Neerlandia. Jaargang 72

[p. 394]

Kroniek Noord-Zuid

Belgies buitenlands cultuurbeleid

In ‘De Standaard’ van 19 november wordt een verslag gepubliceerd van een door oud-minister van cultuur Van Elslande uitgesproken rede op een bijeenkomst van de Vereniging voor Internationale Relaties te Brussel, waarin hij een critisch geluid laat horen over de door de Belgische regering gevoerde buitenlandse cultuurpolitiek.

De heer Van Elslande spreekt aan het eind van zijn critiek de verwachting uit dat een vruchtbare samenwerking met Nederland zal mogelijk worden wanneer eenmaal de culturele autonomie in België een feit zal zijn.

In België - aldus de oud-minister - is geen buitenlands cultuurbeleid. Van een systematische aanpak op dat gebied is geen sprake. Er is gebrek aan geld, aan personeel, zowel in België, als in den vreemde en er is geen klare visie op ‘wat het buitenlands cultuurbeleid moet zijn.’

De remedie zag hij in de Europese integratie, omdat België alleen in Europees verband iets zal te zeggen hebben, en omdat in dat verband een culturele zending vruchtbaar kan zijn. De Belgische diplomatie heeft nog altijd als eerste belangstelling: politiek en economie.

België besteedt 25 maal minder credieten dan Frankrijk aan de cultuurbevordering in het buitenland. Frankrijk besteedt nl. ongeveer 4,5 miljard Bfr. per jaar, Duitsland 3 miljard. België heeft voor het binnenland 21 man personeel, Frankrijk 160 en Duitsland 120.

Het cultuurbeleid moet het beeld van de materiële èn de immateriële cultuur van een volk volledig overbrengen.

Met culturele akkoorden alleen komt men er niet.

Frankrijk beschikt over niet minder dan 232 instituten in het buitenland, die de Franse cultuur uitstralen, Duitsland: 113, België heeft alleen het Belgisch Huis in Keulen en de Accademis Belgica in Rome, die nog niet eens een culturele taak hebben.

Met de grootste spoed moet personeel worden aangetrokken, dat opgeleid is voor een taak in het cultuurbeleid en dat er zich ook volledig aan kan wijden. Momenteel nl. is de culturele opdracht nagenoeg altijd een bijkomende activiteit van het ambassadepersoneel.

Culturele akkoorden met kleinere landen acht de oud-minister nutteloos. Deze landen moeten vanuit een centraal punt worden bestreken door personeel dat voor die taak is opgeleid en dat geregeld naar

[p. 395]

eigen land terugkeert om ‘bij’ te blijven.

Zijn deze geluiden niet een woordelijke echo van wat in Neerlandia bij voortduring is opgemerkt over het gemis van een juiste Nederlandse buitenlandse cultuurpolitiek!

Wij verwijzen slechts naar het artikel ‘Nederland in de mist met zijn buitenlands cultuurbeleid’ (Neerlandia, februari 1968 en het artikel ‘Buitenlands cultuurbeleid’, ontleend aan de N.R.C. en gepubliceerd in ‘Neerlandia’, oktober 1968).

Noorderlicht in Zuiderzicht

Prof. R. Vandeputte, vast medewerker aan ‘De Standaard’, heeft zijn zoeklicht laten stralen over het land van zijn Noorderburen, wier prestaties hij met waardering noemt en ten voorbeeld stelt aan zijn landgenoten.

In zijn artikel ‘De prestaties van onze Noorderburen’ schrijft hij o.a. over ‘de totale ontluistering van Nederland door de Duitse horden in de jaren 1940-1945. Nederland één ruïne, met verlies van zijn overzeese gebieden, huizennood, zwaar beschadigd wegennet, ontoereikende productiemogelijkheden.

En ga daar nu kijken, 25 jaar later.

Enorme huizenbouw, voortreffelijk wegennet, indrukwekkende bruggen, van landbouw overgegaan op industrie, die sinds 1960 steeg met niet minder dan 50 t.h..

Hij haalt een triomfkreet aan ontleend aan het Nederlandse maandblad ‘Knickerbocker International’, dat dient als informatie voor Amerika.

