Neerlandia. Jaargang 73

[p. 22]

Publikaties

Tijdschriften

Neerlandica extra Muros, nr. 11, november 1968

Aan bovenvermelde aflevering (40 blz.) van het contact- en inlichtingenblad van de Werkcommissie van Hoogleraren en Lectoren in de Nederlandistiek aan buitenlandse Universiteiten, ontlenen wij het volgende:

Het nummer opent met in memoriams aangaande Prof. Dr. Adriaan J. Barnouw, 1921-1948 Queen Wilhelmina - Professor aan de Columbia University te New York en tot zijn overlijden op 90-jarige leeftijd op 27-9-1968 een der meest eminente vertegenwoordigers van de Nederlandse cultuur in het buitenland; voorts betreffende Prof. Dr. Theodor Frings (Leipzig) over wiens belang voor de nederlandistiek verleden jaar een artikel van de hand van Prof. Dr. C. Soeteman (Leiden) in Neerlandia verscheen; over Prof. Dr. W.J.M.A. Asselbergs (Nijmegen) en Prof. Dr. P. Minderaa (Leiden), de lezers van dit blad zeker bekend, en Prof. Dr. I.W. van der Merwe, die vooral als verteller onder de schuilnaam ‘Boerneef’ in Zuid-Afrika populariteit genoot.

Na aandacht te hebben besteed aan de op stapel staande en de kortelings verschenen publikaties van de Werkcommissie, worden de in het redactie-halfjaar ontstane nieuwe docentschappen en mutaties vermeld, zo o.a. het lectoraat aan de 21ste Westduitse universiteit met Nederlands onderwijs en wel de pas opgerichte Universiteit te Regensburg (Beieren), waar per 1-11-1968 benoemd is Drs. J.H. Winkelman van de Universiteit te Leiden.

In de rubriek ‘Activiteiten van de Werkcommissie’ worden, behalve een aantal hulpverleningen in de meer persoonlijke sfeer, o.a. het coördinerend werk genoemd, dat de Werkcommissie doet om te trachten tot de samenstelling van een Nederlands-Indonesisch woordenboek en een leerboek Nederlands met Indonesisch als basistaal te komen; voorts de bemiddeling inzake de gratis toezending van publikaties van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen aan een aantal docenten Nederlands in het buitenland. Ook blijkt de Werkcommissie plannen te hebben tot de uitgave van een serie ‘Bibliotheca Neerlandica extra Muros’ te geraken.

Onder het hoofd: ‘Bijzondere prestaties van de docenten extra Muros’, wordt met nadruk attent gemaakt op de pogingen van Prof. Dr. F. Bulhof, Austin, Texas, om een meer doelmatige infrastructuur

[p. 23]

van het universitair onderwijs in het Nederlands in de Verenigde Staten en Canada te bereiken. Hij somt hiertoe een tiental universiteiten met een behoorlijke geografische verdeling op, ook rekening houdend met de gebieden, waar veel voormalig Nederlandstalige immigranten wonen.

Het belangrijkste uit Prof. Bulhofs betoog is, o.i. de wijze waarop hij zijn doelstelling wil benaderen en die ons praktisch uitvoerbaar schijnt. Verscheidene Nederlandse en Vlaamse hoogleraren in de germanistiek hebben n.l. contacten met Amerikaanse en Canadese vakgenoten en worden herhaaldelijk aan hun universiteiten uitgenodigd als gasthoogleraren op te treden. Hun zal het niet moeilijk vallen een van hun Nederlandse of Vlaamse studenten, al of niet met Nederlands of Engels als bijvak, met een eenvoudige leeropdracht naar de V.S. te laten gaan. De van huis uit wat geïsoleerde Nederlandist speelt in dit eerste stadium nog nauwelijks een rol. Door zijn Nederlandse taalcursussen kan hij evenwel voor een Nederlands lectoraat een wegbereider zijn, daar de faculteit er oog voor zal krijgen, dat het onderwijs en de studie van de Germaanse talen zonder de nederlandistiek onvolledig is.

