Neerlandia. Jaargang 74

[p. 72]

Bruggen tussen noord en zuid

Het totstandkomen van een reële Noord-Zuiidverbinding is geen sensationele aangelegenheid. Deze verbinding is veeleer een zaak van verhoudingen van mens tot mens dan van ophefmakende omwentelingen. Af en toe merk je wel een en ander van een toenaderingsbeweging in die zin. Dergelijke indikaties van een mentaliteitswijziging zijn belangrijk. Zowel Mr. Fleerackers als Dr. Paardekooper hebben onlangs nog eens ‘ex cathedra’ de banden nauwer toegehaald. Maar er zijn ook andere symptonen van een gunstige evolutie.

Mr. Fleerackers: kulturele èn ekonomische integratie

Bij integratie Noord-Zuid denken we niet alleen aan de kulturele integratie maar ook aan de ekonomische. Zeer terecht merkte mr. J. Fleerackers, tijdens de op 24 mei jl. in Breda gehouden Zuidvlaamse Kultuurdag, dan ook op, dat het samengaan van de ekonomische met de kulturele integratie noodzaak was. Mr. Fleerackers was bepaald niet in een hoerastemming over de ontwikkeling van de kulturele integratie tussen Vlaanderen en Nederland.

Hij bracht in herinnering de voor de eerste maal door wijlen J. Kuypers tijdens het Nederlands Kongres van 1961 gelanceerde slogan van de ‘kulturele integratie’ en getuigde met een zeker heimwee van het entoesiasme van de beginperiode en van de moeilijkheden, die daarop gevolgd zijn, moeilijkheden in de eerste plaats ontstaan, omdat de Europese integratie, die alle restanten van taalchauvinisne zou oplossen, bleef stagneren. Het halverwege blijven steken van de kennis van elkaars hebbelijkheden en levenspatroon leidde de jongste tijd bovendien meer tot depreciatie dan tot wederzijdse appreciatie.

De stuwing voor de kulturele integratie moet, naar het oordeel van mr. Fleerackers, van onderuit komen, zoals de werking in Zuid-Vlaanderen ook van onderuit is opgekomen. Vermoedelijk bedoelt hij een benadering van mens tot mens, de persoonlijke ontmoeting, zoals indertijd warm aanbevolen door de Eindhovense dr. H.W.J.A. Vredegoor (de grote man van de Zuid-Nederlandse ontmoetingen). De veelvuldige persoonlijke ontmoetingen kunnen en moeten dan wel leiden tot verbanden tussen grote groepen en vandaar moet het komen tot de integratie der beide volken.

Het wordt wel een heel lange weg. Hoe die bewandeld en afgelegd moet worden, daarover laten we straks dr. Paardekooper aan het woord. Hierboven wezen wij er reeds op, dat Fleerackers een samengaan van de ekonomische met de kulturele integratie noodzakelijk achtte.

De volkshuishouding in België en Nederland loopt, naar zijn oordeel, sterk uiteen. Wij mogen daarbij niet vergeten, dat een leefpatroon sterk wordt gedetermineerd door de ekonomie.

[p. 73]

Bruggen bouwen tussen Noord en Zuid...

[p. 74]

Daarom moet de kulturele integratie tussen Noord en Zuid middel zijn om te komen tot een versterking van de draagkracht van het Nederlands geestesleven in Noord en Zuid, van de kultuuroverdracht en een betere gemeenschappelijke zorg voor de uitstraling van de Nederlandse kultuur in het buitenland, de kultuur dus van twee kleine landen met beperkte middelen.

Het ontbreken sinds eeuwen van een efficiënte buitenlandse kultuurpolitiek van het officiële België en Nederland acht mr. Fleerackers een der oorzaken van de vervreemding van Frans-Vlaanderen èn van het afbrokkelen van de Nederlandse taal en kultuur en het Nederlands kultuurbewustzijn aldaar.

Als gunstige factor ziet mr. Fleerackers de renaissance van de Nederlandse kultuur en de ekonomische opbloei van Vlaanderen, de sterkste sinds de gouden middeleeuwen.

Aan het slot van zijn rede benadrukte mr. Fleerackers de noodzakelijkheid nu eens en voor altijd een eind te maken aan de misverstanden, die in het buitenland nog altijd heersen over de ‘verschillende talen’, die in Vlaanderen en Nederland worden gesproken, waarbij dan nog eens heel duidelijk dient te worden gewezen op de betekenis van het Nederlands als kultuurtaal en als taal van een belangrijk ekonomisch gebied.

Paardekooper: mentaliteitswijziging noodzakelijk

Hoe dr. Paardekooper de weg naar de kulturele integratie ziet heeft hij uiteengezet in een gesprek met Gaston Claes, opgenomen in de ‘Gazet van Antwerpen’ van 25 en 26 april jl.

Tot een kulturele integratie komen we, aldus dr. Paardekooper, alleen als we er in slagen, zowel in Nederland als in Vlaanderen, te komen tot een mentaliteitswijziging. Wij staan nl. in het taalgebruik niet op onze ‘pontenuer’. Wij komen elke vreemdeling maar al te graag tegemoet door in zijn taal te antwoorden, indien ons iets wordt gevraagd. Dat acht hij fout. De Fransman in Lyon antwoordt een Engelsman of Duitser in het Frans en de Engelsman geeft alleen Engels weg. Maar wij Nederlanders en Vlamingen willen pralen met onze talenkennis. Als wij op die manier blijven doorgaan dan zal men van het buitenland ook nooit internationale eerbied voor het Nederlands opbrengen.