Dat blad noemt: de Royal Dutch Shell, het tweede wereldconcern op petroleumgebied, werk verlenend aan 17.000 Nederlanders, Unilever, van Eng.-Ned. oorsprong, tweede belangrijkste onderneming van de wereld. N.V. Philips, een n.v. van wereldformaat met 240.000 werknemers in dienst, AKU, de Hoogovens, DAF in Eindhoven, de vliegtuigbouw, de KLM, die de derde plaats inneemt bij het goederenvervoer door de lucht en de zesde plaats bij het internationaal reizigersvervoer.

De heer Vandeputte merkt daarbij op, dat het toch wel merkwaardig is, dat bij een dergelijke ontwikkeling de lonen in Nederland echt nog geen toplonen zijn en o.a. liggen ónder het Belgisch niveau. Hoewel België in de verste verte niet kan bogen op industrieën als hierboven, ligt toch de levensstandaard daar hoger dan in het Noorden. Het zou kunnen zijn, zegt prof. Vandeputte, dat daarbij een rol speelt het feit dat Nederland veel meer geteisterd uit de tweede wereldoorlog kwam dan België. België klampt zich z.i. te veel vast aan traditionele fabricages, aan versnipperde industriële structuren. Mogelijk ook dat de Nederlanders meer voor de toekomst werken dan de Belgen, al moeten uiteraard onderscheidingen gemaakt worden tussen de realisaties van het Noorden en van het Zuiden.

Antwerpen, zo meent Vandeputte aan het slot van zijn betoog, kan best een voorbeeld nemen aan Rotterdam, waar Shell in 1969 de grootste raffinaderij van de wereld in werking brengt en waar in Europoort over een lengte van 30 km een enorm industrieel bekken wordt aangelegd.

Anti-integratie

In de ‘Gazet van Antwerpen’ van 13 november stort Gaston Claes de fiolen van zijn toorn uit over de Nederlandse correspondent van ‘De Gelderlander’ in Brussel, die onder de titel ‘Boekenbeurs diep gezonken’ het Nederlandse publiek voorlicht over de 32ste in Antwerpen gehouden Boekenbeurs.

De man van Brussel zegt o.a. het volgende:

Het verwondert hem niet als de Belgische minister Van Mechelen gelijk zou krijgen met zijn veronderstelling dat vijftig t.h. der Vlamingen nooit een boek leest. Ter Boekenbeurs wordt, zo meent de Nederlandse correspondent, getracht de diep gezonken gedrukte humbug aan de Vlaamse mens te brengen.

Hoogstens negen bonafide uitgevers met kennis van zaken zou hij kunnen aanwijzen. De overigen zijn min of meer grote negocianten in gedrukte werken, die alleen maar het materieel succes najagen. Bij wat hij zag waren vele slecht geschreven, belabberd gedrukte en onsmakelijk verpakte boeken.

Hij ridiculiseert de Vlaamse critici, die in een soort geheimtaal onderonsjes hebben over boeken.

Dit artikel getuigt, aldus Gaston Claes, van kwade wil of onwetendheid.

De Antwerpse Boekenbeurs trok niet minder dan 75.000 man tegen 55.000 be-

[p. 396]

zoekers aan de Nederlandse Boekenweek in het Amsterdamse Raigebouw, die één dag korter werd gehouden dan de Vlaamse.

De man uit Brussel is het blijkbaar ontgaan, dat een zeer hoog percentage van de door hem als gore lectuur beschreven boeken uit Nederland afkomstig was.

Aan het slot van zijn verweer schrijft Gaston Claes: ‘En wij maar stukjes schrijven om de culturele Noord-Zuidintegratie te verdedigen. En wij maar steeds de historische eenheid van de Nederlandse taal- en cultuurgemeenschap in de schijnwerpers plaatsen.

En wij maar steeds in de rug geschoten worden door de aftandse vooroordelen, nefaste kleinzieligheden en ongecontroleerde, soms kortweg leugenachtige voorlichting.

Philosophisch verzucht hij dan: ‘De honden blaffen, maar de karavaan trekt voort.’

