Neerlandia. Jaargang 71

[p. 145]

Kroniek

Noord-Zuid

Volksopvoedingswerk en algemeen Nederl. integratie

Dr. M. van Haegendoren geeft in een artikel in ‘De Standaard’ van 1 augustus jl. zijn visie op het volksopvoedingswerk, dat hij o.a. ziet als een voorbeeld van algemeen Nederlandse integratie, waarover ‘Neerlandia’ ook al jaren - vooral in zijn redactionele artikelen - spreekt. Van Haegendoren gaat daartoe terug naar de jaren 1950-1951, toen voor het eerst een Vlaming, de bekende Paul Rock, door de Belgische regering werd afgevaardigd naar door de Unesco georganiseerde conferenties over volwassenenvorming.

Tijdens die conferenties werden vanzelfsprekend contacten gelegd met daar mede aanwezige Nederlanders, die overwegend behoorden tot de pioniers van de volkshogescholen, een van de weinige Nederlandse organisaties, die waren blijven geloven in de Nederlandse culturele stamverwantschap tussen Nederland en Vlaanderen.

In 1951 werd de heer Rock ook uitgevaardigd naar een colloquium in Bergen (Noord-Holland), waar aan de orde werd gesteld de na-oorlogse aanpassing van de volwassenenvorming en waar de heer Rock in nauw contact kwam met de Vlamingenvriend en Vlaanderen-kenner dr. H.D. de Vries Reilingh. Uit dit contact en verdere besprekingen door de heer Rock in Brussel, waar gelukkig de machtige en algemeen-Nederlands gezinde Julien Kuypers zijn weg baande, kwam het ‘Belgisch-Nederlands Tijdschrift voor sociaal-cultureel vormingswerk’ tot stand.

Van toen af werd het volksopvoedingswerk in Noord en Zuid door eenzelfde braintrust geïnspireerd met erkenning van de noodzakelijke verschillen in de aanpak. Van 1956 af worden door de hoofdleiders uit de volksopvoeding in Noord en Zuid jaarlijks algemene congressen georganiseerd. Op die congressen leerden Noord en Zuid elkaar kennen, hetgeen tot ontelbare contacten en gemeenschappelijke activiteiten leidde en tot geïntegreerde uitbouw van het Nederlandse en Vlaamse vormingswerk.

Met steun van de overheid is opnieuw een Nederlands-Vlaamse cursus van staffunctionarissen in het vormingswerk volgeboekt. Deze cursus is het resultaat van samenwerking tussen ‘het Centrum van andragogisch onderzoek’ en het ‘Nederlands centrum voor volksontwikkeling’, resp. onder leiding van drs. R. Roels en drs. Hajer.

De bedoeling is de volksgeest, de volkscultuur, de mentaliteit te integreren.

Van deze vernieuwing van de Vlaamse volksopvoeding getuigt o.a. het Davidsfonds, dat over zijn depressie heen is en waar het ledenaantal en de activiteiten in stijgende lijn gaan. En overal in den lande staan de openbare besturen te trappelen van ongeduld bij het wachten op het bouwen van de zgn. ‘culturele centra’ voor het eigenlijke vormingswerk.

Uit het tijdschrift ‘Volksopvoeding’ groeide een speciale ‘Commissie voor het culturele werk bij de Gemengde Belgisch-Nederlandse commissie van het Cultureel Verdrag’, een uniek integratie-feit. De regeringen van België en Nederland troffen in een gelijkluidende tekst subsidieregelingen voor de Noord-Zuid-contacten.

Vlaanderen is doende - aldus het slotwoord van Van Haegendoren - zich resoluut af te wenden van de Frans-Brusselse mentaliteit en stelt zich meer en meer in op de Nederlandse voorbeelden en in Nederland wordt Vlaanderen thans gerespecteerd en geaccepteerd, zodra het van zijn kant iets heeft aan te bieden.

Julien Kuypers, een Vlaamse Nederlander

Een bij uitstek ‘Noord-Zuid-figuur’, de ere-gevolmachtigde minister Julien Kuypers, die 14 augustus de 75-jarige leeftijd bereikte en ter gelegenheid daarvan door de heer Henri Fayat, in een radiotoespraak werd gehuldigd en getypeerd als flamingant, socialist en humanist, ook als een overtuigd voorstander van de Vlaams-Nederlandse culturele samenwerking, een der bouwmeesters van het culturele Nederlandse Gemenebest.

