Neerlandia. Jaargang 72

[p. 218]

Publikaties

Boeken

Universitaire ekspansie voor of tegen Vlaanderen.

Drs. M. Coppieters: ‘Vlaamse Vrienden van de Westhoek’, Maskenlaan 33, 1967. De Panne, 52 blz. Prijs: 30 Fr. per exemplaar; 100 Fr. voor 4 ex., 200 Fr. voor 10 ex..

Onder de bovenvermelde titel werd door de Belgische volksvertegenwoordiger drs. M. Coppieters onlangs een brochure uitgegeven, waarin de specifieke Vlaamse aspekten van het universitair probleem in België worden uiteengezet. Deze brochure werd reeds in ons nummer van maart 1968 aangekondigd, maar zij lijkt ons voldoende belangrijk, dat wij er ook een meer uitvoerige bespreking aan wijden zouden.

De auteur, die enerzijds als historicus en als gewezen onderdirecteur van de grootste technische rijksschool van het Vlaamse land en anderzijds als volksvertegenwoordiger met bijzondere aandacht voor alle Vlaamse onderwijsproblemen, wel zeer goed gewapend is om de universitaire problemen in Vlaanderen met kennis van zaken te behandelen, heeft zijn studie gebaseerd op een reeks wetenschappelijk verantwoorde statistieken, wetteksten en uitspraken van politieke en kerkelijke woordvoerders. Dit alles maakt de brochure dubbel interessant, maar ook dubbel pijnlijk, omdat én statistieken, én wetteksten, én allerlei uitspraken van prominenten unaniem de enorme achterstand en achteruitstelling van Vlaanderen inzake universitair onderwijs onderlijnen.

De inventaris van de tekortkomingen vanwege kerk en staat t.o.v. de universitaire toekomstmogelijkheden van de Vlaamse jeugd, vormen het hoofdbestanddeel van deze studie. Het is ons onmogelijk - binnen het kader van deze bespreking - alle belangrijke punten naar voor te brengen, maar wij doen een greep uit het overvloedige materiaal, dat door de auteur werd bijeengebracht.

Drs. Coppieters onderlijnt o.m. de achterstand en de achteruitstelling van Vlaanderen inzake inplanting van universitaire instellingen, wat door de Wet op de universitaire Expansie van 9 april 1965 bestendigd werd. Alhoewel de toenmalige regering en sommige politici beweerden, dat deze wet van 9 april '65 de Vlaamse achterstand ongedaan zou maken, bewijzen de cijfers echter het omgekeerde: de wet van 9 april '65 erkent 29 universitaire instellingen: twintig Franstalige

[p. 219]

tegenover negen Nederlandstalige! Wat de door het rijk beheerde instellingen betreft is de verhouding 10 tegenover 5; wat de vrije instellingen betreft, 10 tegen 4! Bij latere, volledige toepassing van de wet, krijgt men in Vlaanderen 19 universitaire instellingen, in Wallonië 29 en in Brussel-Brabant 8. Daarbij moet men bedenken, dat Vlaanderen een jonge bevolking van 4.442.368 inwoners telt en Wallonië een oude bevolking van 2.948.570 inwoners. Brabant telt 2.108.296 inwoners.

Uit deze toestanden vloeit dan ook logischer wijze voort, dat - wat de deelnemingscoëfficiënt aan het universitair onderwijs betreft - de zeven zwakste Belgische arrondissementen natuurlijk in Vlaanderen liggen en dat wat het aantal afgeleverde universitaire diploma's betreft de Franstaligen elk jaar met zowat 58% van de buit gaan lopen.

Met deze en andere cijfers weet de auteur de zwakke universitaire positie van Vlaanderen duidelijk aan te geven. Meteen klaagt hij de inrichtende machten aan, nl. kerk en staat, die niet alleen in het verleden schuld hebben aan deze toestand, maar ook voor de toekomst deze toestand bestendigen.

Zo weidt hij o.m. uitvoerig uit over de verschillende officiële universitaire expansieplannen, inzonderheid van de Vrije Universiteit Leuven. Plannen, die steeds door één en dezelfde konstante gekenmerkt worden, nl. dat zij steeds worden opgesteld in het nadeel van de Vlaamse jeugd in het algemeen en van de Nederlandstaligen in Brabant en Brussel in het bijzonder..

De Katholieke Universiteit Leuven is de enige onderwijsinstelling in België, die niet onderworpen is aan de taalwetten inzake onderwijs, nl. onderwijstaal = streektaal. Gesteund door de traditionele partijen en de financiële grootmachten, spant de inrichtende macht, t.w. de Belgische Bisschoppen, de K.U.L. zich in om deze abnormaliteit in de Belgische taalwetgeving te bestendigen. De auteur brandmerkt de universitaire expansieplannen van de kerkelijke hiërarchie, het plan Houben en de politiek van Vanden Boeynants, die allen de beruchte driehoek Woitrin nastreven: de voor Vlaams-Brabant fatale groot-Brusselse driehoek Brussel-Leuven-Waver.