Sint-Niklaas verzustert met het Nederlandse Gorinchem

Tijdens een academische zitting ten stadhuize van Sint-Niklaas heeft de ondertekening plaats gevonden van de oorkonde over de verzustering van Sint-Niklaas met Gorinchem, vanwaaruit een vrij grote delegatie onder leiding van burgemeester L.R.J. Ridder van Rappard naar Vlaanderen was getrokken.

De Nederlandse ambassade in België was vertegenwoordigd door de eerste secretaris Van Hecke; de voorzitter van het Belgisch Benelux-comité, de heer L. Amey was ook aanwezig.

De heer Amey gaf een schets van de Benelux, zoals hij die graag zou willen zien.

Ridder van Rappard wil gaarne eraan meewerken dat de Nederlanders zich losmaken uit hun isolement en wil de uitbouw dringend en actief aanpakken. In Sint-Niklaas heeft Gorinchem een vriend gevonden.

‘Het Jagertje’ te Hulst 10 jaar

Ter gelegenheid van de tienjarige herdenking van het jeugdbuitencentrum ‘Het Jagertje’ te Hulst (Ned. Zw. Vlaanderen) brachten de Nederlandse minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk, mejuff. dr. Klompé, en prof. Van Mechelen een bezoek aan Hulst op zaterdag 9 november.

Ook de commissaris van de Koningin in Zeeland, de heer Van Aerssen, vierde dit lustrum mee.

‘Het Jagertje’ beoefent het jeugdwerk in de ruimste zin van het woord en geldt de laatste jaren als het provinciaal centrum voor Zeeland. Veelvuldige contacten tussen Zuid- en Noordnederlandse jeugdorganisaties zijn daar ontstaan.

Benelux-journalistenprijs-1967

De Benelux-journalistenprijs 1967 (20.000 BF) is door minister Fayat uitgereikt aan de Brusselse correspondent van ‘De Telegraaf’ (Amsterdam), de heer Jan Heyn.

Journalistiek beraad in Knokke

Het Belgisch-Nederlands Cultureel Akkoord bestaat bijna 25 jaar. Met deze gebeurtenis op de achtergrond kwamen journalisten uit Noord en Zuid in gezelschap van de Nederlandse minister mej. dr. Klompé en de Belgische minister prof. F. van Mechelen, bijeen te Knokke om zich te beraden over de huidige stand van zaken met betrekking tot de culturele integratie Noord-Zuid.

Enthousiast was niemand, de vorderingen op dat gebied zijn uiterst sober.

Er zijn wat uitwisselingen geweest, maar dat zet op het gebied der integratie geen zoden aan den dijk.

Prof. Van Mechelen wees op een goed resultaat van de culturele integratie, welke aanwijsbaar is in het Groot-Limburgs Toneel. In die richting moet het gaan. De overheid legt de basis van de culturele integratie, maar dan komt de taak van de burgers, die integratie verder uit te bouwen.

Betreurd werd dat in Noord-Nederland nog altijd geen voldoende begrip bestaat voor de taalstrijd in Vlaanderen. Zij zouden daar moeten bedenken, dat de Franse taalgrens thans zou liggen bóven Antwerpen, indien de Vlamingen tegen de Franse opmars geen dam hadden opgeworpen. In het Europa van morgen zal de Nederlandstalige slechts dán een waardige gesprekspartner zijn, als alle leden van de Nederlandse stam één blok vormen.

[p. 397]

Prof. Van Mechelen herhaalde nogeens dat cultuur niet door een akkoord tot stand komt: kunst wordt niet op ambtelijke bureaux gecreëerd. Het is en blijft de zaak van de burgers, individuën en gemeenschappen. De inschakeling daarvan maakt momenteel dan ook onderwerp uit van ministerieel overleg.

Mej. Klompé zegde toe, dat eerlang een halfmaandelijkse publikatie het de Nederlandse journalisten in Noord en Zuid zal mogelijk maken permanent met elkaar voeling te houden.

