Neerlandia. Jaargang 73

[p. 29]

Europese Eenwording

Als de in 1894 op 16 november in Tokio geboren Hongaarse edelman, Richard N., graaf Coudenhove-Kalergi, schepper en leider van de Pan-Europese Beweging, die in 1926 het eerste Paneuropese Congres in Wenen organiseerde en die op 18 mei 1951 werd onderscheiden met de Vredesprijs van de stad Aken, aanwezig had kunnen zijn op het op 8 en 9 november 1968 in Den Haag gehouden Europese Congres, wat - zo vraag ik mij af - zou hij dan gedacht hebben en, indien hij een spreekbeurt zou hebben vervuld, wat zou hij dan gezegd hebben!

In dat Europa, waarover hij zich zo bekommerde, heeft hij twee afschuwelijke oorlogen meegemaakt, die bijna tot een verenigd Europa zouden hebben geleid, maar een Europa waar al het nationaal eigene zou zijn vertrapt door de Pruisische of onder de Hitler-laars.

Een werelddeel waar de Nederlandse taal en cultuur zou zijn ausradiert, waar de Jood niet had mogen leven, een ‘Deutschland über Alles’. Geen Europa waar Schillers lied:

Seid umschlungen, Millionen!
Diesen Kuss der ganzen Welt
Brüder, über Sternenzelt
Soll ein lieber Vater wohnen.

weerklank zou hebben kunnen vinden.

Ik ben bang dat graaf Coudenhove, nadat het laatste woord in de Haagse Ridderzaal was verklonken, zeer teleurgesteld zou zijn heengegaan, misschien ietwat onder de indruk - of de druk - der duizenden woorden, die werden gesproken door de groten der aarde, menige brillante redevoering, een

[p. 30]

berg van woorden, een berg, die toch eigenlijk maar een kleine muis heeft gebaard.

Europa

Het Algemeen Nederlands Verbond heeft de gedachten aan een Verenigd Europa aan zijn hart gekoesterd, heeft er ook van getuigd op vele tijden, op vele wijzen, met vele steekhoudende argumenten.

Ik heb de moeite genomen de jaargangen van ‘Neerlandia’ van 1959 tot heden na te speuren, om - op goede gronden - te kunnen aantonen dat het ons Verbond vooral in de periode 1958-1968 menens is geweest met een uitdragen van en een verdediging van de Paneuropese gedachte.

Wat een geluk dat het in 1959 opgetreden nieuwe bestuur opdracht gaf elk jaar een inhoudsopgave van ‘Neerlandia’ te doen samenstellen, zodat op de trefwoorden: cultuur, integratie, Europa vrijwel alle gegevens te vinden waren. Een tweede geluk dat hetzelfde bestuur onmiddellijk begon met het voorbereiden van de Nederlandse Congressen, waarheen Noord en Zuid hun meest deskundigen, coryphaeën op cultureel gebied, afvaardigden, en waar integratie in klein en groot verband hèt woord was dat in de redevoeringen nooit ontbrak.

De jeugd getuigde in ‘Neerlandia’, dat de tijd van de zgn. ‘zeegat-uit mensen’ minder opgeld deed en dat hun blik op Europa sterk vergroot was.

In verslagen van ‘Het Genootschap de Nederlanden in Europa’ (let op de naam), een instituut, dat in zijn bestuur en onder zijn leden vele A.N.V.-ers telde, kwam steeds naar voren de noodzaak van een eenheid der Europese volken, maar geen versmelting en altijd met de voorwaarde van eerbiediging van het eigene van elk volk.

Of men nu leest, wat mr. Fleerackers, of drs. Brinkman, dan wel dr. Rogier Gheyselinck (toenmaals ondervoorzitter van het hoofdbestuur van het A.N.V.) opmerkten over deze materie, of men kennis neemt van de magistrale rede, uitgesproken door dr. Michiel Van de Kerckhove op het 34ste Ned. Congres te Gent, dan wel op zich laat inwerken wat dr. H.J. de Vos, voorzitter van het genootschap ‘De Nederlanden in Europa’ in Neerlandia naar voren bracht of dat men voor zich neemt de redevoering van de bij uitstek deskundige mr. H.J. Reinink op het 35ste Ned. Congres in Vlaardingen, waar hij sprak over ‘Het Nederlands cultuurbeleid tegen de achtergrond van de Europese cultuurpolitiek’, álle uitspraken van een aantal voortreffelijke mannen komen hierop neer, dat men de bevordering van de Europese integratie voorstaat, waaraan echter onvermijdelijk dient vooraf te gaan de Noord-Zuid-integratie en waarbij zonder meer wordt gesteld, dat de verschillende nationale en regionale culturen daarin tot blijvende ontplooiing kunnen geraken.

