Neerlandia. Jaargang 71

[p. 61]

Jaarverslag van het Algemeen Nederlands Verbond

Algemeen

Naar aanleiding van het 70-jarig bestaan van ons Verbond werd in het verslag over 1965 iets vermeld uit de toespraak die prof. dr. M. Lamberty bij die gelegenheid in Brussel heeft gehouden. Daarbij stelde hij o.a. de vraag ‘of het A.N.V. in de komende jaren niet een taak en mogelijkheid te verwachten heeft zoals het die nog nooit tevoren heeft gekend’.

Geboortehuis van het A.N.V., restaurant ‘In den Vos’, Grote Markt te Brussel.

In 1966 heeft het A.N.V. zich op die nieuwe taak bezonnen, een taak die trouwens geheel uit de doelstellingen van het Verbond volgt. Het eerste deel van deze taak is de integratie van de Nederlandse cultuurgemeenschap binnen Europa, met name de Noord-Zuid integratie.

Het samenspel tussen de overheden en het particulier initiatief, waarin ook ons Verbond een plaats heeft, leidde helaas in het afgelopen jaar niet tot de instelling van een Raad voor de Nederlandse cultuur, die zo dringend nodig is.

Het tweede onderdeel van de taak, de culturele samenwerking tussen de Nederlandse en de Zuidafrikaanse cultuurgemeenschappen ondervindt reeds jaren moeilijkheden ten gevolge van de grote problemen in en om Zuid-Afrika. Bovendien zijn door de ontwikkeling van het Afrikaans tot een taal de kennis en het gebruik van de Nederlandse taal en daarmee de belangstelling voor de Nederlandse taal en cultuur in Zuid-Afrika in de loop van deze eeuw achteruit gegaan. Wel is er veel contact op universitair niveau door bezoek van professoren en docenten over en weer, o.a. onder de bepalingen van het cultureel verdrag. Ook studeren er aan de Nederlandse universiteiten nog altijd veel Zuid-Afrikaners. Maar op andere vlakken is er minder contact. Ons Verbond wil echter blijven bijdragen tot versterking van de onderlinge culturele betrekkingen.

Het derde deel van onze taak: het bewaren van het Nederlands bewustzijn bij de emigranten en Nederlandstaligen in het buitenland en de verspreiding van de Nederlandse taal en cultuur in het buitenland, kon in het afgelopen jaar beter worden behartigd mede door de contacten met betrekking tot het Nederlandse onderwijs in het buitenland en via de boekverspreiding.

De driedelige taak zal betere vervulling kunnen vinden wanneer er een algemeen directeur zal zijn benoemd, waartoe het hoofdbestuur in zijn vergadering van 19 november unaniem heeft besloten.

In een rapport van prof. dr. W. Dumon te Leuven, eind juni ontvangen, zijn de organisatie en de taken van ons Verbond aan een analyse onderworpen; het rapport is onderwerp geweest van vele besprekingen in de kring van het bestuur.

De ziekte en het heengaan van onze secretaris, de heer mr. W.L. Bicker Caarten, hebben uiteraard vertraging gebracht in de gang der werkzaamheden. Gedurende zeven jaar heeft hij zich aan het Verbond gegeven. Onder het vele dat hij heeft gedaan moge hier vermeld worden zijn arbeid voor de herziening en koninklijke goedkeuring van statuten en huishoudelijk reglement in 1963, waarbij zijn grote juridische kwaliteiten zijn gebleken, zijn werk ten behoeve van het onderwijs aan Nederlanders in het buitenland en zijn medewerking als lid van de redactie, aan ‘Neerlandia’, waarbij hij zich een zeer gewetensvol criticus toonde. Zijn woord had gezag in onze kring. Ons Verbond heeft in hem een hoog gewaardeerde secretaris verloren, die met grote toewijding zijn taak heeft vervuld.

Na sterke aandrang heeft de heer P. Korthuys, die enkele jaren lid van het dagelijks bestuur is geweest en lid is van de redactie van ‘Neerlandia’, zich bereid verklaard het secretariaat tijdelijk waar te nemen. Hij is door het hoofdbestuur in zijn vergadering van 19 november tijdelijk tot secretaris benoemd.

