Neerlandia. Jaargang 71

[p. 125]

Spiegel Vlaamse beweging
Leuven-Brussel

Leuven blijft de doorn in het vlees van Vlaanderen. En dat is waarlijk niet de schuld der Vlamingen.

Het is hun eis geweest, en nog, dat de Franstalige afdeling zou worden verplaatst naar Wallonië. Het aankopen of reserveren van gronden aldaar deed vermoeden dat met deze eis tenvolle rekening zou worden gehouden.

Maar de tegenpartij heeft de tijd gehad om andere plannen te beramen en zo kwam dan het onzalige plan de Franstalige afdeling naar... Brussel over te hevelen, in de ogen der Vlamingen de slechtste oplossing, die men zich denken kan.

Maar de Vlamingen zijn, al werd het probleem Leuven min of meer op de lange baan geschoven, niet ingedut.

De voorzitter van de V.V.B., de heer Daels, heeft de Brabantse elf-juliviering aangepakt om de oprichting van een provincie Vlaams-Brabant te bepleiten. teneinde de verfransing in de buurt van Brussel in te dijken en om de Vlaamse meerderheid in België - de enige troef van de Vlaamse Beweging - te waarborgen.

Hij vroeg zich af of de gezagsdragers. die in hoofde genoemde kwalijke plannen voorstaan, dan niets hadden geleerd van de meidagen van 1966, toen het beruchte Mandement van 13 mei eens voor al de bisschoppelijke knuppel in het Leuvense hoenderhok wierp.

Als keihard antwoord op de bedreiging (overheveling van de Franstalige afdeling naar Brussel) kwam de oprichting van het Algemeen Koördinatiekomitee-Brusse! en van de organisatie van een te houden nationale betoging Leuven-Brussel door zowel dit nieuwe komitee als ook door het Koördinatiekomitee Taalregeling Hoger Onderwijs.

Dit laatste komitee heeft herinnerd aan het eenparig verzet van de Vlamingen tegen iedere vestiging van de Franstalige afdeling, die immers de verfransing van Vlaams-Brabant in de hand zou werken en de onsociale Brusselse driehoek zou tot stand brengen. Het Komitee staat derhalve even afwijzend tegen de overheveling naar Brussel als tegen haar behoud in Leuven, of een vestiging op de taalgrens^*).

Het Komitee is mede van oordeel dat een werkelijke samenwerking tussen beide afdelingen van de Leuvense universiteit moeilijk zal blijven, zolang iedere afdeling zich niet ongehinderd kan ontplooien in haar eigen taalgebied.

Het Komitee verzet zich ertegen dat de hoofdstad en haar omgeving door de Franstalige afdeling verder verfranst zal worden.

Het algemeen Koördinatiekomitee-Brussel, opgericht in de vergadering van het Overlegcentrum van Vlaamse verenigingen van 24 juni 1967, beoogt de coördinatie van de gezamenlijke Vlaamse actie inzake het probleem-Brussel.

Tot aan de aanstelling van een Bestuur zal het Koördinatiekomitee worden geleid door een presidium, dat is samengesteld uit: de heer Clem de Ridder, prof. A. Verhulst, prof. A. Gerlo, dr. M. van Haegendoren, mr. Paul Daels, dr. Wl. de Brock, mr. E. van Cauwelaert, dr. R. Vandezande en prof. W. Opsomer.

De nationale betoging zal in beginsel plaatshebben te Antwerpen op 5 november 1967.

Met voordacht is Antwerpen gekozen als plaats voor de nationale betoging omdat onlangs van deze tweede stad van België het parool uitging: ‘Wij laten Brussel niet los’ en ook wel omdat Antwerpen het symbool is van de groeiende Vlaamse kracht en machtswil. (Zie o.a. maartnummer ‘Neerlandia-67’, blz. 52.)

Maar - heeft Paul Daels, de voorzitter van de Vlaamse Volksbeweging gezegd - het woord èn de daad kome thans van elke Vlaamsgezinde, overal in Vlaanderen, want van hen, maar vooral van de leden van de V.V.B., zal het afhangen of Antwerpen op 5 november 1967 alles overtreft wat op het stuk van Vlaamse betogingen nog ooit beleefd werd.

In een commentaar op al wat ten aanzien van de Leuvense kwestie naar voren kwam heeft ‘De Standaard’ zich vooral vastgeklemd aan de gedachte, dat het vooral ging om openstelling van geheel Vlaams Brabant voor elke universitair initiatief, maar dààr gaat het niet om. Vlaams Brabant blijft gesloten voor een Franstalige universiteits-onderafdeling.

Doch Brussel zou worden opengesteld voor Leuven-Frans, wat onder de huidige constellatie nog niet kan met het gevolg - als die plannen zouden doorgaan - verdere verfransing van Brussel en als sociaal-economisch gevolg ook verfransing van Vlaams Brabant.

Zo meent ‘De Standaard’ te weten dat de kwestie-Leuven tot twee maal toe werd besproken in audiënties, die paus Paulus VI heeft verleend aan premier Vanden Boeynants en dat een van de Vatikaanse eisen is: ‘vrije vestiging in Brabant’.