Wij brengen ter afronding in herinnering de nota van de heren Julien Kuypers en mr. H.J. Reinink, namens de Belgisch-Nederlandse Gemengde Commissie, aangeboden aan de regeringen van België en Nederland, waarin nadrukkelijk gewezen werd op de noodzaak van de kennis van de Nederlandse beschaving in het buitenland, opdat bij de zeker te verwachten éénwording van Europa, geen kans kan bestaan, dat de Nederlandse beschaving zal vervlakken,

[p. 31]

integendeel een onmisbare bijdrage zal leveren aan de cultuur van Europa.

Wij willen tot slot nog wijzen op de contacten, die het A.N.V. heeft met het Europa-College in Brugge en met het Europahuis in Nederlands Limburg.

Deze belangstelling, welke wij bij het A.N.V. vonden, vinden we ook in eigen land terug. Ook daar een soort heimwee naar een verenigd Europa. Geen wonder. Immers met een verenigd Europa is een oorlog in Europa niet meer denkbaar.

Het Europees Congres

De landen van Europa, die deze eenheidsgedachte koesteren, hebben op 7 en 8 november in de Ridderzaal in Den Haag daarover van gedachten gewisseld. En Nederlands koningin heeft de betekenis van dit Congres zó hoog gesteld, dat zij daar aanwezig was en de honderden aanwezigen toesprak.

Het lijkt ons goed een kort verslag van het gesprokene in ‘Neerlandia’ vast te leggen.

H.M. de Koningin ging er van uit, dat een Verenigd Europa, zowel staatkundig als economisch, een levensvoorwaarde is voor óns aller toekomst. Wij Europeanen zijn dan ook doordrongen van de haast, die bij verwezenlijking van de Europese gedachte geboden is. Een Verenigd Europa, aldus de Koningin, kan een voorbeeld zijn voor andere groeperingen in de wereld rondom ons, voor wie eveneens de noodzaak geldt als grotere eenheid in vrede te leven, in plaats van elkaar te bekampen.

Prof. Hallstein, voorzitter van de internationale Europese Beweging, betoogde, dat de Europese éénwording opnieuw hoogste prioriteit moet krijgen bij de regeringen en volken. Blijft de Europese eenheid ontbreken, dan heeft Europa afgedaan, dan is de Europese veiligheid onvoldoende gegarandeerd en wordt de Eur. stem niet gehoord. Hij acht de Eur.-eenheid een zaak van leven of dood. Met voldoening wijst hij dan op de vooruitgang, die de economische integratie van de Zes van de E.G. vertoont. Des te dieper betreurt hij de onenigheid tussen de Zes over de Britse aanvraag tot de EEG te mogen toetreden.

Na het conflict in het Midden-Oosten, maar vooral na de Russische inval in Tsjechoslowakije is de Europese onmacht eens te meer gebleken.

Door zijn negativisme dreigt Europa een beeld van decadentie te worden. Eens stond Europa op de prioriteitslijst van Amerika, maar dat is passé, en wij worden pas weer geloofwaardig in hun ogen, nadat wij ons in een Verenigd Europa kunnen presenteren.

De voorzitter van de Ned. Eur. Beweging, de heer J.H.C. Molenaar, zei, dat de E.G. behoefte heeft aan duidelijke nieuwe initiatieven, uitgaande van een supranationale, democratische opzet.

De Britse oud-minister Duncan Sandys, die dit congres organiseerde, is bekommerd over de geringe vooruitgang sedert 1948, toen op deze zelfde plaats ook een door hem georganiseerd Congres werd gehouden. Hij riep op tot acties en niet tot woorden alleen. Nù is het nog tijd, straks is het te laat. Hij deed een hartstochtelijk beroep op alle parlementariërs (500 waren er aanwezig) hun regeringen duidelijk te maken, dat zij de tot nu toe op dit gebied getoonde onmacht niet langer zullen accepteren.

[p. 32]

Mr. Luns was het hiermee geheel eens en achtte doorbreking van de huidige impasse van het grootste belang.

De burgemeester van Marseille, Gaston Deferre, eens tegencandidaat van president de Gaulle, sprak zijn diepe teleurstelling uit over de afwezigheid van een vertegenwoordiging van de Franse regering en de Franse Nationale Vergadering, zelfs de Franse ambassadeur in Den Haag bleek plotseling verhinderd. Hij tekende zijn landgenoten als de enigen in Europa, die op déze wijze handelen, maar die thuis steeds voorgeven sterk voor ‘een gesprek’ te zijn.