Van de ‘Recente publikaties in eigen kring’ noemen wij hier de audio-linguale cursus Nederlands voor Engelstaligen Speak Dutch van prof. dr. W. Lagerwey, Grand Rapids, Mich., 630 bladz., met 14 geluidsbanden, een groot opgezet werk, waarbij de auteur de medewerking heeft genoten van Dr. G.D. Jonker, directeur van het Talenpracticum van de V.U. te Amsterdam en van de M.C. Studio te Nederhorst den Berg.

Bij de ‘Lezingen en Bijeenkomsten’ vallen vooral op de conferentie: ‘Het Nederlands als vreemde taal’ en ‘De Nederlandse dagen 1968’ te Brussel.

Op de volledige opsomming der resoluties van de XVIIIe Algemene Conferentie der Nederlandse Letteren, volgt in rubriek X een door de Werkcommissie samengestelde lijst van de leerboeken Nederlands met tien verschillende talen als basistaal.

Vervolgens zijn de zendtijden gedurende deze winter van de ‘Nederlandse en Belgische Radio en Televisie Wereldomroep’ opgenomen.

In de rubriek ‘Vertalingen’ ligt de nadruk op een oproep aan de docenten Nederlands in het buitenland van de Subcommissie ‘Vertalingen’ van de ‘Werkgroep voor de Documentatie der Nederlandse Letteren’ tot samenwerking met genoemde Subcommissie door het signaleren van vertalingen uit de Nederlandse literatuur in de taal van het land, waar zij werkzaam zijn.

Opmerkelijk zijn in dit verband de vertalingen in het Russisch van de kunsthistorica mevrouw Wilhelmina Triesman, werkzaam in de Hermitage te Leningrad, van het lijvige werk Noord en Oost Tartarije en Moscovische Reyse 1664-1665 - journaal en Kanttekeningen van de hand van Nicolaas Corneliszoon Witsen, later burgemeester van Amsterdam, die in de genoemde jaren in het gevolg van de Nederlandse ambassadeur Boreel in Moskou verbleef.

Belangrijk voor het onderwijs in de nederlandistiek in de V.S. is eveneens de mededeling, dat Nederlands dit jaar voor 't eerst op het jaarlijks congres van de Modern Language Association als een volwaardige afdeling zal zijn vertegenwoordigd, welk succes zeker aan de hardnekkige pogingen die o.a. de Professoren Krispijn, Flaxman, Shetter en Lagerwey reeds enige jaren lang doen, te danken is.

Onder het hoofd: ‘Het Nederlands in de wereld’ wordt vermeld dat blijkens het gedrukte programma van het Instituut Germanic Linguistics aan Cornell University het Nederlands, daarnaast Afrikaans, Fries en Oudfries goed zal worden vertegenwoordigd. Er zijn cursussen in ‘Dutch Dialectology’, ‘Structure of Dutch’ en ‘History of the Dutch Language’.

Bovendien geeft Prof. John Echols, die dit jaar langere tijd in Leiden verbleef, een ‘Reading Course’ Nederlands, waaraan een tiental studenten van voornamelijk het South-East-Asia Program deelnemen.

De aflevering sluit, zoals gewoonlijk, met een verantwoording van voor de Centrale Verzameling van de Werkcommissie ontvangen publikaties van buitenlandse Nederlandisten, instanties en uitgevers.

Dr. J.M. Jalink.

‘Ons Erfdeel’, 12e jaargang, nummer 2.

Het tweede nummer van de twaalfde jaargang heeft volle aandacht geschonken aan Nederland. De heer H.C. Faas opent

[p. 24]

de rij met een beschouwing over de Nederlandse dagbladpers, die ons weinig nieuws vertelt, maar voor de lezers die minder meeleefden met de ontwikkelingen in de Nederlandse pers, vooral na de tweede wereldoorlog, is dit overzicht het lezen overwaard.

De heer Ludo Bekkers uit Antwerpen schetst de grote betekenis van het Abbemuseum, niet alleen voor Eindhoven maar ook voor andere plaatsen en zelfs voor het buitenland, dat zich graag laat voorlichten door Eindhoven, zoals o.a. in Kassel het geval is geweest.

De heer Bekkers neemt deze gelegenheid te baat om zijn bekommernis te uiten over de musea in België die zich concentreren op conservering van hun bezit en weinig of niets doen aan het organiseren van tentoonstellingen en uitlenen van eigen bezit aan andere musea, wat in Nederland voortdurend gebeurt.