Maar, als de Vlaming in zijn eigen taal antwoordt, dan geen Vlaams dialekt, maar onberispelijk A.B.N.

Is het A.B.N. een realiteit geworden dan zijn we al een hele stap verder op de goede weg.

Hoe bevorderen wij nu die mentaliteitswijziging en hoe komen wij daardoor dichter bij de kulturele integratie. Daartoe wil dr. Paardekooper in dezelfde richting als mr. Fleerackers. Hij meent dat door het houden van veel lezingen voor leerkrachten, ambtenaren en studenten de mens, het individu moet worden benaderd en geleid en voorgelicht.

Noodzakelijk voor het bevorderen van de kulturele integratie - en dan

[p. 75]

met reuzeschreden - zijn het inlassen van de informatiemedia. Er moeten journalistenforums worden georganiseerd voor Vlaamse en Nederlandse persmensen, die in een vriendensfeer van gedachten wisselen. De televisie is een waardevolle instelling, die niet hoog genoeg kan worden geschat, indien nl. objektieve voorlichting daarbij het parool is. En daar ontbreekt nog wel eens wat aan. De reporters bij de Nederlandse T.V., geven naar de mening van dr. Paardekooper, soms eenzijdige voorlichting, wat o.a. weer bleek bij de poging van enkele geïnteresseerden om in Stekene een erepark in te richten voor gesneuvelde Oostfronters, hetgeen tot bepaalde reacties heeft geleid, die de kulturele integratie niet bevorderen. Paardekooper is een sterk propagandist voor een éénheidspelling. De Nederlanders moeten er tenslotte ook van worden overtuigd, dat de Vlaming van heden niet de Vlaming van vijftig jaar geleden is gebleven.

Met een toenemend begrip voor elkaar zal het ‘waerachtigh wel gaen.’

Toenadering op velerlei gebied

In het afgelopen kwartaal maakte de wederzijdse pers nog gewag van enige feiten, die alleen maar gunstig lijken voor een gezonde ontwikkeling van de kulturele integratie in Noord en Zuid. Zo de opmerking van de Nederlandse minister van O. en W., dr. Veringa, dat Noord en Zuid nauw contact moeten blijven houden ten aanzien van alle plannen en te ondernemen stappen met betrekking tot de oprichting van universiteiten in het zuiden des lands en wel in gebieden die in Noord en Zuid aan elkaar grenzen. Hij zou het betreuren als kansen op reële samenwerking daar zouden worden gemist.

Voorts de aankondiging van te verwachten kulturele manifestaties in 1971, t.g.v. het sluiten van het kultureel akkoord tussen Nederland en België in 1946. Dan de presentatie van de zevende druk van het beroemde standaardwerk, de Winkler Prins-encyclopaedie (20 delen, duizend medewerkers, onder wie 250 Vlamingen), met dus een ruime medewerking door Vlaanderen, in verband waarmede Karel Jonckheere opmerkte, dat dit prachtige werk mag worden beschouwd als het mooiste vredesverdrag ooit tussen Noord en Zuid gesloten.

Voor een overzicht van de wijze waarop de culturele integratie groeide, ook wel eens misgroeide en weer kon vergroeien, schreef Karel Jonckheere een speels en luchtig boekje, getiteld: ‘Ernst en luim in de kulturele eenheid Noord-Zuid.’ Met dat boekje wil de schrijver een gemeenschappelijk taal- en kultuurbewustzijn wekken, waarbij hij volkomen open kaart speelt tegenover de sterkste en oudste bondgenoot van Vlaanderen: Nederland.

Tot slot nog een ogenblik aandacht voor de in de Tweede Kamer der Nederlandse Staten-Generaal in den Haag in februari gehouden inspraak waarbij 160 Nederlandse en Vlaamse jongeren uit het middelbaar onderwijs van hun belangstelling deden blijken. Op de regeringsbank minister Veringa en een half dozijn kamerleden van de onderwijskommissie. Het

[p. 76]

‘kamerdebat’ draaide - aldus een zeer uitvoerig verslag in ‘De Standaard’ van 18 februari jl. - rond het tema: ‘de wereld, school en wij.’ Bij de 110 Nederlandse en 50 Vlaamse afgevaardigden (tien man per provincie) ging het kortweg over de strijdvraag:

Wie maakt uit wat ik moet leren?

Uit de debatten kon al dadelijk worden opgemaakt, dat jonge Vlamingen en Nederlanders eenzelfde totale onderwijshervorming voorstaan. Daartoe brachten zij zes belangrijke discussiepunten naar voren, die bij de politici goed aansloegen en die in de Mammoetwet al gedeeltelijk werden opgenomen.

De Vlaamse leerlingen konden uiteraard moeilijk mee met wat de ‘Mammoetleerlingen’ op het hart hadden, maar zij werden ruimschoots gerustgesteld met de belofte dat een dergelijke parlementaire ontmoeting ook zal worden georganiseerd in België.

Het zal ons allen duidelijk zijn, dat een ontmoeting (er gingen twee dagen van voorbereiding aan vooraf) als deze op voortreffelijke wijze de samenwerking tussen Noord en Zuid en de verdere ontwikkeling van de kulturele integratie in Noord en Zuid kan en zal bevorderen.

P. de Kat Angelino