Evenals in de jaren vóór 1966 kan gewag worden gemaakt van de goede betrekkingen tussen het A.N.V. en het Nederlandse Ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk, dat van Onderwijs en Wetenschappen en dat van Buitenlandse Zaken, de ambassades van België in Nederland, van Nederland in België en van Zuid-Afrika in Nederland en België. Ook de contacten met de andere diplomatieke vertegenwoordigers van Nederland en België in het buitenland en met de Beneluxvertegenwoordigers, bleken van een aangenaam karakter.

Gehoopt wordt dat de stichting van een Vereniging A.N.V. - België - een formaliteit nodig om subsidie van de Belgische regering te verkrijgen - die in het verslagjaar is tot stand gekomen, de goede betrekkingen met de Belgische ministeries zal verbeteren.

[p. 62]

Het bestuur brengt gaarne dank aan allen, die ons Verbond ook in 1966 cultureel, moreel en financieel hebben gesteund, o.a. met name het Nederlandse ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk en het Prins Bernhard Fonds.

Het Algemeen Nederlands Verbond in 1966

Het bestuur

De samenstelling van het bestuur aan het einde van 1966 is vermeld in het decembernummer van ‘Neerlandia’. Daar vindt men ook de namen van de leden van de Adviesraad, en van de secretariaten der afdelingen.

Op 15 september nam ons enige erelid, de aftredende Belgische ambassadeur in Nederland, Z.Exc. F.X. baron van der Straten Waillet, afscheid van Nederland. Bij die gelegenheid vertegenwoordigde de secretaris mr. W.L. Bicker Caarten het Verbond.

De algemene voorzitter van het Verbond, de heer F. Koote, en de penningmeester, de heer C. van Leeuwen, ontvingen in maart de onderscheiding resp. als Ridder in de Kroonorde van België en Ridder in de Orde van Leopold II.

Op de jaarlijkse algemene verbondsvergadering, 25 juni te Dordrecht, nam de voorzitter namens het Verbond met waarderende woorden afscheid van de afgetreden penningmeester, de heer C. van Leeuwen, die deze functie 19 jaren met bijzondere toegewijdheid heeft vervuld. In zijn plaats benoemde dezelfde vergadering mr. A.W. van Nes tot penningmeester.

Op 30 juli ontving de heer Van Leeuwen uit handen van de gevolmachtigde minister van de Nederlandse Antillen de onderscheiding van Ridder in de Orde van Oranje Nassau voor zijn werkzaamheden op verenigingsgebied en voor zijn verdiensten voor het onderwijs op de Nederlandse Antillen.

De heer mr. W.L. Bicker Caarten, die van mei 1959 af als secretaris optrad, overleed na een kortstondig ziekbed op 16 oktober. Bij de crematie op 19 oktober, door zeer velen, o.a. de ambassadeur van Zuid-Afrika, bijgewoond, spraken o.a. de heren F. Koote en mr. J. Fleerackers, resp. voorzitter en tweede secretaris van het A.N.V.; zij stelden de bijzondere kwaliteiten en grote verdiensten van de overledene als secretaris van het Verbond in het licht.

Tot leden van de Financiële Adviescommissie koos de algemene verbondsvergadering de heren drs. W.K.M. Brauers te Berchem-Antwerpen in de plaats van drs. J. Denis en de heer C. van Leeuwen, oud-penningmeester van het A.N.V. te Voorburg, in de plaats van de heer E.M. de Smet.

Op 24 augustus is overleden drs. G.J. Rooymans, oud-bestuurslid en ondervoorzitter van de afdeling Amsterdam, een goed A.N.V.-lid met grote belangstelling voor Vlaanderen.

Aan de afdeling Dordrecht ontviel op 28 september de voorzitter dr. J. Karsemeijer. Sedert 1945 bekleedde hij deze functie.

Het personeel van het verbondskantoor werd, na de wisseling van het penningmeesterschap, uitgebreid met de heer C.H. Langenbergh voor het boekhoudkundig werk.

Vergaderingen

Het hoofdbestuur hield op 26 maart te Antwerpen zijn voorjaarsvergadering.

De najaarsvergadering vond plaats op 19 november te Breda.

