellen, met als taak binnen zes maanden na instelling een advies uit te brengen over een Adviescollege inzake de Nederlandse taal. Als belangrijk punt werd bij de samenstelling van de resoluties aangetekend, dat op het terrein van het buitenlands cultuurbeleid de Nederlandse taalgemeenschap als één geheel moet worden gepresenteerd.

Het ANV beoogde met deze bijeenkomst niet alleen een bezinning op het probleem als zodanig, maar ook als een pressiegroep, de inhoud van de resoluties ter kennis te brengen van de bevoegde ministers in beide landen, de vaste commissies voor cultuur, recreatie en maatschappelijk werk en van onderwijs en wetenschappen van de Eerste en Tweede Kamer der Staten-Generaal in Nederland, van de Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap in België en van de publiciteitsorganen.

De werkzaamheden van het ANV, vervat in een aantal rapporten en openbare publicaties over de culturele integratie en het organiseren van de bijeenkomst in Breda, verkregen de waardering van de betrokken ministers, hetgeen tot uitdrukking werd gebracht in de verzoeken van de Nederlandse minister van CRM en de Belgische minister van Nederlandse Cultuur en Vlaamse Aangelegenheden, twee personen aan te wijzen namens het ANV zitting te nemen in de eerdergenoemde werkgroep ad hoc. Als zodanig werden aangewezen prof. dr. M. de Vroede uit Vlaanderen en dr. A.W. Willemsen van Nederlandse zijde.

ANV schakel tussen parlementen

De nota ‘Een nieuwe aanpak’ van de voorgaande jaren leidde toentertijd tot een aantal besprekingen van een ANV-delegatie met het presidium van de Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap en leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Nadien werden besprekingen gehouden met de ministers in Nederland en België. Eén van de gevolgen was, dat de voorzitter van de Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap, de heer J. Bascour, op uitnodiging van het ANV (afdeling Den Haag) in de herfst van het verslagjaar in Den Haag een voordracht hield. De bijeenkomst werd gehouden op 23 oktober in de Schepelzaal van het gebouw van de Tweede Kamer. De avond werd bijgewoond door de Belgische ambassadeur in Nederland en tal van vooraanstaande figuren uit de diplomatieke, politieke en culturele sectoren. De heer Bascour belichtte in zijn belangwekkend referaat de grondwettelijke en wettelijke bevoegdheden en de werking van de Nederlandse Cultuurgemeenschap als autonoom decreetgevend cultuurparlement.

Over het ANV merkte de heer Bascour op: ‘Ik maak van deze gelegenheid dankbaar gebruik

[p. 35]

om namens de bestuursleden en de fractievoorzitters van het Nederlandstalige Cultuurparlement uiting te geven aan onze hoge waardering voor de permanente inspanningen en de merkwaardige prestaties die het Algemeen Nederlands Verbond levert op het vlak van de Nederlandse cultuur in het algemeen en meer in het bijzonder voor wat het zo belangrijke probleem van de culturele integratie Noord-Zuid aangaat’.

Er mag dan ook gesteld worden, dat mede door de activiteiten van het ANV een bijdrage werd geleverd tot het gegroeide contact tussen de Cultuurraad en de Tweede Kamer, hetgeen resulteerde in het besluit van beide parlementaire delegaties tot de oprichting van een gemengde permanente contactcommissie en een ‘permanent informatiekanaal’ tussen de twee wetgevende instellingen.

Wetenschappelijke bijdrage in ‘Neerlandia’

De literatuur over de culturele integratie van Noord en Zuid is in de afgelopen jaren, zowel naar de hoeveelheid als de inhoud, in belangrijke mate toegenomen. In het verslagjaar werd een speciaal nummer van ‘Neerlandia’ (1975 - nr. 6) uitgegeven, waarin een studie werd opgenomen van de heer lic. Paul Janssens, als docent verbonden aan het Bedford College in Londen, onder de titel ‘Cultuur en Integratie’. De redactie van ‘Neerlandia’ sprak daarbij de hoop uit, de cultuur, de integratie en de wetenschap van dienst te zijn. In deze studie werd aandacht geschonken aan het begrip ‘cultuur’, het verband tussen cultuur en politiek, de cultuur in het buitenlands beleid, de culturele integratie, de cultuur-autonomie van België en de Nederlands-Vlaamse integratie, alsmede de rol van de staat.