In het algemeen werd het een verheugend verschijnsel genoemd, dat de Vlaamse auteurs boven de Moerdijk even goed worden gewaardeerd als de eigen Nederlandse auteurs. En voorts werd er op gewezen, dat in het Zuiden onder de schrijvers een grote activiteit valt aan te wijzen en dat zij woorden hebben gecreeerd, waarvoor de Noorderburen in vréémde talen zijn gaan grasduinen, hetgeen Karel Jonckheere de verzuchting deed slaken, dat het Zuiden het beschaafd Nederlands aan het leren is, maar dat de Noordnederlanders bezig zijn het te verliezen.

Deze bijeenkomst werd georganiseerd door de Vlaamse Journalistenclub in het kader van de ‘Zuidnederlandse ontmoetingen’ in samenwerking met het stadsbestuur van Knokke.

Kandidaatstelling literaire Nobelprijs

In het oktobernummer van ‘Neerlandia’ (blz. 326) schreven wij reeds over het door Marcel Coole genomen initiatief één kandidaatstelling voor een Literaire Nobelprijs door Noord en Zuid als één taalgebied ter hand te nemen.

De gesprekken van de daarbij betrokken verenigingen hebben niet tot resultaten kunnen leiden. Nederland zal weer als kandidaat Simon Vestdijk naar voren schuiven en Vlaanderen Gerard Walschap. Marcel Coole hoopt echter, dat de zes bij deze aangelegenheid betrokken verenigingen opnieuw zullen bijeenkomen in het komende voorjaar, met de bedoeling voor het jaar 1970 met een gemeenschappelijke kandidaat te komen.

Met Gerard Walschap, die nog pas uit handen van koningin Juliana de gemeenschappelijke Nederlands - Belgische onderscheiding - ‘de Prijs van de Nederlandse Letteren’ - ontving, zouden Noord en Zuid een uitstekend figuur maken, meent de heer Coole.

Vlaanderen en Nederland en hun Oosterburen

Een twintigtal parlementariërs te Düsseldorf heeft in het parlement voor Noordrijnland-Westfalen een actie op touw gezet voor het Nederlands in het grootste Bundesland van de Duitse Bondsrepubliek.

De heer Josef Kempen, geen onbekende voor Neerlandialezers, somt in ‘Grenzen Open’ van november 1968 de door de christen-democratische parlementariërs aan de regering gestelde vragen op. Deze luiden als volgt:

Wat doet de Landsregering voor de bevordering van de culturele betrekkingen met de Nederlanden en België, vooral op het gebied van het onderwijs?

Wat heeft de Kultuurminister ertoe bewogen, de status van keuzeplichtvak Nederlands, als zulk erkend sinds 24 januari 1967, door ignorering (nietvermelding) op de lijst der Realschul-keuzeplichtvakken van augustus 1967, weer twijfelachtig te maken?

Is het juist dat de officiële EEG-taal Nederlands van 18 miljoen Nederlanders en Vlamingen niet zeker, of heelmaal niet vertegenwoordigd is in de richtlijnen (Richtlinien) voor het onderwijs en ook niet in de leraar- en onderwijzersopleidingsinstituten voor de verschillende schooltypes?

Bestaan er gelegenheden aan hogescholen en academies, om zich voor het onderwijsvak Nederlands te bekwamen? Is ook de Landsregering van mening dat ingevolge het gebrek aan zulke mogelijkheden, er zich geen leerkrachten voor dit vak kunnen bekwamen?

Denkt de Landsregering eraan om, analoog met het Deens in Sleeswijk-Holstein, tenminste in het grensgebied Nederlands onderwijs aan te bieden? Hoe zien deze plannen er konkreet uit?

Vooral, bestaat er de intentie, om ter overbrugging van het tekort aan schoolneerlandisten, vrije werkgemeenschappen Nederlands voor leerkrachten in te stellen, naast een leerstoel Nederlands aan een academie, en verder, om b.v. in het kader van een ‘Euro-opleidingsleerjaar’ een uitwisseling van leerkrachten op brede basis door te voeren?

Is het ten slotte waar dat zelfs nieuwe leerboeken op dit vakgebied tekort schieten of verkeerde inlichtingen verstrekken? Wat is de Landsregering nu voornemens te doen ter verdieping van de vriendschappelijke betrekkingen met het Nederlands-Vlaams taalgebied?