Strijd voor verstaanbaar Nederlands
Uw hulp gevraagd tegen gewichtigdoenerij
Een tijdje geleden lazen wij in ‘De Volkskrant’: ‘Waarom heeft nog nooit een Nederlander de Nobelprijs voor literatuur gewonnen? De oplossing van deze vraag ligt voor een groot deel vervat in de warme aanbevelingen op het doosje dat de befaamde Salzburger Mozartkugeln bevat. Een Oostenrijkse specialiteit van chocolade, hazelnoten en amandelen. Rondom de bodem van het ronde doosje staat: A Pleasing Taste - Un Vrai Régal - Una Delizia per il Gusto - En Godbit - En Lackerhet - En Himmerigsmundfuld, als een soort aureool om de Duitse tekst heen. Duits, Engels, Frans, Italiaans, de Scandinavische talen, maar Nederlands... nee. Terwijl er toch evenveel Nederlanders en Vlamingen Nederlands spreken en chocolade eten, als er Scandinaviërs zijn’.
Het doet ons bijzonder veel plezier, dat de redactie van ‘De Volkskrant’ hierop de aandacht vestigt. Het is een verschijnsel, waarop men tal van keren stuit bij het lezen van folders van bedrijven, waaronder ook ondernemingen gevestigd in Nederland en Vlaanderen. En waarom eigenlijk zo vragen wij ons steeds af. Wil de Oostenrijkse chocoladefabrikant en willen met hem vele andere ondernemers hun producten alleen maar kwijt aan degenen, die geen Nederlands spreken? Een merkwaardige opvatting van zakenlieden.
Of springen wij zelf zo slordig om met onze taal, dat wij niet beter verdienen?
*
Wij zouden de lezers van ‘Neerlandia’ willen vragen wanneer zij stuiten op zaken, zoals boven genoemd, de redactie hiervan op de hoogte te stellen.
Zo zijn er ook tal van bedrijven die in hun folders, toelichtingen op artikelen of in gebruiksaanwijzingen in Nederland en Vlaanderen zich alleen bedienen van vreemde talen. Men kan zich afvragen, evenals bij de Mozartkugeln, of de Nederlandstaligen geen fotomateriaal kopen, geen gebruik maken van elektrische scheerapparaten of van stofzuigers. En daarmee is het rijtje allerminst voltallig. Ook de toezending van dergelijk reclamemateriaal stelt de redactie op hoge prijs, want het is wellicht goed daarop in het openbaar te wijzen.
*
Maar ook wij zelf vergeten meer en meer de eigen taal en schakelen al te gemakkelijk over naar woorden die wij zo maar uit het Engels of het Frans overnemen. Journalist Stan Huygens van De Telegraaf schreef, dat de Vlamingen dikwijls het goede voorbeeld geven en vroeg zijn lezers veel gebruikte woorden eens te vernederlandsen. Tientallen lezers gingen er op in en stuurden hem bijna een woordenboek vol.
Soms gingen die wat al te ver.
Toch zaten er in de vleet woordwijzigingen duidelijk enkele aanvaardbare, bruikbare of plezierige voorstellen.
Telefoon werd ‘vertaald’ door kletshoorn, een pocketboek werd een meeneemboek, een megafoon een oorverdover. Een lezeres vertaalde ook aftershave. Een scheertoetje noemde zij het. Van een snackbar werd een peuzelkroeg gemaakt, terwijl de public-relationsman een schakelbeambte genoemd werd. Voor fancy-fair werd bedelbeurs uitgedacht.
*
Het ANV is geen gezelschap van taalzuiveraars.
Maar het wil ijveren voor het gebruik van levend, verstaanbaar Nederlands. Wij binden de strijd aan tegen de gewichtigdoenerij, de geestelijke luiheid, de leeghoofdige napraterij die de werkelijke voedingsbodem vormen van al die dikke dure woorden waarmee wij worden overspoeld.
Wil men ons wijsmaken dat dit mondjevol Engels en dit kladje Frans ons deelachtig maken aan de Angelsaksische en de Latijnse cultuur?
Een papegaai is nog geen redenaar omdat hij enkele krachttermen van zijn meester kan nabauwen.
In de grond is al die lege drukte niet meer dan boerenbedrog. Simpele zielen willen in een charcuterie graag wat meer betalen dan bij de spekslager, nietwaar?
Maar een nuchter denkend mens hoeft daar niet in te trappen.
*
In Noord en Zuid zijn uithangborden en winkelruiten in steden, stadjes en dorpen vaak beschilderd met teksten in vreemde talen, die de voorbijgangers uitnodigen om iets te kopen, om zijn haardos te knippen of haar kapsel te verzorgen of, om er ontspanning en vertier te zoeken.
Waarom eigenlijk niet met hetzelfde sierlijke letterschrift in verstaanbaar Nederlands duidelijk te maken, dat men kapper is? En waarom niet degenen, die een avondje uit willen gewoon te vertellen dat het bij ‘Marianne’ gezellig is om er een hapje te eten? Het is toch klinklare onzin in Amsterdam of Doesburg, in Den Haag of Heerenveen de indruk te wekken alsof men in Parijs of Londen wandelt! Het is niet meer dan gewichtigdoenerij en men maakt zich in de ogen van buitenlanders alleen maar belachelijk. Stelt men zich eens voor, wanneer morgen in een Frans plaatsje in één straatje uithangborden met teksten in het Frans worden weggehaald en daarvoor in de plaats borden aan de gevels worden bevestigd met opschriften als ‘Vandaag verse vis’, of ‘Bij Jansen krijgt u alles voor een prikje’? Te dwaas om te veronderstellen. Maar het omgekeerde gebeurt dan toch maar, al is het even belachelijk.
Heus, wij overdrijven geenszins. Maakt u maar eens in uw eigen woonplaats een ommetje door het centrum en noteert u dan dergelijke teksten. U kunt bij iedere gevel blijven staan. Slaat u het telefoonboek maar op en dan komt u onder het woord ‘hotel’ de meest vreemde benamingen tegen.
Wij vragen u opzettelijk met die bedoeling uw naaste omgeving eens te verkennen en de redactie daarvan op de hoogte te stellen. Want u zult het ongetwijfeld met ons eens zijn, dat dit euvel in het openbaar aan de kaak moet worden gesteld. Wij vragen uw medewerking voor een actie in het belang van een goed gebruik van de Nederlandse taal in onze dorpen en steden. Uw ervaringen en gegevens kunnen ons daarbij helpen. En het is voor u nog plezierig ook, want u zult ontdekkingen doen die u niet voor mogelijk had gehouden.
Uw inzendingen verwachten wij op het adres: Neerlandia, Surinamestraat 28 in Den Haag of Drongenhof 9 te Gent.
NEERLANDIA
Auteursrechtelijk beschermd