Het speciale nummer werd mede toegezonden aan de betrokken overheidsinstanties, verenigingen en instituten die zich betrokken weten bij de culturele integratie en tal van personen uit hoofde van hun functies.

Wedstrijd ‘ontdek de topjournalist’

De traditionele wedstrijd ‘Ontdek de topjournalist’ voor de jongeren in Nederland en Vlaanderen werd ook voor een deel in het verslagjaar gehouden. De belangstelling was groter dan in de voorgaande jaren. De jury bestond ditmaal uit de heren Gaston Durnez, Cees Middelhoff en Jan Verdonck. De pers in Nederland en Vlaanderen schonk aandacht aan de wedstrijd. In juni 1975 werden de besprekingen gehouden over de organisatie van de wedstrijd 1975-1976. Uit de bevindingen van de vorige wedstrijden werd lering getrokken; voor 1975-1976 werd een gerichter schema opgesteld, zowel met betrekking tot de benadering van docenten en leerlingen als van de publiciteitsmedia.

A.N.V.-contactgroep basisonderwijs

Deze werkgroep werd vóór het begin van het verslagjaar opgericht. Daarbij werd uitgegaan van de stelling, dat culturele integratie niet alleen het institutionaliseren van structuren inhoudt, maar ook het resultaat van opvoedings- en vormingswerk dient te zijn. Het onderwijs is van deze gezichtshoek uit van essentiële waarde, te weten het onderwijs in alle geledingen. Op 6 juni organiseerde de contact groep een bijeenkomst te Antwerpen tussen het St. Jan Berchmanscollege aldaar en de Louis Buelensschool te Eindhoven van de docenten van beide onderwijsinrichtingen. Er werd van gedachten gewisseld over onderwijssituaties, bezoldiging, buitenschoolse activiteiten, didactische problemen, onderwijsstructuren, leerplannen, handboeken en methodieken. Besloten werd binnenkort over te gaan tot de uitwisseling van klassen van Nederlandse en Vlaamse scholen.

Adviescommissie grenscontacten

Als een uitvloeisel van de nota ‘Memorandum en voorstellen inzake de toekomst van het A.N.V.’ werd als begeleiding voor de activiteiten op het gebied van de culturele integratie aan de basis, een adviescommissie grenscontacten opgericht, bestaande uit de directeuren van de culturele raden van de Nederlandse zuidelijke grensprovincies en de directeuren van de culturele diensten van de Vlaamse provincies. De commissie kreeg als taakopdracht: advies uit te brengen aan het A.N.V. op welke wijze de culturele contacten en de samenwerking in de grensstreken van Noord en Zuid te bevorderen, of zelf ter hand te nemen. Als voorzitter van de commissie werd dr. J. Theuwissen, directeur van de Kultuurraad voor Vlaanderen, aangewezen.

Werkgroep ‘taalgebruik’

De werkgroep ‘Taalgebruik’ in Vlaanderen ijverde ook in het verslagjaar voor het gebruik van het Nederlands, in het bijzonder in het bedrijfsleven. De voorzitter van de werkgroep, de heer E. Wieme, ontwikkelde een grote activiteit. Hon-

[p. 36]

derden klachten worden met succes behandeld, waarvan dertig bij de Vaste Commissie voor Taaltoezicht in Brussel werden ingediend. Voor de opzet van een werkgroep met hetzelfde doel is inmiddels in maart 1976 een begin gemaakt met het aanzoeken van correspondenten in Nederland.

Voor Nederland wordt nog opgemerkt, dat het A.N.V. met twee leden vertegenwoordigd is in de Commissie Duidelijke Taal, waarvan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, dr. A. Vondeling, de voorzitter is.

