Neerlandia. Jaargang 73

[p. 176]

Kroniek Noord-Zuid

Eindrapport Nederlands-Belgische commissie voor de spelling van bastaardwoorden

In het aprilnummer van ‘Neerlandia’ hebben wij de publikatie van dit rapport reeds aangekondigd en een en ander over de te verwachten ‘spelletjes met de spelling’ - zoals ‘Het Vaderland’ van 23 mei jl. de voorstellen noemt - meegedeeld. De nu gepubliceerde eindvoorstellen zijn met wederzijdse instemming van minister Veringa en de Belgische minister prof. dr. F. van Mechelen in de openbaarheid gebracht. Wij hebben over die voorstellen reeds gezegd, dat het o.a. ging over de werkwoordsvormen (hete in plaats van heette, word i.p.v. wordt enz.). Het achtervoegsel ijk wordt ik, dus terug naar de gewraakte stijl, de ‘likstijl’ uit de spelling-Kollewijn.

De commissie adviseert niet au te vervangen door ou.

De lange ij blijft naast ei, omdat verwarring zou komen tussen hij met hei en pijl naast peil, enz..

Voor de wijzigingen in de werkwoordsvormen zal in Nederland geen wet nodig zijn, maar kan worden volstaan met een Algemene maatregel van bestuur, omdat die vormen noch in ‘De grondbeginselen der Nederlandse spelling’, noch in de ‘Woordenlijst der Nederlandse taal’ zijn vastgelegd.

De woordenlijst-1954 zal t.z.t., nadat deze voorstellen in hoogste instantie zijn goedgekeurd, daarmee in overeenstemming moeten worden gebracht.

De schoolboekjes zullen niet ingrijpend behoeven te worden gewijzigd. Máár volgens ‘de Telegraaf’ zou - aldus een woordvoerder van het ministerie van O. en W. - alleen al de omschakeling van de schoolboekjes 90 miljoen gulden gaan kosten, nog al een respectabele som voor niet-ingrijpende wijzigingen.

Men hoopt dat daarna een periode van spellingsrust kan worden ingeluid.

De ‘Gazet van Antwerpen’ van 29 mei geeft een uitgebreid verslag over een persconferentie in de Haagse Nieuwspoort, waar de ministers Veringa en Van Mechelen aanwezig waren, alsmede prof. Willem Pee, prof. Walter Couvreur, dr. Guido Vansina, cultureel attaché van de Belgische ambassade in Den Haag. Dr. Nordlohne, chef voorlichtingsdienst Ned. ministerie voor O. en W. leidde het vraag- en antwoordspel tussen journalisten en de autoriteiten.

Inleiders van dit gesprek waren dr. Wesselings, Nederlands voorzitter in de commissie en dr. Damsteegt, lid van de Nederlandse delegatie.

De ‘Gazet’ merkt nog op, dat de Vereniging voor Wetenschappelijke Spelling ernstig is teleurgesteld, omdat bepaalde

[p. 177]

moeilijkheden: de ei/ij-spelling, en de au/ou en andere kwesties niet werden opgelost en de commissie haars inziens beslist niet heeft voldaan aan de opdracht een zo consequent mogelijke opzet in fonologische zin en een zo ver mogelijk gaande vernederlandsing in acht te nemen.

‘De Telegraaf’ van 30 mei komt wederom met de opmerking, dat de wens der Vlamingen om hun cultuur tegen Franse invloeden te verdedigen op de beslissingen van grote invloed is geweest.

Dit Vlaamse streven verdient zeker respect, al zullen vele Vlamingen bereid zijn toe te geven, dat een emancipatiestrijd nimmer vrij kan zijn van een zekere verkramptheid^*).

Waarop ‘de Telegraaf’ dan de vraag stelt, of Nederland, dat deze verkramptheid niet kent, terwille van het Vlaamse streven, in plaats van president prezident moet schrijven.

Het grootste ochtendblad van Nederland, dat het voorts volkomen oneens is met de voorstellen van de Commissie ten aanzien van de werkwoordsvormen, besluit zijn philippica met het advies om het rapport van de commissie, onder dankbetuiging voor de bewezen diensten, bij het ministerie van Onderwijs in een diepe bureaulade op te bergen.

Laten we dit verhaal van lange adem dan besluiten met enkele aantekeningen, die ‘De Standaard’ van 29 mei naast de voorstellen plaatste.

