Neerlandia. Jaargang 77

[p. 15]

Vlaams Verbond Overheidspersoneel

Het Algemeen Nederlands Verbond heeft dit jaar een Visser-Neerlandia-prijs toegekend aan het Verbond van het Vlaams Overheidspersoneel, met zetel te Brussel, voor zijn vijftien jaar lange werking ten bate van de Vlaamse belangen in de overheidsdiensten en ten bate van de Nederlandse kultuurgemeenschap in 't algemeen.

Wat is het V.V.O., wat zijn doelstellingen, welke is zijn werking?

Volgens de statuten heeft het V.V.O. tot doel, buiten en boven alle partijpolitiek en wijsgerige beschouwingen om, de Vlaamse belangen te behartigen in alle Belgische openbare diensten.

Sedert enkele jaren werd het aktieterrein uitgebreid tot alle aan de taalregeling onderworpen private bedrijven.

Daartoe zal het Verbond er naar streven een voor het Vlaams personeel gunstig klimaat te scheppen, o.m. door de belangen, met inbegrip van de beroepsbelangen, van het personeel op taalgebied te verdedigen, zich te verzetten tegen elke aktie die tegen deze belangen gericht is en een ruime verspreiding van de Nederlandse kultuur te bevorderen.

Kunnen lid worden van het Verbond: alle Vlaamse personeelsleden van publieke instellingen en private bedrijven.

Kort gezegd: de werking van het V.V.O. is een onderdeel van de Vlaamse beweging, een Vlaamse strijdvereniging met als hoofdzakelijk doel de Vlaamse gelijkberechtiging te bekomen in de openbare diensten, in brede zin genomen.

Bestond er nood aan de oprichting van het Verbond? Men kan die vraag stellen aangezien er in 1932 een wet was uitgevaardigd die het gebruik der talen in bestuurszaken regelde.

Om een beeld te krijgen van de taaltoestanden in de overheidsdiensten op het ogenblik van de oprichting van het V.V.O. laten wij Dr. Jur. S. SZONDI, een van onze eerste en aktiefste leden, die vroeger reeds een Visser-Neerlandia-prijs ontving voor zijn onversaagde Vlaamse werking in zijn gemeente Etterbeek, aan het woord.

Hij schreef o.m.:

‘In februari 1950 kwam ik te Brussel aan, aangenomen bij de Algemene Diensten. Het eerste wat me als nieuwbakken ambtenaar te beurt viel, was een bezoek bij de toenmalige sekretaris-generaal.

Als provinciaaltje was ik steeds de mening toegedaan geweest dat al de grote meneren uit de Belgische administratie tweetalig waren in de Hoofdstad.

Wat viel ik echter bij mijn eerste kennismaking reeds bedrogen uit! De sekretaris-generaal kende geen woord Nederlands, en deed niet de minste poging om zich hierover te verontschuldigen tegenover een ambtenaar van de Nederlandse taalrol, geen enkel gebaar om ten minste te pogen zich wit te wassen; voor hem scheen het de meest gewone zaak ter wereld te zijn dat bij hem alles in het Frans verliep en dat een Vlaamse ambtenaar zich aan hem aanpaste...

Een paar dagen later mocht ik mijn direkteur gaan bezoeken. Ik herinner het me nog alsof het gisteren was: “Dag, Mijnheer de direkteur” zegde ik. Het antwoord klonk lakoniek: “Ici on parle le français”. Ik was te naief en dacht dat ik tenminste mijn verslagen in mijn taal zou kunnen opmaken. Mijn eerste rapport kwam terug met de vermelding “en français”. Het was toen 1950 en deze manier van handelen was in de Belgische administratie schering en inslag, ook nog op het ogenblik dat enkele moedige ambtenaren besloten tot de oprichting van een Verbond voor het Vlaams overheidspersoneel met het doel aan deze toestanden een einde te stellen.

Voor vele Vlaamse ambtenaren die zich door dergelijke vernederingen vaak gekrenkt voelden, was deze stichting een soort van opluchting; eindelijk was een verbond van ambtenaren ontstaan dat zich zou inspannen om tot meer gezonde en meer rechtvaardige taaltoestanden te komen in de Belgische administratie. Syndikaten hielden zich immers met zulke nevenkwesties als taalaangelegenheden niet bezig’.