Wij wachten nu op de reacties onder de Vlamingen, of zij erin slagen zullen een dergelijke grote, maar vooral grootse betoging te organiseren, dat Brussel zijn oren en ogen niet langer sluiten kan, niet sluiten durft!

*) Op 1 januari 1967 stonden te Leuven ingeschreven op de Nederlandse rol:

10.491 Vlamingen, 382 Brusselaars en 234 buitenlanders. De nieuwe inschrijvingen voor deze groepen bedroegen resp.:

2.777, 107 en 97. Het totaal bedroeg derhalve: 11.107.

Het totaal-aantal Franstalige studenten bedroeg: 10.044; t.w. 5.344 Walen, 2.751 Brusselaars en 1.949 buitenlanders.

Totaal generaal bergt Leuven dus niet minder dan 21.151 studerenden, een getal zó groot, dat iedereen zal begrijpen dat hier drastisch zal dienen te worden ingegrepen om aan deze opeenhoping van studerenden in een niet al te ruime universiteitsstad een spoedig en afdoend einde te maken.

Nederlands onderwijs in Brussel

Als een oase in de woestijn, die de Leuvencrisis vormt, zouden we kunnen wijzen op het Eenheidsfront voor Nederlands onderwijs in Brussel dat is opgericht en waarvan de Statuten zijn verschenen in het staatsblad van 8 juni j.l..

In dit Eenheidsfront zijn vertegenwoordigd: vrij en officieel onderwijs, voorts de drie Fondsen, het Vlaams Economisch Verbond, de V.A.B.-V.T.B. (de bekende toeristenbonden). Een groot aantal Vlaamse ministers van Staat, oud-ministers en ministers in functie is reeds tot het ere comité toegetreden.

Dit Eenheidsfront, het Vlaams Onderwijscentrum (V.O.C.), acht het Nederlands onderwijs in Brussel, dat aanvankelijk gevrijwaard scheen door de taalwetten, door enkele uitvoerbesluiten te zijn ontwricht.

Het V.O.C., dat wetenschappelijk te werk zal gaan, zal een staf van vaste mede-

[p. 126]

werkers aanwerven, die systematisch de onderwijstoestand in het Brusselse zullen volgen.

Heel het Vlaamse land zal daarvoor financiële steun moeten verlenen, gemeenten bv. 1 fr. per inwoner, rijke gemeenten meer.

Propaganda zal het eerste punt zijn van het werkprogram. In het bijzonder zal aandacht dienen te worden besteed aan de Vlaamse inwijkelingen in Brussel, die zo vaak om economische redenen hun plichten tegenover hun moedertaal verzaken. Deze sociale en sociologische druk dier Vlaamse ouders moet nog doorbroken worden.

Een andere taak van het V.O.C. is de verdediging van het Nederlands onderwijs, door eerbiediging van de wet en dus protest bij elke vermeende overtreding van de respectievelijke taalwetten voor Brussel en voor de handhaving van de Nederlandse taal, in het leven roepen.

Is Vlaanderen in Brussel zelf schuldig?

In ‘De Brusselse Post’ van 15 juni wordt een Open brief gepubliceerd van een Vlaming tot een Vlaming, maar dan liefst een die er geen lichtgeraakte ziel op nahoudt.

De brief begint met een verwijzing naar de vele marsen op Brussel, naar de manifestaties bij de IJzerbedevaart, bij de vele protesten die van alle kant en zonder pauze te horen zijn. Want wij zijn een volk van demonstraties, marsen enz. en zo zullen wij dus ook weer gaan protesteren tegen plannen van een Belgische minister om Vlaamse schouwburgen te sluiten en de subsidies aan de Vlaamse film te schrappen! En dat zou immers de dood betekenen aan alle Nederlands cultuurleven.

Maar, vervolgt de Vlaamse schrijver, die het verhaaltje van die minister uit zijn duim heeft gezogen, is die Nederlandse cultuur in Brussel wel iets en wat doen de Brusselse Vlamingen eigenlijk om die cultuur te steunen en te bevorderen?

Als voorbeeld van het feit, dat het met de Nederlandse cultuur in Brussel de dood in de pot is, noemt hij een voorstelling van de film ‘Het Afscheid’, waar... tien man aanwezig waren. Tien man voor een Vlaamse film! Men begrijpt dat na zo'n opkomst de kansen om in die zaal nog ooit een Vlaamse of Nederlandse film vertoond te krijgen verkeken is.

Een van Nederlands beste cabaretiers, Jaap van de Merwe, kreeg in de Beursschouwburg met zijn ‘Olifant met lange snuit’: ...welgeteld zestien belangstellenden.