Het fonologisch principe is niet volgehouden.

Voor buitenlanders, die onze taal leerden en vooral voor de francofone Belgen, die toch al niet zo hoog weglopen met dat Nederlands van ons, zullen de ‘70 nieuwe spellingsregels’ helemaal een knoeiboel worden.

Voor onderwijsministers die, als de zaak doorgaat, ongeveer voor een miljard fr. nieuwe onderwijsboeken gratis zullen moeten uitdelen, voor bezitters van fonkelnieuwe en dure Winkler Prinsen zal de vraag rijzen: is deze toch nog halfslachtige oplossing de kosten wel waard?

*) ‘De Gazet van Antwerpen’ signaleert deze beschuldiging van ‘De Telegraaf’, die steeds ‘onpartijdig nieuws geeft’ en schrijft het venijnige artikel toe aan de mogelijkheid dat de ‘Telegraaf’-collega last heeft van een maagzweer, en daarmee is de kous af.

Cultuurministers Noord - Zuid leggen contacten in Den Haag

De Nederlandse minister van cultuur, recreatie en maatschappelijk werk, dr. M. Klompé en prof. dr. F. van Mechelen, minister van Nederlandse cultuur in België, hebben in de tweede week van mei in Den Haag hun besprekingen over vraagstukken van culturele samenwerking voortgezet.

Overeenstemming werd bereikt over de mogelijkheid door financiële overheidssteun en samenwerking op cultureel vlak tussen particuliere organisaties de culturele integratie te bevorderen.

Ten aanzien van de overheidssamenwerking besloten de bewindslieden - in het kader van het Cultureel Akkoord - maatregelen te nemen, die tot een nieuwe impuls voor culturele samenwerking kunnen leiden. De ministers zullen hun volgende bijeenkomst wijden aan de vraag op welke wijze nieuwe terreinen van actie in de brede gebieden van culturele samenwerking kunnen bestreken worden.

De ministers betuigden hun instemming met een rapport over de werkwijze van de ‘Stichting voor vertalingen’. De mogelijkheid is daarbij onderzocht dat werk te ondersteunen door de medewerking in te roepen van de culturele attachés der beide landen.

Tenslotte is van gedachten gewisseld over de in 1971 in beide landen te houden herdenking van het 25-jarig bestaan van het Cultureel Verdrag.

Culturele integratie Noord - Zuid

Na een treurzang over de gang van zaken bij de Benelux en het opsteken van een vermanende vinger naar Walen en Franstalige kringen, die te enge verbindingen met Nederland ongaarne zien ontstaan, omdat daardoor het Nederlandstalig element in België wel eens te grote invloed zou kunnen krijgen, beziet het Vlaams Nationaal weekblad ‘WIJ’ van 3 mei in zijn rubriek ‘Beroepshalve bekeken’ de culturele integratie van Vlaanderen met Nederland, die normaal reeds lang in volle ontwikkeling zou moeten zijn, maar die steeds geremd werd door het francofoon establishment. En het blad noemt het dan ook geen wonder, dat in het voorbije weekend de standbeelden van Willem de Zwijger en van de Leeuw van Waterloo met verf werden besmeurd, vermoedelijk als protest tegen het houden van de Beneluxconferentie te Den Haag, waarop de laatste Benelux-loodjes moesten worden gelegd.

[p. 178]

Na een beschouwing over deze Haagse conferentie komt ‘WIJ’ weer terug op zoveel andere domeinen dan tolunies en open grenzen, waar samenwerking en integratie wenselijk zijn. Dat zal een nieuwe aanpak vergen en te Brussel een mentaliteitswijziging, die dan vooral de weg naar heel-Nederlandse cultuurintegratie moet kunnen vrijmaken.

Dat zal uiteindelijk slechts mogelijk zijn naarmate Vlaanderen en Wallonië op cultureel vlak zelf beslissingsmacht zullen hebben. Ook in het perspectief van de Nederlandse culturele integratie is een volwaardige culturele autonomie in Vlaanderen noodzakelijk; een zgn. autonomie met grendels zou slechts de remmende invloed van Brussel op de culturele uitwisseling tussen Vlaanderen en Nederland bestendigen.

