Neerlandia. Jaargang 71

Frans Vlaanderen

Wat met Frans-Vlaanderen?

Over de toestand van de Nederlandse kultuur in Frans-Vlaanderen zijn de berichten niet alleen schaars, maar ook erg uiteenlopend. Zij variëren van alarmerend tot hoopgevend. De hoopgevende vinden vooral hun oorsprong in de werking van kulturele verenigingen zoals bv. het Komitee voor Frans-Vlaanderen.

Eén zaak schijnt thans echter wel vast te staan: de toestand van de Nederlandse taal is in Frans-Vlaanderen uiterst kritiek en toch ook weer niet hopeloos. Zo ziet het de Westvlaamse leraar Erik Vandewalle uit Izegem, die medewerker is van het tijdschrift ‘Ons Erfdeel’ en Frans-Vlaanderen sinds een vijftal jaren doorkruist. Hij waarschuwt allen die vanuit Vlaanderen of Nederland iets willen ondernemen ten voordele van Frans-Vlaanderen, omdat de positie van die streek ‘totaal verschillend is van die van Brussel, de Voerstreek of Komen-Moeskroen’.

Wie naar Frans-Vlaanderen gaat of iets wil doen voor het behoud van de Nederlandse kultuur aldaar, zo schrijft de heer Vandewalle, doet er goed aan rekening te houden met de volgende feiten:

1) Er wordt nog een Nederlands dialekt gesproken in de streek ten noorden van de Leie, tussen de Noordzee en de grens van België en Frankrijk. Daaruit moeten we nog een hoek weglaten met Grevelingen, Broekbrug en Duinkerke. Alles tezamen is het een gebied dat nog niet eens één vierde vormt van wat tijdens de 17e eeuw door Frankrijk werd aangehecht. Het stemt nagenoeg overeen met één derde van de oppervlakte van de provincie West-Vlaanderen.

2) Het Nederlandssprekend gebied, dat meestal de Fransvlaamse Westhoek wordt genoemd, telt nagenoeg 200.000 zielen, die nog een Nederlands dialekt spreken. Maar de meesten onder hen kunnen hun moedertaal niet lezen noch spreken.

3) De schoolgaande jongeren verstaan wel de taal van hun ouders, doch spreken meestal uitsluitend Frans. Gelijkaardige ervaringen in het verleden hebben evenwel aangetoond dat hieruit nog geen schijnbaar voor de hand liggende konklusies kunnen worden getrokken.

4) Heel wat Fransvlamingen durven hun taal alleen maar spreken in hun huiskring en met buren en kennissen. Vandaar dat de toerist soms eerst na een tijdje tot het besef komt dat de Fransvlaming naar zijn taal overschakelt. En dan nog op voorwaarde dat die toerist Nederlands blijft spreken, of hij krijgt toch de indruk dat zijn gesprekspartner alleen maar Frans spreekt.

5) De Fransvlaming is een Frans staatsburger, wenst dit te blijven en als dusdanig te worden gerespekteerd. Wie zich hierover dubbelzinnig uitlaat, kan er alleen maar toe bijdragen een verdere aktie voor Frans-Vlaanderen onmogelijk te maken.

[p. 73]

Letterkundige prijsvraag

Tussen de twee oorlogen kende Frans-Vlaanderen de opleving van een literatuur in het Nederlands. Prof. Dr. Vital Celen heeft daar trouwens een bloemlezing uit samengesteld. Sedertdien zijn vier voorname vertegenwoordigers ervan, Despicht, Janssen, Ryckelynck en Van der Meule overleden.

Maar anderen, nu ouderen reeds, zijn nog in leven en onlangs is een nieuwe generatie opgestaan die wel aarzelend haar weg zoekt, maar toch langzaam enige invloed krijgt. Zij is in 1966 aan het woord gekomen naar aanleiding van de eerste literaire prijsvraag die door het Comité flamand de France en het Kultuurverbond van Waregem in samenwerking met het Komitee voor Frans-Vlaanderen werd uitgeschreven.

Het initiatief werd een sukses, zodat het dit jaar wordt herhaald. Dezelfde verenigingen stellen opnieuw 5.000 Fr. (500 NFF) ter beschikking. Gevraagd wordt een verhandeling, studie, verhaal of gedicht in het Nederlands, in te zenden vóór 15 juli e.k. aan het adres van Jan Deloof, Lindelaan 25, Zwevegem, sekretaris van de jury. Merk evenwel op dat alleen Franse staatsburgers mogen mededingen.

De uitspraak wordt bekend gemaakt op de Kultuurdagen te Waregem op 27 augustus en te Ekelsbeke op 3 september e.k. Zoals in 1966 is de jury samengesteld uit drie Frans-Vlamingen, Jozef Tillie, voorzitter. Mgr. Abel Ammeux, aartsdiaken van Vlaanderen (in Frankrijk) en kanunnik Maxime Deswarte; uit twee Nederlanders, dr. A. de Vin en Frits Niessen, redakteur van ‘Ons Erfdeel’, en twee Vlamingen uit België, René Boel en Jan Deloof.

Verleden jaar waren er 13 inzendingen. De eerste prijzen gingen naar kanunnik Jerome Verdonck voor een sage, en mevrouw Nicole Ficheau voor een verhandeling. Niet onmogelijk dat er nu nog een ruimer deelneming komt, want ondertussen is, door Nederlandse kursussen en toneelvoorstellingen, de belangstelling voor de oude moedertaal verder gegroeid. Wie in Frans-Vlanderen iemand kent die op de prijsvraag zou kunnen ingaan, gelieve hem op de hoogte te brengen.

Landfeest te Eke

De heemkring ‘Bachten de Kupe’ richt op 7 mei een landfeest in te Eke in Frans-Vlaanderen. Op het programma staat om 10 u. reeds een bezoek aan het ‘klockhuys’ o.l.v.B. Bijnens. Er is op de middag, na de Vlaamse mis, een bezoek aan de tentoonstelling ‘Verblyders in 't Kruys’ en aan de kunstkring ‘Het Palet’ uit Koksijde.

In de namiddagzitting, die om 14.30 u. begint, spreekt prof. Kan. M. Deswarte over de Rederijkerskamer, geeft de Alveringemse toneelgroep een opvoering van ‘Bietje’ van de Bruggeling Maurits Sabbe, leest Wiliem Denijs (Peegie) voor, treedt het kinderorkest ‘Bachten de Kupe’ op, volgt een filmverslag over de landfeesten te Buysscheure en Winnezeele en spreekt de burgemeester van Eke een Vlaams afscheidswoord.

Vakantiekursus

De ‘Werkgroep der Nederlanden’ organiseert van 22 tot 29 juli te Gent haar vakantiekursus Nederlands voor Frans-Vlamingen.

Personen of verenigingen die willen medewerken kunnen terecht bij de ‘Werkgroep der Nederlanden’, Eeckhoutstraat 39, Brugge.

Schoolreizen

We vernemen dat verscheidene klassen van het L.O. van het Kortrijkse St. Amandscollege eerlang een schoolreis zullen maken naar Frans-Vlaanderen. Onder de impuls van direkteur Roger Vancraeynest wordt de reis tot in de puntjes voorbereid. Aan de reis zelf gaan enkele klasuurtjes vooraf tijdens welke land en wetenswaardigheden worden gestencild tot een fraai boekje, waarvan elk kind een eksemplaar krijgt. Belangstellenden die van dit voorbereidende werk wensen te profiteren, schoolhoofden e.a., kunnen zich richten tot de hr. Roger Vancraeynest, St.-Amandscollege, Collegelaan, Kortrijk.