De jaarlijkse algemene verbondsvergadering van 25 juni werd gehouden in Dordrecht. De vergadering koos, resp. herkoos, tot leden van het hoofdbestuur de heren F. Koote, als algemeen voorzitter voor een overgangsperiode van ten hoogste 2 jaren, mr. J. Fleerackers als tweede secretaris, mr. A.W. van Nes als penningmeester, de heer A. Demedts, als hoofdbestuurslid voor de culturele betrekkingen met Frans-Vlaanderen en mr. G.H. Eskes als hoofdbestuurslid voor de culturele betrekkingen met Nederlanders, die zich in Duitsland hebben gevestigd.

Het jaarverslag-1965 is in de tweede helft van juni aan alle verbondsleden toegezonden, benevens aan een groot aantal overheidsinstanties, particuliere instellingen en personen van wie belangstelling daarvoor mocht worden verwacht.

De werkzaamheden

De culturele betrekkingen tussen Noorden Zuid-Nederland

De stichting voor de culturele integratie van Noord en Zuid, opgericht 11 december 1965 met medewerking van ons Verbond, heeft haar werkzaamheden nog niet kunnen aanvangen, omdat de nodige gelden, o.a. voor een permanent bureau voor haar activiteiten, nog niet zijn gevonden.

Ten einde deze stichting bij het begin te helpen heeft het verbondsbestuur voor de inrichting van zulk een kantoor een Visser-Neerlandiaprijs toegekend.

Jongerencontacten

De jaarlijkse Jongerencontactweken Nederland-Vlaanderen werden dit jaar weer onder leiding van dr. J. Lehembre gehouden en wel van 16 juli tot 6 augustus in Woumen (W.-Vl.) en Heverlee (bij Leuven). Het thema luidde: ‘Op weg naar eenheid’. Deze contactweken, waaraan vele jongeren uit Noord en Zuid deelnamen, ondervonden wederom veel belangstelling. Voor het organiseren van deze contactweken heeft het Verbond uit een daartoe opgericht Fonds een subsidie van f 1.000, -, benevens een garantie van f 1.200, - gegeven. Aan de ‘Werkgroep De Nederlanden’ te Brugge, verleende het Verbond steun tot een bedrag van 10.000 B.fr.

[p. 63]

Nederlands Cultureel Centrum Brussel (Contact- en Cultuurcentrum vzw.)

Het A.N.V. heeft zijn volle sympathie betuigd met de plannen tot oprichting van een Nederlands Contact- en Cultuurcentrum in Brussel, dat op grootscheepse wijze zal worden opgezet. Als tegemoetkoming in de oprichtingskosten heeft het hoofdbestuur een Visser-Neerlandiaprijs aan dit centrum toegekend.

De XIe Zuid-Vlaamse Cultuurdag te Breda vond onder auspiciën van de afdeling Noord-Brabant plaats op 17 april te Breda, onder voorzitterschap van dr. P.C. Paardekooper. Een forum, onder leiding van ons hoofdbestuurslid, dr. W.H. van den Berge, besprak ‘De Nederlandse cultuurpolitiek en de plaats daarin van Frans-Vlaanderen’. Een zestal resoluties is toegezonden aan de Nederlandse minister-president en de leden van de Eerste en de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Voor het organiseren van deze cultuurdag stelde het verbondsbestuur een bedrag van f 400, - ter beschikking als tegemoetkoming in de kosten.

De Groot-Kempische Cultuurdagen in Hilvarenbeek werden op 9 en 10 juli voor de twintigste maal gehouden. Het door de professoren M. Lamberty en Poelhekke ingeleide thema luidde: ‘De Nederlandse cultuur in Europa’. Aan dit 4e lustrum, waaraan vele verbondsleden uit Noord en Zuid deelnamen, werd bijzondere luister bijgezet door de aanwezigheid van H.M. de Koningin, Z.K.H. de Prins der Nederlanden en vele hoge autoriteiten. De inleidingen werden in ‘Neerlandia’ opgenomen.

De afdelingen in Nederland en Vlaanderen

Voor zover de verslagen hiervan werden ontvangen, volgt hier een overzicht van de voornaamste gebeurtenissen in de afdelingen.

Nederland

De afdeling Amsterdam bracht o.a. een bezoek aan het museum-Amstelkring (Ons lieve Heer op solder).