Antwerpse auteur Hugo Raes bekroond met Van der Hoogt-prijs van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde

Hugo Raes is in Nederland geen onbekende. Al enkele jaren geleden kreeg ‘De Faun met kille horentje’ in de Nederlandse pers zeer lovende critieken. En zijn ‘Bankroet van een charmeur’ werd verleden jaar door critici uitgeroepen tot het beste boek van het jaar.

Bij de Amsterdamse ‘Bezige Bij’ verscheen ‘De Lotgevallen’ en al weer niets dan waardering en lof, aldus ‘De Telegraaf’ van 17 mei. Deze waardering van het Noorden heeft geleid tot het toekennen van de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs aan Hugo Raes, in het Zuiden n.b. jarenland miskend.

Deze prijs, door de Maatschappij der Nederlandse Letteren hem toegekend, ontvingen reeds eerder: Bert Schierbeek, Willem Brakman, Cees Nooteboom en Gust Gils.

Meesterschapsprijs van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde

Dr. Maurits Gysseling, die de Meesterschapsprijs kreeg toegekend, wordt in het beoordelingsrapport een van de groten van de Nederlandse filologie genoemd.

Zijn meesterwerk is tot nu toe zijn ‘Toponymisch Woordenboek van België, Nederland, Luxemburg, Noord-Frankrijk en West-Duitsland’. Dr. Gysseling is verbonden aan de Gentse Universiteit.

Nederlands in het verkeer

In ‘Nu Nog’, tweemaandelijks tijdschrift van de Vereniging voor Beschaafde Omgangstaal (mei 1969) spreekt de heer W. Penninckx er zijn teleurstelling over uit dat zovelen in België, zowel voor de onderdelen van een auto als voor de handelingen van de bestuurder, nog steeds Franse benamingen gebruiken. Ook voor de termen betreffende de regeling van het verkeer, was het al niet veel beter. Deze zijn ontleend aan het Belgisch verkeersreglement, dat op vele punten afwijkt van het Nederlandse, hoewel het toch gaat om dezelfde begrippen en zowel het Belgische als het Nederlandse reglement op dezelfde internationale verdragen en overeenkomsten zijn gebaseerd. Hij geeft vervolgens de Nederlandse terminologie op het gebied van het verkeer. De heer Penninckx heeft daarover ook 'n boekje uitgegeven: W. Penninckx, ABN in het verkeer, U.G.A. Heuke, prijs 39 fr..

De gegeven terminologie is gerangschikt naar a. De wegen, b. De lichten, c. Autorijden, d. in de garage en e. Autoverzekering.

Belgische studiebeurzen voor Nederlandse studenten.

In het kader van het Nederlands-Belgisch Cultureel Verdrag stelde de Belgische regering voor de cursus 1969/1970 een beperkt aantal beurzen beschikbaar voor schilders, grafici en beeldhouwers.

Elke beurs bedraagt 6000 Bf. per maand gedurende acht maanden. Inschrijvingstermijn sloot 9 mei.

Voor studenten of pas afgestudeerden in Nederland stelt de Belgische regering een aantal beurzen ter beschikking voor hen, die hun studies willen voortzetten in België, en wel gedurende acht maanden en tot een bedrag van 6000 Bf.. Aanvraagdatum sloot 15 mei.

Op 15 mei sloot ook de inschrijving voor een zomercursus ‘Langue et Literature françaices’ van de Vrije Universiteit te Brussel.

Belgische vakantiecursussen

In het kader van het Nederlands-Belgisch Cultureel Akkoord wordt van 2 tot 13 juli in België een vakantiecursus gehouden, toegankelijk voor Nederlandse schoolhoofden, onderwijzers(essen) bij het lager onderwijs, andere leerkrachten en ook een aantal leerlingen van de hoogste klas van kweekscholen.

[p. 179]

De cursus geeft interessante voordrachten, excursies, ontvangsten en culturele manifestaties.

AVRO maakt propaganda voor Vlaamse steden

Het hoofd van de afdeling ‘Gesproken Woord’ van AVRO's Radiobedrijf, de heer Jan van Herpen, heeft reportages gemaakt van de steden Brugge, Gent, Lier, Mechelen en het Erasmushuis te Anderlecht (dit laatste vanwege de in 1969 allerwegen te houden Erasmusherdenkingen).