Oud-minister Fayat over Brussel en Leuven

Uit een radiotoespraak voor B.R.T.-Brabant van oud-minister Fayat nemen wij hieronder het volgende over:

Het Brusselse hoofdstedelijk gebied stelt de Vlamingen voor drie vragen: die van zijn omvang, die van zijn instellingen en die van de Vlaamse aanwezigheid.

1. Wat de omvang betreft moet het nu voor iedereen duidelijk zijn dat geen enkele nieuwe Vlaamse gemeente nog voor verfransing zal opengesteld worden naast de 25 die daaraan reeds werden overgeleverd.

De urbanistische groei van de hoofdstad van België en van Europa kan gepland worden zonder afbreuk te doen aan de homogeniteit van de Vlaamse omgeving.

2. Voor de 19 gemeenten van het arrondissement ‘Hoofdstad-Brussel’ dienen op grond van een nationaal vergelijk instellingen te worden voorzien, die aan het anachronisme van de 19-delige versnippering een einde maken en die aan de Brusselaars een modern beheer in handen geven voor alles wat van technische-plaatselijk belang is, maar waarin ook organen ingebouwd zijn, die in de schoot zelf van het Brussels bestuur de vrijwaring van de rechten der Vlaamse minderheid zullen verzekeren.

Wie vertrouwt er nog op dat taalwetten

-	zelfs met versterkte controle-middelen
-	te Brussel zullen nageleefd worden als niet ter plaatse zelf een paritair beheer daarvoor zorgen kan?

3. De Vlaamse aanwezigheid te Brussel moet hoofdzakelijk door het Nederlands onderwijs worden bestendigd. Hiervoor dienen natuurlijk de onderwijstaalwet nageleefd en het scholennet vervolledigd te worden. Maar de Vlaamse ouders moeten ook beter op hun plicht tegenover en op het belang van hun kinderen gewezen worden.

Nog nooit zijn de omstandigheden zo gunstig en is het pleit voor het Nederlandstalig onderwijs als de beste aanloop voor meertaligheid zo sterk geweest als nu.

Door een aanhoudende, systematisch en grootscheeps gevoerde publiciteit moet het Nederlands onderwijs aan alle Vlamingen te Brussel kunnen ‘verkocht’ worden. Dat is de taak die het zojuist te Brussel opgerichte ‘Vlaams Onderwijscentrum’ met de steun van al de grote cultuurverenigingen op zich heeft genomen. Deze nieuwe actie zal veel geld kosten en op alle Vlaamse gemeenten, provincies, organisaties en individuele personen wordt gerekend opdat zij mild zouden steunen.

Voor Vlaanderen en voor de gehele Nederlandse cultuurgemeenschap staat er te Brussel ontzaglijk veel op het spel, waarbij de toekomst van het Nederlands onderwijs aldaar wellicht onze dringendste zorg moet zijn.

Onze wachtwoorden op 11 juli 1967 wezen:

-	strijd voor een welvarend, modern uitgerust en sociaal rechtvaardig Vlaanderen,
-	beveiliging van de Zuidergrens van ons taalgebied door de gaafheid van Vlaamse aanwezigheid te Brussel.

[p. 146]

Brusselaar, al op jeugdige leeftijd, maakte dat van hem - als Vlaming - de flamingant. De daar opgebloeide liefde voor de taal zette hem aan haar te verdedigen in het onderwijs, haar hoog te houden door aanhoudende zorg in het dagelijks gebruik, bij te dragen tot haar literaire beoefening door eigen werk en haar naar binnen en naar buiten meer gezag te geven door samenwerking met Nederland. Oud-minister Fayat gaf een opsomming van zijn enorme prestaties op zoveel en velerlei gebied. Medeoprichter van de UNESCO, 36 jaar lang lid-voorzitter van de Belgische Radio Omroep, vele publikaties over de socialistische beweging in Vlaanderen, commissaris-generaal van de tentoonstelling ‘Honderd jaar Socialistische Internationale’, waaraan hij een monumentale gestalte gaf. Voorts lid van de Kon. Vlaamse Academie van België en van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden en vond dàn nog tijd voor eigen literair werk!

Na de dood van Teirlinck werd hij nog directeur van het Nieuw Vlaams Tijdschrift en hij is voorzitter gebleven van de Stichting voor de Vertaling van Nederlands Literair Werk.

Een banierdrager en een voorbeeld, aldus de heer Fayat aan het slot van zijn in ‘De Brusselse Post’ van 15 augustus opgenomen radio-rede.