Neerlandia. Jaargang 77

[p. 187]

De regering verfranst de voerstreek

Op 24 mei jl. verscheen in het Staatsblad het Koninklijk Besluit van 10 mei betreffende een verruiming van de faciliteiten in de Voerstreek op onderwijsgebied. Aldus werd bij de z.g. schoolpaktwet van 29 mei 1959 een artikel 3bis gevoegd, waardoor het mogelijk wordt in de Voerstreek scholen op te richten om z.g. ideologische redenen (m.a.w. omdat men Frans-gezind is) zonder naleving van de voorgeschreven afstand van 4 km. en van het aantal van 16 ouders.

Naar de waarheid wenst men niet te luisteren.

De zes Voergemeenten vormen een haast homogeen Nederlandstalig gebied. Alle dialectologen (Walen en Vlamingen) hebben dat aangetoond. Waalse politici hebben nog niet lang geleden getuigenissen in die zin afgelegd. De juiste talentelling luidt: 96% Nederlandstaligen, 4% Franstaligen. Lang voor de Voergemeenten werden overgeheveld naar Limburg, waren zij administratief op vele gebieden van Limburg afhankelijk, omdat Luik met al dat Nederlands geen weg wist. Slechts een kleine minderheid stelt zijn belastingsverklaring in het Frans op.

Onder het Luikse bestuur (van 1830 tot 1963) waren er in de Voerstreek geen Franse scholen. De reden? Waalse kinderen en Waalse gezinnen waren er haast niet.

De overgrote meerderheid van de ‘Retour à Liège’-aanhangers zijn Nederlandstalige Luiksgezinden, niet het minst de zes franskiljonse Voerburgemeesters en haast alle leden van de fameuze ‘Association’ waarover we het dadelijk hebben.

De overheveling naar Limburg was geen redding

Die overheveling baarde Franse scholen. De geleden vernedering werd door de sterke kern Voerfranskiljons, opgehitst door Luiker wallinganten, beantwoord door wraakplannen. Heel wat Walen werden verplicht er hun gezag, vernuft, invloed, geld en aktie achter te plaatsen.

De pas geboren Waalse Volksbeweging had een middel nodig om een Waals nationaal gevoel op te wekken. Dat middel werd de Voer, z.g. slachtoffer van het Vlaamse imperialisme. Het eerste doelwit: verfransing van het onderwijs. Tegen wet en recht in kwamen de eerste Franse scholen. Vlaanderen speelde Lamme Goedzak.

Een Nederlandstalig gebied, zonder Franse scholen onder Waals bestuur, kreeg deze scholen nu wel onder Vlaams, onder Limburgs bestuur.

De toestand van het kleuteronderwijs in de Voerstreek wordt samengevat in tabel 1

Verklaring van deze tabel:

(1) De cijfers, die we hier citeren, werden op 1 december 1971 vastgesteld door de heer Peeters, adjunkt-arrondissements-kommissaris van de Voerstreek, en door ons aangepast in februari 1973

(2) Association Régionale pour la défense des Libertés des Fourons, m a w de Voerfranskiljons, geldelijk gesteund door het Luiks kapitalisme, verenigd in ‘Grand Liège’, door het F.D.F., Waalse gemeentebesturen en organisaties. Men fluistert: zelfs door de ‘Amitiés Françaises’.

(3) St.-Pieters-Voeren (286 inw.) heeft geen kleuteronderwijs. De kleuters gaan naar St.-Martens-Voeren, 's-Gravenvoeren en zelfs naar Aubel (op 6 km afstand).

(4) Alléén Remersdaal bezit gemeentelijk Frans onderwijs, omdat daar heel de gemeenteschool in 1963 verfranst werd

De toestand van het lager onderwijs in de Voerstreek wordt samengevat in tabel 2

Verklaring van deze tabel:

N.B: De kinderen van het lager onderwijs, slachtoffer van taalhetze en taalstrijd, zijn in ware diaspora verzeild. Zij die Franstalig onderwijs volgen, doen dat meestal buiten de Voerstreek. De meeste kinderen uit Limburgsgezinde gezinnen, wonend in de drie ‘Voeren’, lopen school in de vrije school van 's-Gravenvoeren.

Hellend vlak naar de verfransing

Dank zij het recente K.B. zal de Belgische Staat toelagen schenken aan ‘verfransende scholen’. De kinderen, die in de Voerstreek deze scholen bezoeken (102 kleuters en 102 L.O.-leerlingen) zijn haast allen kinderen uit Nederlandstalige gezinnen. De naam ‘verfransende scholen’ is dus korrekter dan ‘Franse scholen’. Bij de 284 kinderen, die buiten de Voerstreek school lopen in Waalse instellingen, dient eveneens de verhouding 4% Waalse kinderen en 96% kinderen van Waalsgezinde ouders vastgesteld te worden.