Men zou wat het Verbond wenste te verwezenlijken in de overheidsdiensten kunnen samenvatten met de woorden van mijn voorganger, ere-voorzitter Dr. Jur. R. VANDEZANDE: van het Nederlands in België een volwaardige bestuurstaal maken, het Nederlandstalige diploma valoriseren en de Vlaamse ambtenaar zijn rechtmatig aandeel verzekeren.

_**_*

Wat heeft het V.V.O. gedaan om deze doelstellingen te verwezenlijken?

Om hierop te antwoorden volstaat het, het verslag over de werking tijdens het afgelopen dienstjaar 1971-72, opgesteld door onze algemeen sekretaris, de heer J. VAN WUYTSWINKEL, na te slaan. Het beslaat zo maar eventjes 211 bladzijden.

Op de vraag of het V.V.O. nog steeds niet overbodig geworden is moet ongelukkig genoeg geantwoord worden dat wij onze doelstellingen slechts gedeeltelijk hebben kunnen verwezenlijken. Er zullen nog jaren van voortgezette aktie nodig zijn om ons einddoel te bereiken.

_**_*

[p. 16]

Een kort overzicht van de gevoerde akties kan mogelijks enig inzicht geven in de omvang van de problemen die dagelijks voorliggen.

In 1963 kwam een nieuwe wet tot stand op het gebruik der talen in bestuurszaken, waarin de eis naar meer taalhomogeniteit werd verwerkt. Voor de centrale besturen golden de princiepen tweetaligheid van de dienst - deze moest zowel de Franstaligen als de Nederlandstaligen in hun eigen taal kunnen te woord staan - maar de eentaligheid van de ambtenaar, daargelaten dat voor de hogere betrekkingen - vanaf de graad van direkteur - 20 t.h. der betrekkingen zou toegewezen worden aan tweetaligen. De verdeling der betrekkingen zou gebeuren volgens het werkvolume, met uitzondering van de reeds vermelde direktiebetrekkingen die paritair zouden verdeeld worden. Dit laatste was een grote tegemoetkoming vanwege de Vlamingen omdat op basis van de demografische verhoudingen ongeveer 60 t.h. der betrekkingen zou mogen opgeëist worden. Daartegenover stond dat ook de hogere betrekkingen in de plaatselijke Brusselse diensten (gemeentebesturen, enz.) paritair zouden toegewezen worden, daar waar de Nederlandssprekenden te Brussel - wegens de eeuwenlange verfransingsdruk - in de minderheid zijn.

De ambtenaren zouden op een taalrol worden ingeschreven of in een taalgroep worden ingedeeld al naargelang de taal van het behaalde diploma, wat van aard zou zijn het Nederlandstalig diploma op zijn juiste waarde te stellen.

In dit korte bestek kan niet gans de inhoud van de wet weergegeven worden maar dat zijn de voornaamste punten omdat zij de grondslag zijn voor de werking van het Verbond. De uitvoering van deze bepalingen van de wet die gunstig zijn voor de Vlamingen, moet immers nog steeds stuk voor stuk afgedwongen worden omdat de weerstand en de moedwil der franstaligen nog steeds zeer groot blijft.

Dat loopt niet steeds van een leien dakje.

Van de paritaire verdeling der hogere betrekkingen in de Brusselse gemeentelijke diensten zijn wij nog ver verwijderd alhoewel de wet bepaalde dat deze volledig moest verwezenlijkt zijn op 1 september 1973. Midden juli 1972 werd ongeveer één derde der betrekkingen door Vlamingen bezet.