Mr. Ton Frenken uit Vught richt onze ogen op de Limburgse beeldhouwer Frans Peeters, die niet werkt met gips, marmer of brons, maar met Polyester, waarmee hij zijn nu algemeen bekende ronde plastieken vervaardigd, waarvan verschillende voorbeelden in het rijk geïllustreerde artikel zijn vastgelegd.

Over de Nederlandse film, de vele ups and downs, maar toch ook weer een prettige toekomstvisie, licht ons de heer A. Koolhaas uit Amsterdam in. Voor de documentaire films, de wetenschappelijke, onderwijs- en voorlichtingsfilms is ook in Nederland een grote toekomst weggelegd, meent hij en zulks op goede gronden.

De bekende Parijse Neerlandicus prof. dr. Pierre Brachin schreef een prachtig artikel over de onlangs overleden Anton van Duinkerken, de letterkundige, maar ook de hoogleraar in Nijmegen, opvolger van prof. Asselbergs.

Brachin zou een bloemlezing uit het werk van Van Duinkerken in het Frans met bijzondere voldoening tegemoetzien. In het Frans, zegt prof. Brachin, omdat de Franse taal en cultuur steeds een aparte plaats bij Van Duinkerken hebben ingenomen. Met een poeëm van de overleden schrijver en dichter besluit prof. Brachin zijn beschouwing. Van dit gedicht, zei Michel van der Plas - aldus Brachin - dat hij als gymnasiast eens had meegemaakt, dat Van Duinkerken zijn ‘Bomen in september’ voorlas en hij toen daarin zó sterk het failliet der gemeenschapsvreugde en de weemoed der vereenzaming had beluisterd. Er was in Van Duinkerkens vroege bundels een zekere neiging tot melancholie, die altijd gebleven is, gevoed door het weten van het eindige, van het voorlopige, van het hopen op het eeuwige.

‘Vlaams toneel in Nederland’ is de titel van het volgend artikel, geschreven door André Rutten (Amsterdam).

Het Vlaams toneel bleef na de scheiding tussen Noord en Zuid in de zestiende eeuw als een verkommerd weeskind achter. Dat gaat eigenlijk zo door tot in de 20ste eeuw een Hugo Claus probeert nieuw bloed in het Vlaams toneel te pompen.

In één adem noemt Rutten dan Carlos Tindemans en de Vlaamse acteur Alex van Royen met zijn veeljarige toneelpraktijk bij de Nederlandse Comedie, die de stadschouwburg van Amsterdam bespeelt en naast dit trio Ton Lutz, de Nederlandse regisseur, die alle stukken van Claus regisseerde.

Het Vlaamse toneel speelt (nog) geen rol in het artistieke toneelleven van Nederland. In het zuiden, Brabant bv., ligt dat weer anders en gunstiger voor het Vlaamse toneel. Rutten wijst nog op de toneeluitwisselingen tussen Nederland en Vlaanderen. Tussen de jaren 1962 en 1967 hebben Nederlandse gezelschappen 68 voorstellingen in België gegeven, de Vlaamse gezelschappen 54 in Nederland. Hij voorziet in de toekomst betere kansen voor het Vlaamse toneel in Nederland.

Zeer lezenswaardig is het artikel van Leon Schoenmakers over het ‘Holland Festival’, waar hij teveel improvisatie aantreft, misschien te verklaren door het niet aantrekken van een artistiek directeur.

Over een Nederlands boek in het buitenland: het in 1906 verschenen werk van Couperus ‘Van oude mensen - de dingen die voorbijgaan’, zestig jaar later vertaald in het Pools, schrijft prof. dr. Eugeniusz Klin, die verwacht dat een tweede oplaag binnenkort zal verschijnen, daar van de eerste oplaag van 10.000 exemplaren geen enkel exemplaar meer in de boekhandel verkrijgbaar is.

Aldert Walrecht houdt zich bezig met Lucebert's ‘Visser van Ma Yuan’, in vele talen vertaald.

[p. 25]

De kortelings weer gehuldigde Nederlandse dichter Gerbrand A. Bredero wordt in enkele bladzijden door prof. dr. G. Stuiveling voor het voetlicht gebracht, waarop enkele van zijn gedichten in Nederlandse en Franse tekst volgen: Liedeken, Geestig Lied, Amoureus Lied, Enigheid is Armoed en een Sonnet.