Steun aan onderwijs in het Nederlands

In januari van het verslagjaar werd de eerste vergadering gehouden in Arnhem van de Werkgroep Nederlandse cultuur in het taalgrensgebied, waarin ook enkele leraren Nederlands in de Bondsrepubliek Duitsland zitting hebben. Voorzitter van de werkgroep werd drs. A.R.A. Theunissen te Gouda. Overeenstemming werd bereikt voor het beschikbaar stellen via het A.N.V. (boekverspreiding) van schoolboeken, prijsboeken e.d. Tevens werd besloten tot het in 1976 beleggen van een contactdag voor de leraren en wel in Nederland.

In hetzelfde kader worden besprekingen gevoerd voor een contactgroep ‘Leraren Nederlands in Wallonië’ en het instellen van een fonds tot steun aan de leraren Nederlands in de culturele grensgebieden.

Visser-Neerlandiaprijzen

Op 22 maart 1975 was het A.N.V. de gast van het gemeentebestuur van Brussel, dat de Gothische Zaal van het Stadhuis ter beschikking had gesteld voor de uitreiking van de Visser-Neerlandiaprijzen 1974. Tal van officiële gasten uit Noord en Zuid woonden de plechtigheid bij, die geschiedde door de algemeen voorzitter, dr. W.H. van den Berge. In totaal werd voor een bedrag van f 137.500,- (Bfr. 1.925.000) uitgekeerd. De publiciteitsmedia in beide landen schonken ruime aandacht aan het gebeuren. De plechtigheid werd met een receptie besloten.

Tijdschrift ‘Neerlandia’

‘Neerlandia’ verscheen in 1975 met zes nummers. Uit velerlei reacties bleek een grote waardering voor het beleid van de redactie onder leiding van de eindredacteur dr. jur. G.R. Piryns en voor de inhoud. Daarbij mag ook de goede zorg genoemd worden voor de technische medewerking en typografische verzorging door de drukkerij Sanderus in Oudenaarde. Er kon in het verslagjaar een beroep worden gedaan op enkele personen, die nadien bereid waren voor het tijdschrift bijdragen te leveren.

Boekverspreiding

Als vanouds werden door de afdeling boekverspreiding tal van Nederlandstalige boeken naar alle streken van de wereld verzonden. Een deel van het budget werd benut voor de steun aan het onderwijs in het Nederlands en aan het Komitee voor Frans-Vlaanderen, in de vorm van boeken.

Andere activiteiten

Van de overige activiteiten dienen de vieringen van het 75-jarig bestaan van de afdelingen Amsterdam (januari) en Den Haag (mei) te worden genoemd. Beide afdelingen en ook andere organiseerden in het verslagjaar lezingen en excursies.

De afdeling Brussel organiseerde causerieën over Dr. F.J. Elias, Zuid-Afrika, de Vlamingen in Wallonië, het Frans-Belgisch militair akkoord, de Europese eenmaking, de multinationals en Europa, de Frontbeweging, een concert in het kasteel van Gaasbeek en een studiereis naar het Oude Land van Kleef.

Op 17 januari herdacht de afdeling Amsterdam haar 75-jarig bestaan. Voor een honderdtal genodigden en leden hield de heer L. Craeybeckx een lezing over ‘De verhouding Nederland-Vlaanderen - in verband met de gemeenschappelijke taal en cultuur en ook beschouwd vanuit de gezichtshoek van het Verenigd Europa’.

Na afloop van de ledenvergadering op 18 april werden drie films vertoond (een uit Zuid-Afrika en twee uit België).

Eind oktober werd meegewerkt aan een tentoonstelling van ‘Amsterdamse kaartmakers 1544-1975’, georganiseerd door Uitgevers Mij Elsevier in samenwerking met de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam, in het kader van Amsterdam 700.

In 1975 verleende het A.N.V. tevens medewerking aan de voorbereidingen voor de viering van de Pacifikatie van Gent (400 jaar).

Maart 1976.

Lic. M. CANTRIJN, alg. secretaris

G. GROOTHOFF, directeur