Veel erger nog is de toestand in de openbare ziekenhuizen die van deze gemeentebesturen afhangen: ongeveer 5 t.h. der geneesheren zijn Vlamingen dan wanneer het aantal Vlaamse zieken, die voor een groot deel uit de omliggende Vlaamse gemeenten komen op 40 t.h. geschat wordt. Weliswaar moeten de geneesheren wettelijk tweetalig zijn, evenals de verpleegsters, maar met de kennis van het Nederlands van de Franstalige geneesheren en verpleegsters is het dikwijls erbarmelijk gesteld, zodat er dikwijls genoeg geen gesprek mogelijk is tussen geneesheer en patiënt!... Vóór de val van de voorgaande regering ondertekende de toenmalige minister van Financiën, Prof. VLERICK, een koninklijk besluit houdende taalkader van de Algemene Spaar- en Lijfrentekas, waarbij 57 t.h. der betrekkingen - onder de graad van direkteur - werd toegekend aan de Vlaamse ambtenaren, dan wanneer in deze diensten de Franstaligen in werkelijkheid 50 t.h. der betrekkingen bezetten. Ongeveer 60 t.h. der Belgen zijn echter Nederlandstalig. Vandaar de eis van het V.V.O. dat de verdeling der betrekkingen op basis van een 60 N-40 F-verhouding zou moeten gebeuren. Voor wat de Algemene Spaarkas betreft mag vermeld worden dat de spaargelden bij deze instelling zowel als bij de private banken eerder een 2 N-1 F-verhouding aangeven.

Welnu dat konden de Franstaligen niet nemen; zij organiseerden een aktie tegen dit taalkaderbesluit en staakten een dag om de nieuwe minister van Financiën onder druk te plaatsen. Het V.V.O. diende derhalve voor de nodige tegendruk te zorgen.

Een ander geval: de Sabena, de nationale luchtvaartmaatschappij. Slechts 20 t.h. der kaderbetrekkingen vallen toe aan Vlaamse personeelsleden hoewel het werkliedenpersoneel overwegend uit Vlamingen bestaat. Dit is een gevolg van het feit dat de nationale luchthaven in het Nederlandse taalgebied ligt. Ook hier worden Vlaamse personeelsleden onderzocht door geneesheren, die het Nederlands niet machtig zijn.

De werkformulieren zijn overwegend eentalig Frans.

Enkele maanden geleden verklaarde de Vaste Kommissie voor Taaltoezicht, door de taalwet ingesteld om over de toepassing ervan te waken, op klacht van het V.V.O., de benoeming van de twee topfunktionarissen in de Sabena onwettelijk omdat beiden Franstaligen zijn. De regering laat echter betijen en draagt gewillig het jaarlijkse miljardenverlies van de Sabena. Het V.V.O. heeft jaren geleden reeds bekomen dat de betrekkingen in de diplomatie paritair zouden verdeeld worden. De diplomaten immers waren voordien bijna uitsluitend Franstaligen. Het buitenland zal thans mogelijks een juister beeld krijgen van de tweeledigheid van België.

Het leger is een andere zware dobber. Terwijl Vlaanderen meer dan 60 t.h. der miliciens levert zijn slechts een vierde der hogere officieren nederlandstaligen. Er is de laatste jaren vooruitgang geboekt - wat wil zeggen dat de toestanden er voorheen nog slechter

[p. 17]

waren - maar die vooruitgang werd slechts bekomen met voortdurende zware druk op de regering. Een woord over het spoorwegbeleid. Ook hier doen zich dezelfde moeilijkheden voor, hoewel in mindere mate dan in de vorige sectoren. Toch is het spoorwegbeleid uitgesproken anti-Vlaams. De Waalse spoorlijn Verviers-Luik-Namen-Charleroi-Erquelinnes (naar Frankrijk) bv. is sedert jaren geëlektrificeerd; voor de Vlaamse spoorwegas Hasselt-Antwerpen-Gent-Kortrijk (naar Rijsel) wordt moeizaam hetzelfde bekomen hoewel het om een snellere en rationelere verbinding tussen Nederland en Frankrijk gaat en de trafiek er dan ook hoger ligt dan op eerstgenoemde lijn.

Het V.V.O. heeft er reeds herhaaldelijk op gewezen dat er een verbinding zou moeten tot stand komen tussen Hasselt en Maastricht, tussen Antwerpen en Eindhoven, over Turnhout, maar dergelijke ideeën krijgen klaarblijkelijk geen toegang tot het brein van de franstalige direkteur van de Exploitatie bij de N.M.B.S.

De Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen heeft eveneens een plan om een snelspoor in Europees verband aan te leggen die Londen en Parijs over Rijsel en Brussel zou verbinden met Keulen, waar aansluiting zou gegeven worden op het Duitse snelspoornet naar het Noorden en naar het Zuiden. De lijn zou tussen Brussel en Rijsel lopen over een nieuwe lijn, ongeveer via Doornik, tussen Brussel en Keulen ook over een nieuwe lijn, die ten zuiden van Nederlands Limburg en ten noorden van Luik zou lopen.

Het V.V.O. heeft bezwaren aangevoerd tegen dit plan. Enerzijds zou, mits een kleine omweg, de bestaande lijn Brussel-Gent-Kortrijk kunnen gebruikt worden, wat verkeerswervend zou zijn daar de lijn belangrijke steden zou aandoen. Anderzijds lijkt ons ook het zuidelijk tracé minder gelukkig daar de kortste verbinding tusssen Brussel en Keulen ongeveer over Hasselt en Maastricht loopt. Bovendien zou het voorgestelde tracé over Gent nog het voordeel bieden dat er ook met weinig bijkomende kosten een kortere verbinding zou kunnen tot stand komen tussen Gent en de Ruhr en Nederland over Antwerpen (en Eindhoven). Maar het spoorwegbeleid wordt in België nog al te zeer door een franstalige Brusselse bril bekeken om zulke plannen door de N.M.B.S. goedschiks te doen aanvaarden.

Om te besluiten een woord over het taalgebruik in de centrale administraties. Zoals hoger gezegd zijn op enkele uitzonderingen na alle ambtenaren van die diensten wettelijk ééntalig. Hoe moeten een franstalige en een nederlandstalige die alleen hun eigen taal spreken met mekaar samenwerken in één en dezelfde dienst? Om de moeilijkheid op te vangen voorziet de taalwet in een gedeeltelijke splitsing van deze diensten maar deze bepaling werd haast nooit in werkelijkheid omgezet. De moeilijkheid blijft dus bestaan en de werking van de dienst steunt op de goede wil en de feitelijke tweetaligheid van de Vlaming. In vele gevallen zijn het dan ook nog de oversten die eentalig franstalig zijn. Als die overste een oordeel moet uitspreken over de Vlaamse ondergeschikte doet hij dat natuurlijk in het Frans, wat opnieuw een onwettelijkheid is en in strijd met de taalwet. Het V.V.O. klaagt aan, krijgt gelijk maar de toestand verandert uiterst moeizaam en traag. En toch staan de franstaligen steeds meer aan de klaagmuur wegens zogenaamde benadeling. Inderdaad, maar dan alleen omdat zij langzaam gedwongen worden afstand te doen van onrechtmatig verworven privilegies die indruisen tegen de meest elementaire sociale rechtvaardigheid. Daarom is het V.V.O. tot het besluit gekomen dat alleen een taalkundige, integrale splitsing van diensten en instellingen tot het beoogde doel nl. van het Nederlands een volwaardige bestuurstaal maken, kan leiden. Onze werking zal zich dan ook voortaan toespitsen op het bekomen van deze splitsing. Een gedeeltelijke verwezenlijking ervan kan voortvloeien uit de door de huidige regering vooropgezette gewestvorming.

Tegen dit plan bestaat echter een ernstig bezwaar, nl. dat er naast het Vlaamse en het Waalse gewest ook een Brussels gewest zou komen.

Zonder de op taalgebied verkregen rechten van de Franstalige Brusselaars te willen aantasten wenst het V.V.O., zodat er slechts twee gewesten zouden zijn: een voor elk der twee grote Belgische volksgemeenschappen, dat Brussel in het Vlaamse gewest zou worden opgenomen.

_**_*

In dit korte overzicht kon slechts een klein deel genoemd worden van de uitgebreide waaier van activiteiten die het V.V.O. ten gunste van de Vlaamse, en breder gezien de hele Nederlandse gemeenschap, dag na dag reeds jarenlang ontplooit.

Het V.V.O. zal zijn aktie onverminderd voortzetten, daar waar het past in samenwerking met de andere Vlaamse verenigingen, voor de volledige ontplooiing van de Vlaamse volksgemeenschap, in het besef van haar deelschap in de groot-Nederlandse kultuurgemeenschap.

Dr. Jur. P. STOPPIE,
Algemeen Voorzitter.