Neerlandia. Jaargang 73

[p. 169]

Vlamingen in Wallonië
André de Ké

Duizenden, ja tienduizenden Vlamingen wonen in Wallonië. Dit fenomeen houdt verband met de sociale en ekonomische toestand in Vlaanderen, dertig, veertig en meer jaar geleden.

Toen vond de jonge Vlaming geen werk in eigen streek. Hij had de keus, ofwel emigreren naar de Verenigde Staten en Canada, ofwel seizoenarbeid in Noord-Frankrijk, ofwel de Waalse koolmijnen of industriebekkens. Velen kwamen aldus terecht in Wallonië.

Het is uiterst moeilijk, zelfs maar bij benadering het aantal Vlamingen in Wallonië te schatten. Een vrij betrouwbaar dokument is zeker het verslag van de Waalse Jezuïet, pater Lemaire, die de volgende cijfers vooropstelt: Luik stad: 16.000 en de Luikse agglomeratie: 75.000! De agglomeratie van Charleroi: 51.000; Bergen: 10.000 tot 15.000.

Op een recente perskonferentie die gehouden werd om het eeuwfeest van de Waalse stad La Louvière aan te kondigen, verklaarde schepen Kumps (let op die Vlaamse naam) dat de stad 60 tot 70% inwoners telt die Vlamingen zijn of van Vlaamse afkomst. De meesten hebben zich wel aangepast, doch velen spreken toch hun eigen moedertaal. Tot in 1938 was de taal die gesproken werd op de kiesvergaderingen en meetings ‘Vlaams’ en dit in de meeste wijken van onze stad.

Tot zover schepen Kumps van La Louvière.

De jongste jaren, dank zij de toenemende industrialisering van de Vlaamse gewesten, is de emigratie van Vlaamse arbeidersgezinnen naar Wallonië een vrijwel onbestaande. De verhuis van jonge landbowersgezinnen, die in Vlaanderen geen hoeve vinden, gaat echter onverminderd verder. Belangrijke Vlaamse boerencentra zijn: Heppignies, St. Gerard Fosse en Florenville. Sommige van deze plattelandsgemeenten hebben zelfs een Vlaamse boer als burgemeester!

Typische anekdote is de volgende: In 1961 werden te Chapelle-Chaudeville, een kleine gemeente dicht bij de Franse grens, tussentijdse gemeenteraadsverkiezingen gehouden. De twee partijen stelden tot hun verbazing vast, dat meer dan de helft van de kiezers, Vlaamse boeren waren. En voor het eerst in de geschiedenis van Wallonië werden pamfletten rondgedeeld, opgesteld in het....... Nederlands!

[p. 170]

Band:

Reeds voor de tweede wereldoorlog waren in verschillende centra Vlaamse verenigingen aktief, die samen ongeveer 15.000 leden telden. Ze publiceerden hun eigen blad, getiteld - De Vlaamse volksstem -. Mede door de oorlogsomstandigheden ging de aktie volledig teloor. En het zou duren tot...... 1958. Georges Sevenants, direkteur van de wereldberoemde tuinen van Annevoie (les jardins d'Annevoie) was verwonderd over het grote aantal Vlamingen in en om Namen. Hij stelde de vraag of dit in andere centra eveneens het geval was.

Kontakten werden gelegd en stilaan groeide de idee een vereniging op te richten die alle Vlamingen zou groeperen, een eigen blad uitgeven en aan sociaal dienstbetoon doen.

Zo ontstond Band, de vereniging van en voor de Vlamingen in Wallonië met het sekretariaat te Namen, Place Ryckmans 15.

Het eerste nummer van Band gedrukt op achthonderd exemplaren, die gratis werden rondgedeeld. Er stond een oproep in tot de lezers opdat ze adressen van Vlamingen uit hun buurt of stad zouden signaleren aan het sekretariaat. Die oproep werd fantastisch beantwoord. In minder dan zes maanden beschikte de vereniging over ....... 36.000 adressen van Vlaamse gezinnen in Wallonië! Typisch was wel dat vele lijsten ‘naamloos’ werden ingestuurd. De stichting Band bleek duidelijk aan een behoefte te voldoen. Vele Vlaamse arbeiders en boeren kwamen aankloppen bij het sekretariaat. Merkwaardig was wel dat veel problemen verband hielden met taalmoeilijkheden. Onze mensen in Wallonië hadden wel vlug het nodige Waals geleerd om zich verstaanbaar te maken bij bakker en beenhouwer. Als het erop aankwam kontrakten te verstaan of zelfs gewone fakturen, ging het niet meer. Velen stelden eerst later vast dat ze de tekst niet goed begrepen hadden en....... bedrogen werden!

Band, het veertiendaags blad van de vereniging, is aan zijn tiende jaargang toe. Voor vele Vlaamse gezinnen in Wallonië is dat het enige kontakt met het geschreven Nederlands.

De vereniging heeft zich al die jaren hard ingespannen voor degelijk onderwijs van het Nederlands op de Waalse scholen. Tot voor enkele jaren was dit vak een karikatuur. De jongste tijd is er wel verbetering merkbaar.

De stunt was het organiseren van de eerste Vlaamse boekenbeurs in Wallonië, namelijk te Namen, met een officiële opening door het stadsbestuur. En toen bleek overduidelijk dat de Waal in de straat, misleid door een zekere Franstalige pers, verbaasd stond over wat de Nederlandse literatuur toch wel te bieden heeft, zelfs in Franse vertaling.

Al die jaren heeft de vereniging een grote bezorgdheid aan de dag gelegd voor de kinderen van de Vlaamse emigranten. Zo wordt een kinderaktie gevoerd onder leiding van mevrouw Rein Hauben, ondervoorzitster. Ook de jongeren hebben hun eigen vereniging die tal van initiatieven neemt, zoals voordrachten, reizen naar Vlaanderen en Nederland, ontspanning in een eigen milieu.

In november 1968 hield Band zijn tiende kongres. Een gebeurtenis voor wie weet wat het betekent om vol te houden. Al die jaren is de vereniging haar basisprincipe trouw gebleven, namelijk: wij willen ons zelf blijven, maar wij eerbiedigen strikt de integriteit van Wallonië!