Nederlands Limburg wil meer samenwerking met Belgisch Limburg

De Gedeputeerde Staten van Limburg hebben in een brief aan minister Luns gevraagd dat hij de oprichting zou steunen van groot-Limburgse, interregionale publiekrechterlijke instellingen. Die zouden de samenwerking van de regio's aan weerszijden van de landsgrens moeten mogelijk maken en stimuleren.

Mocht de gevraagde oprichting niet dadelijk haalbaar zijn, aldus de Gedeputeerde Staten, zou er tenminste een bestendig bureau moeten komen dat beleidsbeslissingen voorbereidt en indient bij de twee landsregeringen.

Vaste oeververbinding Westerschelde

Met het tracé-Kruiningen-Perkpolder voor de vaste oeververbinding over de Westerschelde gaat de Stichting Vaste Oeververbinding Westerschelde akkoord, hoewel aanvankelijk de voorkeur werd gegeven aan een tracé ter hoogte van Terneuzen.

Dit heeft de woordvoerder van genoemde Stichting dinsdag 13 mei op een in Den Haag gehouden persconferentie medegedeeld.

De Stichting zal nu haar verkeerstechnische en economische rentabiliteitsstudie, voor Terneuzen opgesteld, aanpassen aan het tracé vaste oeververbinding: Kruiningen - Perkpolder, een verbinding, die zowel voor Noord als voor Zuid van enorme betekenis is, daar het verkeer Noord-Zuid daardoor zeer belangrijk bekort zal worden, zodra de tijdrovende overzet per veerboot verleden tijd is.

Centrum voor Nederlandse Dramaturgie

Een ‘Centrum voor Nederlandse Dramaturgie’ is onlangs opgericht op instigatie van de algemene conferentie der Nederlandse Letteren, door de stichting Doneto (Documentatie Nederlands Toneel). Het ministerie van C.R.M. heeft aan dat Centrum subsidie verleend.

De bedoeling is in de eerste plaats Nederlandse toneelschrijvers een kans te geven. Het is nl. op het ogenblik zó, dat op duizend premières... 61 Nederlandse stukken worden uitgebracht.

Op een bijeenkomst in het BUMA-huis te Amsterdam merkte mr. H.A. Keuls o.a. op, dat zonder een Nederlandse toneelschrijfkunst ons toneel nooit een werkelijke afspiegeling kan zijn van onze samenleving.

Het Centrum voor Nederlandse Dramaturgie wordt geleid door een driemanschap: voorzitter mr. H.A. Keuls, Karel Muller, dramaturg van de Toneelgroep Theater en Luisa Treves.

Het Centrum zal het schrijven van werkstukken voor toneel, radio en televisie stimuleren.

Iedere auteur van een nieuw werkstuk kan een beroep doen op het Centrum om zijn werk te beoordelen. Minstens twee deskundigen geven een schriftelijk rapport daarover.

Is de uitslag, dat het stuk speelbaar is, dan ontvangt de auteur voor een avondvullend stuk een aanmoedigingshonorarium van f 500, - en bemiddeling wordt desgewenst verleend om zijn stuk op de planken te krijgen.

Zo zijn er nog andere mogelijkheden van hulpverlening, die ‘Het Vaderland’ van 20 mei in een artikel van E. Bekius getiteld ‘Nieuwe Hulpwegen voor Eigen Toneelschrijvers’ opsomt.

Het Centrum zal gaarne samenwerken met een soortgelijke Vlaamse instelling, waarvan de oprichting voorbereid wordt. Naar wij vernomen hebben is de samenwerking met deze Vlaamse instelling zelfs als voorwaarde gesteld voor de verdere subsidiëring van het Nederlands Centrum. Tot degenen, die zich bereid hebben verklaard mee te werken als adviseur van het Centrum voor Nederlandse dramaturgie behoren: Meia Albarda, Carel Alphenaar, Nel Bakker, Wilbert Bank, Krijn ter Braak, Nic Brink, Joris Diels, Stefan Felsenthal, Jan Willem Hofstra, Elise Hoomans, Kees van Iersel, Walter van der Kamp, David Koning, Theun Lammertse, Manuel van Loggem, Jaap Maarleveld, Con Nicolai, Ad Odijk, Peter Oosthoek, Wim Paauw, Carl van der Plas, Erik Plooyer, Guus Rekers, Hans Roduin, Helen Simonis, Jan Staal, Manuel Straub, Jan Velzeboer, Max Wagener, Anty Westerling.