Neerlandia. Jaargang 71

Vlaanderen

150-Jarig bestaan van de rijksnormaalschool te Lier

In het vorige nummer heeft het een en ander gestaan over de jubilerende normaalschool te Lier en het was aanvankelijk niet de bedoeling op dit jubileum terug te komen. Wij doen dit echter wel, omdat er op de academische zitting (en niet feestavond zoals aan het eind van genoemd stuk staat) op 7 mei dingen gezegd zijn over de betrekkingen Noord en Zuid die de moeite waard zijn gelezen te worden door degenen die niet aanwezig waren.

De academische rede werd uitgesproken door dr. M. de Vroede, leraar, met als onderwerp ‘De Lierse kweekschool, schepping van Koning Willem I’. De heer De Vroede, tevens voorzitter van onze provinciale afdeling Antwerpen, begon met erop te wijzen dat in 1798 in Den Haag het eerste afzonderlijke ministerie van nationale opvoeding dat Europa heeft gekend, tot stand kwam.

De eerste schoolwetten, in het bijzonder die van 1806, bezorgden het Noorden vrij vlug een aanzienlijke voorsprong op het Zuiden. Het is de eerlijke bedoeling geweest van Willem I en zijn regering het lager onderwijs in de Zuidelijke gewesten op dezelfde hoogte te brengen als die het in de Noordelijke provinciën reeds had bereikt. Het is bekend dat de Nederlandse schoolpolitiek in het Zuiden tot scherpe controverses aanleiding heeft gegeven en een der oorzaken van die omwenteling is geweest.

De heer De Vroede zei o.a. dat in 1826 de regering voor het lager onderwijs in het Koninkrijk der Nederlanden bijna twaalf keer meer uitgaf dan de Franse regering in ditzelfde jaar daaraan besteedde.

Volgens een koninklijk besluit van 31 mei 1816 dienden twee rijkskweekscholen te worden opgericht, één in de Noordelijke, één in de Zuidelijke provinciën. Dank zij gunstige lokale omstandigheden kon de eerste reeds hetzelfde jaar te Haarlem van wal steken; de oprichting van de tweede geschiedde in 1817 te Lier. Het Nederlands was de enige voertaal van het onderwijs, ook in Lier. Voortreffelijke pedagogen hebben zich met de opleiding van de Lierse kwekelingen bemoeid, we noemen uit de eerste tijd A. van de Ende, hoofdinspecteur van het middelbaar en lager onderwijs, en de directeur Schreuder. Tot 1830 heeft de school ongeveer honderdtwintig onderwijzers afgeleverd; velen verrichtten hun taak in de provincie Antwerpen en hebben het hunne bijgedragen tot de grote 19de eeuwse onderneming: de verheffing van de gewone man.

De heer De Vroede eindigde met te zeggen:

1817 blijft een belangrijke datum, èn in de ontwikkeling van het onderwijs èn, meer algemeen, in de cultuurgeschiedenis van onze gewesten.

Daarna voerden achtereenvolgens het woord de heer Frans Grootjans, Minister van Nationale Opvoeding, de heer mr. J.G.M. Broekman, directeur-generaal voor het Onderwijs, vertegenwoordiger van de Nederlandse Regering en de heer Van Elslande, Minister voor de Nederlandse Cultuur.

Deze korte redevoeringen werden afgewisseld door zang van het leerlingenkoor en ‘snarenspel’ door de solisten van het Belgisch Kamerorkest onder leiding van Georges Maes.

De heer R. Merecy, de voortreffelijke tegenwoordige directeur, kan terugzien op

[p. 91]

een buitengewoon goed geslaagde jubileumviering en wij wensen hem nog vele goede jaren toe als directeur. Het A.N.V. hoopt nog enige tijd gebruik te maken van zijn goede adviezen als lid van commissie I tot toekening der Visser-Neerlandiaprijzen.

Wij eindigen deze te korte beschouwing met enige aanhalingen uit de belangrijke rede van de heer Broekman:

‘Zeer tot zijn leedwezen is de minister zelf verhinderd hedenmorgen in persoon aanwezig te zijn en dit is de reden, waarom hij mij heeft verzocht, hier zijn gelukwens over te brengen.’ (Ook de directeur en enige anderen waren teleurgesteld dat de minister niet gekomen was.)