Prof. dr. Willem Pée, de grote bevorderaar van het A.B.N. in Vlaanderen, schonk aan ‘Ons Erfdeel’ een door ons zeker niet verwachte bijdrage over ‘De studie van het Nederlands in de Sovjet-Unie’, aangevuld door de tekst van een lezing die prof. dr. S.A. Mironov (auteur van een Ned. Russisch woordenboek en leider van de cursus Nederlands aan de stedelijke universiteit in Moscou) in 1968 hield in het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel over de Neerlandistiek in de U.S.S.R..

Jürgen Hillner geeft zijn mening over ‘Toestand en perspectieven van de Nederlandse literatuur in Duitsland’. Hij meent dat het talent van de Nederlandse schrijvers doet verwachten, dat zij meer en meer de aandacht van het Duitse lezende publiek zullen weten te vinden.

Hiermee hebben we het Nederlands gedeelte wel zo ongeveer besproken en zijn we tot op de helft van ‘Ons Erfdeel’ genaderd. De tweede helft moeten we vanwege de plaatsruimte laten voor wat ze is. Blijft nog de taak de heer Deleu de hoogste lof toe te zwaaien voor dit nummer dat een sieraad is en blijven zal onder de periodieken van dit jaar.

d.K.A.

‘Volksopvoeding’, Nederlands - Belgisch tijdschrift, 17de jaargang 1968, nr. 6.

Wij wijzen in het bijzonder op het artikel van dr. H.H. Frese, sedert 1967 lector in de theorie en praktijk van vormingswerk aan de universiteiten van Leiden, getiteld: ‘Een educatief netwerk-televisie en vormingswerk’, de tekst van een medio-1968 te Delft gehouden voordracht in de TELEAC-studio.

Dr. Freese geeft als conclusie aan het eind van zijn voordracht, dat met nieuwe omroepfaciliteiten, betere financiering, eigen zenduurblokken en het instellen van een derde televisienet het samenspel tussen televisie en vormingswerk kan worden uitgebouwd tot een integrerend werkveld.

Circuit, nr. 24.

Dit in het Engels verschijnende kwartaalblad, een schakel tussen vrienden van Nederland over de gehele wereld, zet in met een artikel over Nijmegen, de stad op de zeven heuvelen. Over deze stad, waar Karel de Grote (768-814) zijn residentie had, worden alle wetenswaardigheden van de oudste tijden af uit de doeken gedaan, toegelicht met sprekende foto's.

Het tweede artikel is gewijd aan de ‘Kerken in Holland’ en het streven naar de oecumene in ons land.

Hans Davids schreef een artikel over kasteel Neyenrode, waar sedert twintig jaren is gevestigd het ‘Nederlandse Opleidings Instituut voor het Buitenland’ met 400 studenten en ongeveer 2.500 afgestudeerden, die in meer dan 70 landen werkzaam zijn.

Dezelfde schrijver vraagt onze aandacht voor het Nederlands toerisme dat meer en meer op ver afgelegen contereiën is afgestemd. Prachtige foto's verluchten deze bijdrage.

Een aardig nummer dat door onze landgenoten in het buitenland met voldoening zal worden gelezen.

Nederlands Cultureel Contact, december 1968.

Een waar lustrumnummer ter gelegenheid van het twintigjarig bestaan van het Nederlands Cultureel Contact.

Het nummer bevat de tekst van de Feestrede uitgesproken door de voorzitter dr. J.A. de Koning tijdens de openingsavond op 13 september 1968 in ‘De Brakke Grond’, het begin van de driedaagse lustrummanifestaties, uitgestreken over drie feestelijke dagen, waarover rijk met foto's geïllustreerde verslagen.

Mr. van Ommen vertegenwoordigde de minister van C.R.M.. Ook de Belgische Culturele attaché, de heer Vansina, gaf door zijn aanwezigheid blijk van de saamhorigheid tussen Noord en Zuid in de culturele sector.

De verslagen over deze zeer geslaagde, druk bezochte, feestelijkheden kwamen zo laat in druk, omdat het N.R.C. om de vier maanden verschijnt, zodat moest worden gewacht op het in december 1968 verschenen nummer.