Terloops - alhoewel dit een zeer belangrijk punt is - wijst de auteur ook op het ontbreken van elke vorm van parlementaire controle op het vrij universitair onderwijs, inzonderheid wat het aanwenden van de door de staat verleende subsidies betreft. Op ondemocratische wijze wordt het èchte beleid van de vrije universiteiten officieel aan het parlement onttrokken (alhoewel dit parlement dan toch de subsidies moet goedkeuren!) en gegeven aan ongrondwettelijke politieke driepartijenkommissies: de kommissie van het Schoolpakt en de kommisie voor de Universitaire Expansie. Tot op heden kreeg het parlement nog nooit inzage in de boekhouding van de vrie universiteiten ‘alhoewel dit wel voorzien wordt in de wet van 2 augustus 1960.

In een ander - wij mogen wel zeggen aangrijpend - hoofdstuk, trekt drs Coppieters van leer tegen de voor de Vlamingen onaanvaardbare toestanden aan de Vrije Universiteit Brussel, meer bepaald in verband met de zogenaamde ‘verdubbelde’ leergangen. Wij halen hier slechts één paragraafje aan uit dit betoog: ‘Aan de zogeheten “verdubbelde” Vrije Universiteit van Brussel werden, in 1965-'66, 2.118 leergangen in het Frans gegeven tegen 644 in het Nederlands; In goede “arithmétique belge”: 1.474 leergangen minder voor de Vlamingen.’

In het laatste deel van zijn brochure grijpt drs. Coppieters vooral terug naar de tekortkomingen van de kerkelijke overheid te Leuven, die niettegenstaande de felle reaktie in gans Vlaanderen, blijft handelen in strijd met de belangen van de volksgemeenschap, in strijd met de reële en erkende tweeledigheid van de Belgische bevolking, in strijd met de geest van het Concilie en de door Rome uitgevaardigde decreten, o.m. Vaticanum II, en in strijd met haar missie-taak.

In zijn laatste hoofdstuk, waarin hij een gezonde toekomstige universitaire expansiepolitiek in Vlaanderen bepleit, sluit drs. Coppieters zich aan bij de woorden van prof. L. Coetsier en drs. A. Bonte, in hun publikatie ‘Doorstroming naar de universiteit’, waarin het ganse probleem aldus wordt geresumeerd: ‘Er bestaat in België een ernstige wanverhouding inzake de deelneming door de twee kultuurgemeenschappen aan het universitair onderwijs. Wanneer men de huidige demografische verhoudingen in rekening brengt, zou de Vlaamse studentenbevolking bijna het dubbel moeten bedragen van het huidig effektief om een evenwichtstoestand te bereiken t.o.v. de Franssprekenden. Voor de kwalitatieve opbouw van de maatschappij betekent dit een onrustwekkend verschijnsel, dat de toekomst van Vlaanderen met een ernstige hypotheek bezwaart.’

J.S.

[p. 220]

P. Dr. Maximilianus O.F.M. CAP., Vondelstudies, overzien en ingeleid door prof. dr. L.C. Michels. Uitgeverij De Forel n.v., Terheijden (N.B.), MCMLXVIII. 426 blz. f 29,50.

Ruim vier jaar na het overlijden van de schrijver zijn deze in verschillende tijdschriften gepubliceerde studies, in deze bundel verzameld, uitgegeven. Dit kon geschieden door steun van het Nederlandse ministerie van Onderwijs en Wetenschappen, het Prins Bernhardfonds, het Thijmgenootschap en de Orde der Minderbroeders-Kapucijnen. Zulke steun is wel nodig voor een boek, dat slechts een betrekkelijk kleine kring lezers zal vinden, voor wie echter studies als deze een literair-wetenschappelijk feest betekenen. Want de auteur is door een lang leven van klassieke en Vondelstudie zo met Vondels wereld vertrouwd, dat hij de lezer daarin een voortreffelijke gids is. Hij onderzoekt de invloed die onze grote dichter heeft ondergaan van de klassieken, Vergilius, Ovidius en Horatius, hij gaat de verhouding van Vondel tot Thomas van Kempen na, toont gedocumenteerd aan, hoe Vondel ‘herhaaldelijk putte uit de werken der paters jezuïeten’, o.a. voor zijn ‘Altaergeheimenissen’, en geeft uitvoerig de uitkomst van zijn onderzoek weer over wat Vondel in de Lucifer aan de Franciscaanse theologie wel en niet zou hebben ontleend. Zijn studie over de gedichtencyclus van Vondel voor Anna Bruining neemt bijna 100 bladzijden van dit boek in. De rei uit de Gijsbrecht ‘Waer werd oprechter trouw’, die uit Lucifer ‘Wie is het, die zoo hoogh gezeten’ en ‘Vondel en de anatomische les’ zijn onderwerp van evenzeer doorwrochte en interessante navorsing als de andere van de 12 hier verzamelde studies. Een wetenschappelijke beoordeling van dit werk gaat buiten het karakter van Neerlandia om. Het verheugt ons echter, de aandacht van onze lezers op dit werk te kunnen vestigen, dat velen hunner, als zij het eenmaal hebben ter hand genomen, telkens weer zullen opvatten als zij zich willen verdiepen in het vele en grootse dat Vondel ons heeft gegeven aan poëzie. Dat deze studies opwekken om opnieuw zijn verzen en drama's ter hand te nemen, is mede een van de grote verdiensten van dit magistrale werk.

P.K.