De voorzitter van de Eur. Cie., de Belg Jan Rey, bepleitte afschaffing van het vetorecht in de ministerraad van de Eur. Gemeenschappen. Als een unanieme beslissing onvermijdelijk is, dan zoekt men maar naar compromissen.

Minister Strauss meent, dat geen enkele Eur. staat het recht heeft andere Eur. staten buiten een economisch en politiek verenigd Europa te houden, indien zo'n land eerlijk getoond heeft te willen meewerken aan de opbouw van een Verenigd Europa.

Wij zouden zo kunnen doorgaan met citaten weer te geven uit de redevoeringen van zoveel brillante vertegenwoordigers van de diverse Eur. naties.

Geen perspectief

Wij zullen dat niet doen. Wij constateren dat onder die brillante vertegenwoordigers de jeugd ontbrak, de jeugd die volgens mr. Luns zeer critisch staat tegenover de afmattende ziekte, die Europa vertoont, en die het weinig democratische karakter van de E.G. doorziet. In al deze redevoeringen van vaak grote allure zag men geen perspectief. Critiek te over op de huidige toestanden, maar, hoewel de diagnose zuiver werd gesteld, ontbrak de therapie. Geen der sprekers, geen der aanwezigen kwam met het heulbrengend recept.

Men beet zich alleen vast op een nadere conferentie van regeringsleiders, die dit immense probleem moet entameren, eventueel door het inslaan van andere wegen om te integreren op terreinen buiten de Europese gemeenschap liggende.

Nederlands initiatief

Deze unaniem aanvaarde resolutie heeft onze minister van buitenlandse zaken, mr. Luns zich ter harte genomen. In Brussel, waar hij overleg pleegde met zijn collega's uit de andere EEG-landen en Engeland, deelde mr. Luns mede, dat de Ned. regering het initiatief heeft genomen voor een grote Europese ministerconferentie, die de impasse moet doorbreken, welke ontstaan is door het herhaalde veto van Frankrijk tegen het Britse EEG-lidmaatschap. Dit Nederlandse initiatief is ingegeven door de resolutie van 't Europese Congres. Op de voorhand kan al worden gezegd, dat Frankrijk niet zal meedoen en dat Duitsland Frankrijk niet in de kou zal laten staan, als besloten zou worden desnoods zonder Frankrijk de kwestie van Engelands toetreding te onderzoeken.

Wanneer de Zes, die al zo lang heen en weer praten over Engelands toe-

[p. 33]

treden tot de EEG, geen overeenstemming bereiken kunnen door halsstarrigheid van één der leden, wat wil men dan hopen van welke poging dan ook om een Verenigd Europa te stichten, dat vrede moet garanderen aan alle volken, zoals de Kerstboodschap dat elk jaar ons weer voorhoudt!

Of zou die Kerstboodschap van ‘Vrede op Aarde’ de mens van heden nog zó inspireren, dat hij bezig zal blijven te zoeken naar de weg welke leiden zal naar de Eenheid van Europa?

d.K.A.

Bovenstaande bijdrage over de ‘Europese Eenwording’ hebben we ingeleid met de persoon van graaf Richard van Coudenhove-Kalergi.

Tot onze verrassing lazen we daarna in de ‘Gazet van Antwerpen’ van 22 januari, dat deze Hongaarse edelman, voorzitter van de Paneuropese Unie, onlangs een memorandum heeft verzonden aan Frankrijk, Italië, Groot-Brittannië en West-Duitsland. In dit memorandum verzocht hij deze vier grote mogendheden zonder uitstel een conferentie bijeen te roepen terwille van de eenheid en redding van Europa.

Graaf van Coudenhove bepleit het vormen van een confederatie tussen de vier grote mogendheden op het gebied van buitenlandse zaken, landsverdediging en de munt.

De politieke eenheid van Europa ziet hij in twee stadia.

Eerst een Europa met zijn vieren, waarbij de beslissingen, eensgezind zouden moeten worden genomen door een hoge raad van leiders van de vier regeringen. Deze raad zal ook belast worden met het opmaken van een federale grondwet, die op een parlement zal steunen.

De andere Europese landen zullen dan worden verzocht zich aan te sluiten bij die kern, die meer dan twee-derde van de 313 miljoen Europeanen zal tellen.

Elk Europees land is uiteraard vrij zo'n uitnodiging te aanvaarden of af te slaan.

Graaf van Coudenhove is van oordeel dat de huidige Europese instellingen niet in staat zijn Europa tot een bond samen te smeden en dat een onmiddellijk initiatief zich dan ook opdringt, opdat Europa de vierde wereldmogendheid zou worden naast China, Rusland en de Verenigde Staten.