Voor de afdeling 's-Gravenhage hield oud-ministerpresident mr. V.G.M. Marijnen een interessante lezing over het onderwerp ‘De Europese gemeenschap - super-nationaal of nationaal’.

De afdeling maakte 21 mei een autobustocht via Zeeland naar Bergen op Zoom en ontmoette in Zierikzee de deelnemers uit Noord-Brabant aan een tocht naar Zierikzee en Brouwershaven.

Op 3, 4 en 5 september vond de traditionele bustocht plaats naar Frans-Vlaanderen en Ekelsbeke voor het bijwonen van de Frans-Vlaamse Kultuurdag. De tocht ging o.a. langs Leuven, Rijssel, Kortrijk en Brugge.

Pater van Rijckegem hield op 1 november een lezing over ‘Frans-Vlaanderen’, toegelicht met dia's.

Het winterseizoen 1966-1967 begon de afdeling op 26 november met een bezoek aan het Nederlands Letterkundig museum in het pand Juffrouw Idastraat 9, Den Haag. De conservator van dit museum gaf een korte inleiding over de aldaar tentoongestelde documentatie, schilderijen, boeken handschriften en foto's van Nederlandse en Vlaamse schrijvers uit de periode van 1750 tot heden.

Op 7 december werd de herdenkingstentoonstelling: ‘150 jaar’ in het Mauritshuis bezocht.

Lode Claes sprak op 13 december over ‘Tien jaar sociologische evoluties in Vlaanderen’.

De herdenking van Geloftedag vond plaats op 16 december met een maaltijd in ‘Op Gouden Wieken’.

Door de afdeling Noord-Brabant werd op 17 april de Zuid-Vlaamse Kultuurdag in Breda gehouden, met forum.

Op 21 mei maakte de afdeling een bustocht naar Zierikzee en Brouwershaven.

Aan Antwerpen werd op 8 oktober een bezoek gebracht ter bijwoning van het 5e Nationale Congres voor Europees Federalisme, waar prof. H. Brugmans het woord voerde.

De afdeling nam op 26 november deel aan een bespreking met de afdeling Oost-Vlaanderen in het gemeentehuis van Gent, waar werd gesproken over ‘Gemeenschappelijke belangen rondom de Schelde’, ingeleid door mr. G. Van den Daele, schepen van haven en regiën van de stad Gent, en mede behandeld door de voorzitter van de afdeling Noord-Brabant, dr. Alb. van de Poel.

De laatste bijeenkomst van het jaar vond plaats op 17 december, toen vice-admiraal b.d. Moorman sprak over ‘Bevindingen tijdens mijn reis in Zuid-Afrika’.

Als voorzitter van de afdeling Limburg is dr. H.J.G. Waltmans wegens drukke werkzaamheden afgetreden. Het voorzitterschap wordt tijdelijk waargenomen door ir. F. Hendrickx uit West-Limburg (België). Het dagelijks bestuur heeft besloten de activiteiten in Overmaas verder over te laten aan de afdeling Limburg (Oost en West).

Afdeling Utrecht. De jaarlijkse Paul-Krugerherdenking vond plaats op 10 oktober. De heer K. Braak herdacht dr. H.F. Verwoerd, de vermoorde minister-president van Zuid-Afrika, en sprak over ‘De Nederlander en het probleem Zuid-Afrika’. Bij het Krugermonument werd een krans gelegd. De plechtigheid werd o.a. bijgewoond door de ambassadeur van Zuid-Afrika en mevrouw Fouché.

Vlaanderen

Te Vilvoorde (bij Brussel) is een nieuwe afdeling opgericht, waaraan het hoofdbestuur zijn goedkeuring heeft gehecht. De afdeling, begonnen met 25 leden,

[p. 64]

groeide weldra aan tot 37 leden. Het bestuur is als volgt samengesteld: H. Wachtelaer, voorzitter, A. Hulsman, ondervoorzitter, mej. A. Vandeweyer, secretaresse, mevr. M.J. Jughtmans, penningmeesteres, mej. M.L. Moons en A. Jonckers, raadsleden. De jonge afdeling is zeer actief en heeft grootse plannen, o.a. het verkrijgen van een eigen verenigingslokaal en het uitgeven van een eigen orgaan.