Wat zou het een verbetering in de toestand brengen, op het gebied van het schouwburgbezoek, indien die 150.000 ‘naar Brussel-marsjeerders’ elk jaar 1 of 2 keer naar Brussel kwamen om naar een Vlaamse schouwburg te gaan! Of als alle Vlaamse verenigingen in Brussel en randgemeenten in hun jaarprogramma's een viertal bezoeken aan schouwburg of bioscoop brachten. Dàn hadden wij een bloeiend Nederlands theaterleven te Brussel en dàn had ònze cultuur in Brussel een prestige, waar de Franstaligen naar op zouden kijken en dan ook kregen die lauwe Vlamingen met Frans vernisje wat meer respect voor de eigen cultuur.

Dit schrijft een Vlaams plaatselijk Davidsfondsvoorzitter; hij heeft zijn pen wel in de gal gedoopt.

De redactie van ‘De Brusselse Post’ tekent hierbij aan, dat die Open brief bij vele Vlamingen wel hard zal aankomen, maar de DF-voorzitter heeft willen aantonen, dat de Vlaming bij alle plaatselijke manifestaties: IJzerbedevaart, Gouden Sporenslag, en zoveel andere manifestaties meer bij de hand is, maar daar blijft het dan meestal bij en dan wordt het voor het prestige van het Nederlands te Brussel wel heel bedenkelijk.

Met betrekking tot het schouwburg- en bioscoopbezoek lijkt het wel - zo besluit de redactie - alsof de Vlaming als enkeling en los van enig groepsverband, geen belangstelling heeft voor culturele prestaties. Culturele onrijpheid of gebrek aan persoonlijk initiatief?

‘De Brusselse Post’ meent dat in het algemeen de DF.-voorzitter met zijn Open brief, voor wat de kern van zijn betoog betreft, volkomen gelijk heeft.

De taalwetten en Straatsburg

Wij mogen veronderstellen dat onze lezers zich herinneren de beslissing in Straatsburg gevallen, die het Hof bevoegd verklaarde kennis te nemen van de klachten van Franstalige Belgen tegen de taalwetten van hun land.

Zou uiteindelijk het Hof zich uitspreken dat de taalwetten in hun huidige vorm in strijd zijn met de rechten van de Mens, dan zou, indien de Belgische regering achter zo'n uitspraak ging staan, voor regeling van de taalproblemen in België een andere wet in het leven moeten worden geroepen. En dàt nemen de Vlamingen niet en terecht!

Premier Vanden Boeynants heeft nà de laatste kabinetsraad medegedeeld dat de regering beslist heeft de erkenning van de bevoegdheid van het Europese Hof voor de Konventie van de rechten van de Mens in Straatsburg voor twee jaar te hernieuwen. Minister Van Elslande kreeg opdracht met de overige lidstaten van de Konventie onderhandelingen te beginnen ter goedkeuring van een interpretatief aanvullend protokol.

De toepassing van de konventie voor de rechten van de Mens, zo luidde het communiqué dat de premier na de kabinetsraad voorlas, kan problemen scheppen omdat het werk in het raam van de konventie een nieuwigheid is in het internationaal recht en de toepassing aanleiding geeft tot meningsverschillen over de interpretatie van de teksten.

Om die reden hebben sommige lidstaten trouwens voorbehoud gemaakt t.a.v. bepaalde artikelen, en hebben andere de rechtsprekende bevoegdheid van het Europese Hof zelfs helemaal niet erkend.

De regering heeft de minister van Europese zaken opdracht gegeven dadelijk onderhandelingen te beginnen met alle lidstaten van de Konventie om een algemene oplossing te zoeken. Ze zal haar kollega's van de andere landen meedelen, dat ze wenst dat die besprekingen, die in het ministerkomitee zullen beginnen, snel tot een konklusie komen.

Desgevraagd verduidelijkte de premier dat de regering meent dat gebleken is dat over de interpretatie van bepaalde artikelen uit de Europese konventie diepgaande meningsverschillen bestaan en dat het daarom nodig is dat de partijen bij de Konventie een autentieke interpretatie geven.

‘De Standaard’ van 19 juni tekent hierbij aan:

Minister Van Elslande kreeg opdracht met de overige lidstaten van de Konventie onderhandelingen te beginnen over een interpretatief aanvullend protokol. De regering wenst dat die onderhandelingen snel tot een resultaat zouden leiden. De lidstaten kunnen het overleg niet weigeren, te meer daar de meesten onder hen de Konventie slechts voorwaardelijk ondertekenden en de bevoegdheid van het Hof aan beperkingen onderwerpen.

De opzet van de regering is duidelijk. In de lijn van de gedachtengang, destijds ontwikkeld door minister Spaak in het parlement, wil zij in een protokol doen vastleggen, dat het Europese Hof niet bevoegd is voor bepaalde problemen zoals de Belgische taalwetgeving, die een essentieel bestanddeel uitmaakt van de staatsstruktuur.

De regering heeft aldus een verstandige en diplomatieke houding aangenomen. De eerste minister die de kwestie persoonlijk en van zeer dichtbij volgt, beseft hoe politiek geladen ze is. Hij zal ook wel weten dat het absoluut onmogelijk is, op grond van welke internationale rechtsspraak dan ook, een wetswijziging in België door te voeren die ingaat tegen de wil en de belangen van de Vlaamse gemeenschap.