De heer Broekman heeft dit op voortreffelijke wijze gedaan en zei onder meer: ‘De Nederlandse overheid heeft haar eigen zorgen voor het onderwijs in Nederland, zorgen die in deze tijd waarlijk niet gering zijn, maar het zal u niet verwonderen, dat gezien de historische banden tussen de kweekschool te Lier en Nederland, zij toch temidden van al haar zorgen warme belangstelling voor deze school heeft kunnen overhouden. Onze landen zijn op het gebied van het onderwijs bezig elkaar zo dicht te naderen, dat de mogelijkheid van een wederzijdse erkenning van kweekschooldiploma's in het vooruitzicht is, zodat het niet tot de onmogelijkheden behoort, dat wederom (zoals vóór 1830) abituriënten van Lier als onderwijzer een Nederlandse school binnentreden.

In dit kader - de toenadering van onze beide landen - plaats ik gaarne de uitnodiging, die u tot ons hebt gericht voor deze feestelijke bijeenkomst en de aanvaarding daarvan door ons. Met u vieren wij dit feest en deze gezamenlijke viering zie ik als de uitdrukking van de wil tot samenwerken, zo op het gebied van het onderwijs als van andere gebieden, die daarvoor vatbaar zijn, tot onze wederkerige verrijking.

Mijn beste wensen voor een geslaagde feestviering, die ik bij deze aanbied, hebben dan ook inhoudelijk een wijdere strekking dan het feest op zich; zelfs reiken zij verder dan de voortdurende bloei van de kweekschool te Lier en raken het geheel van onze goede betrekkingen. Moge dit feest bijdragen tot bestendiging en ontwikkeling daarvan.’

F.K.

Vlaanderen en Wallonie economisch bekeken

Ten opzichte van de economie in België hoorden we over het algemeen jammerklachten van de kant der Walen en een optimistisch geluid uit Vlaanderen.

Maar nu hebben we weer een andere stem beluisterd, nl. die van de secretarisgeneraal van de Economische Raad voor Vlaanderen, iemand, die het bij uitstek weten kan en die cijfers verstrekte aan het ‘Weekblad van het grote en van het jonge gezin “DE BOND”’.

De heer Van Gheluwe erkent, dat het groeiritme van Vlaanderen thans groter is dan in Wallonië, maar men vergete niet, dat Vlaanderen een belangrijke achterstand heeft in te halen.

En dan werkt Van Gheluwe met de welvaartscoëfficiënt voor beide gebieden.

Daarbij gaat hij uit van de gemiddelde welvaartscoëfficiënt van het rijk, die hij op 100 stelt. Van de 22 Vlaamse arrondissementen bereikten 17 niet de index 100; op 18 Waalse arrondissementen bereikten er 7 dat peil niet.

Slechts 5 arrondissementen van de 22 liggen in Vlaanderen dus boven index 100, doch 11 van de 18 Waalse arrondissementen liggen wel boven index 100.

De 11 arrondissementen met het laagste indexcijfer liggen alle in het Vlaamse landsgedeelte. Behalve het arrondissement Antwerpen liggen de 9 arrondissementen met het hoogste indexcijfer in het Waalse landsdeel.

De hoge index van Antwerpen is te danken aan zijn haven, welke echter van nationale en niet van lokale betekenis is. Zij, die jaar in jaar uit horen hoe Wallonië steen en been klaagt over de economische terugloop op alle fronten, wrijft zich de ogen uit bij het in beschouwing nemen van deze cijfers.

Cultureel centrum in Hasselt

Minister Van Elslande heeft 18 mei jl. in Hasselt de eerste steen gelegd van het Cultureel Centrum.

Burgemeester Meyers onderstreepte in zijn toespraak nog eens, dat de hoofdstad van Limburg over geen enkele degelijke zaal beschikt, hoewel tien jaar geleden reeds de beslissing werd genomen een cultureel centrum te bouwen.

Het toekomstige gebouw zal 90 miljoen Bfr. kosten, waarvan de Staat zestig ten honderd voor zijn rekening neemt. De culturele verenigingen zullen zich thans moeten gaan inspannen om van het Cultureel Centrum een nuttige en bloeiende instelling te maken.

Minister Van Elslande onderstreepte de noodzaak van de cultuurspreiding en wenste Hasselt geluk met dit goede initiatief. Betekende de wet op de schoolplicht volgens hem een eerste culturele revolutie, de huidige culturele democratie noemde hij de tweede revolutie.