Dat de verfransende scholen in het verleden voor de Voerfranskiljons een zware dobber waren, blijft niet te ontkennen. Het kostte hen miljoenen. De Regering gaat het nu die ‘verfransende scholen’ gemakkelijker maken. Met geld van ieder belastingsbetaler gaat men de Voer-verfransers helpen. Zo verstevigt de Regering de ‘ijzeren muur’, die in ieder Voerdorp ontstaan is. De Vlaamsgezinden van de Voerstreek beweren dat het leerlingen-aantal van de ‘verfransende scholen’ nooit zal stijgen. Het is te hopen. Zeker is dat de Fransgezinde gezinnen een blok vormen tegenover de Vlaamsgezinde familiekernen, waarmee ze iedere omgang (zelfs in de kerk) vermijden. Men zegt: ‘Beide groepen blijven op hun standpunt, blijven trouw aan hun scholen en overlopers bestaan er bij ons niet’.

Deze in tweeen gehakte Voerdorpen (en dat nu al 10 jaar) kunnen we onmogelijk ‘gezonde dorpsgemeenschappen’ noemen. Werken met verenigde krachten, met wederzijds begrip, in vrede en rust, bestaat niet meer in de Voerstreek. En die geest wil de Regering nu door het K.B. voedsel geven.

Na jaren strijd komt de franskiljonse politieke macht in de Voerstreek sterker en sterker te voorschijn. De Voer-Vlaamsgezinden wijzen met rechtmatige fierheid op een heropbloeiend Vlaams verenigingsleven, op de weldoende invloed van de Provinciale Middelbare School en van het Rijkscultureel centrum van St-Martens-Voeren. Maar die bloei en die invloed beperkt zich tot de Vlaamsgezinde gezinnen, nog steeds sinds 1963 een grote minderheid. Ook al ontvangt die minderheid steun van het Limburgse Provinciebestuur, van het Ministerie van Nederlandse Cultuur en zo meer, een plaatselijke politieke macht bezit ze niet.

Taalstrijd is machtsstrijd. Wie de macht in handen heeft, kan de taalontwikkeling van een gebied minstens sterk beïnvloeden.

Alle schepencolleges van de Voerstreek bestaan uitsluitend uit ‘Retour à Liège’ mensen. 28 gemeenteraadsleden zijn Luiks-, slechts 10 Limburgsgezind.

We kunnen de waarde van de laatste gemeenteraadsverkiezings-uitslagen betwisten. Maar de koude cijfers spreken luid: 1601 kiezers voor ‘Retour à Liège’ en slechts 991 voor de tegenpartijen.

[p. 188]

Die macht van de ‘Retour à Liège’-aanhangers wordt versterkt door het nieuwe Koninklijk Besluit. Na de volledige verfransing van de Remerdaalse gemeenteschool in 1963, na de verovering van alle Voer-gemeentehuizen in 1964, na een duivelse strijd voor verfransende privé-scholen, bekomen ze nu ‘officieel-erkende verfransende scholen’.

Begin van het einde?

Als onze gezagsdragers nog langer weigeren de ‘Voer-waarheid’ in te zien, als de faciliteiten en de verfransende scholen blijven bestaan, als Limburg braaf blijft en Vlaanderen machteloos, dan zal de Voerstreek binnen een tiental jaren voor ons Nederlandse taalgebied verloren zijn. Het Limburgs zal men er blijven spreken, zoals dat in Aubel en het Montzener gebied nog steeds gesproken wordt. Een geval-Voerstreek zal niet meer bestaan, wel een geval ‘Limburgssprekende Walen van Overmaas’, die eens tot het Nederlandse taalgebied hebben behoord.

J. GOUVERNEUR,
voorzitter van de Bond
der Vlamingen van Oost-België

Kleuteronderwijs in de Voerstreek (tabel 1)
Gemeente	Frans		Nederlands
	Inrichter	Aantal leerl.	Inrichter	Aantal leerl.
Moelingen	A.D.L.F. (2)	17	Parochiale Werken	28
's-Gravenvoeren	id.	25	Zusters Ursulinen	46
St.-Martens-Voeren	id.	23	Gemeente	22
St.-Pieters-Voeren	(3)
Teuven	A.D.L.F.	17	Gemeente	7
Remersdaal	Gemeente (4)	20
Totalen:		102		103

Lager Onderwijs in de Voerstreek (tabel 2)
Gemeente	Aantal schoolplichtige kinderen	Zijn ingeschreven in een school in de Voerstreek		Zijn ingeschreven in een school buiten de Voerstreek (N.B.)
		Frans	Nederlands	Frans	Nederlands
Moelingen	136	-	50	84	2
's-Gravenvoeren	166	3	73	83	7
St.-Martens-Voeren	171	38	94	20	19
St.-Pieters-Voeren	50	7	29	12	2
Teuven	90	3	33	47	7
Remersdaal	92	51	3	38	-
Totalen:	705	102	282	37	284