Ter gelegenheid van de opening van het 15e werkjaar van de afdeling Land van Waas en Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen voerde oud-minister Fayat het woord over ‘De Vlaamse Beweging in de Europese Gemeenschappen’. De heer Boey uit Brugge sprak daar over zijn werkgroep ‘De Nederlanden’, die ijvert voor spreiding van de Nederlandse cultuur o.m. in Wallonië en Frans-Vlaanderen. De heer Calevaert uit Sint Niklaas, die met 336 andere werkstudenten op tabaksondernemingen in Canada heeft gewerkt, vertelde van de tijdens zijn verblijf in Canada opgedane ervaringen en over het contact dat zijn groep had met de daar gevestigde Vlaamse emigranten.

De afdeling Brussel heeft een nieuwe voorzitter, prof. B.F. van Vlierden. Een werkgroep voor het werven van nieuwe leden is ingesteld. Op 19 mei maakte de afdeling een zeer geslaagde tocht per autobus naar de Deltawerken in Nederland, waarvoor grote belangstelling bestond.

Frans-Vlaanderen

De 19e Frans-Vlaamse Kultuurdag op 28 augustus te Waregem trok veel bezoek. Voor de eerste maal hebben zich op deze Kultuurdag sectievergaderingen bezig gehouden met actuele onderwerpen als: 1. Jeugd (o.l.v.R. Chanterie); 2. Literatuur, Tijdschriften, Pers, Radio, TV en Film, met als ere-voorzitter de heer F. Koote, alg. voorzitter van het A.N.V.; 3. Onderwijs en Toneel (o.l.v. dr. A. de Vin); 4. Heemkunde, Geschiedenis en Toerisme (o.l.v.J. Veys) en 5. Economie, Handel en Industrie (o.l.v. dr. jur. G.R. Piryns).

Een groot aantal deelnemers aan de Kultuurdag toonde belangstelling voor deze sectievergaderingen.

Ter gelegenheid van de 60e verjaardag van de voorzitter van het Komitee voor Frans-Vlaanderen is op deze Kultuurdag een ‘André Demedtsfonds’ opgericht.

Uit het ‘Taalfonds’ (ten behoeve van de handhaving en uitbreiding van de Nederlandse taal) is aan het Komitee voor Frans-Vlaanderen voor 1966 een subsidie gegeven van f 2.500, -; bovendien werd nog andere steun verleend voor het verstrekken van lees- en leerboeken voor de Nederlandse cursussen in Frans-Vlaanderen.

Op de 3e Vlaamse Cultuurdag op 4 september te Ekelsbeke werden prijzen uitgereikt aan de leerlingen van de vrije cursussen Nederlands. De voorzitter van het Komitee Flamand de France, Mgr. Dupont, sprak bij die gelegenheid de wenselijkheid uit, dat pastoors in Frans-Vlaanderen zouden worden benoemd, die de volkstaal machtig zijn. Een groot aantal leden van het Verbond uit Nederland nam aan deze dag deel.

West-Duitsland

Het hoofdbestuur van het Verbond heeft in zijn vergadering van 19 november 1966 een Visser-Neerlandiaprijs van f 3.000, - toegekend aan ‘De Post van Holland’, het maandblad van de Nederlandse Bond in Duitsland, als steun voor dit orgaan, dat van grote waarde is voor de bevordering van de onderlinge band tussen onze landgenoten in Duitsland en hun verbondenheid met het moederland. Bovendien is het voor het behoud van de Nederlandse taal en cultuur in de gezinnen onzer landgenoten een onmisbaar medium.

Het 45e jaarcongres kwam dit jaar bijeen in Düren. De Nederlandse ambassadeur in Bonn, baron van Ittersum en enkele leden van zijn staf deden van hun belangstelling blijken. Voor het A.N.V. waren aanwezig de heren mr. G.H. Eskes, L.C. Kutsch Lojenga en H.W. Peeters, oud-voorzitter van de N.B.i.D.. Het lid van de Tweede Kamer, de heer J.H. Scheps, die sedert jaren deze congressen bezoekt, deed dit waarschijnlijk dit jaar voor het laatst, nu hij zich uit het openbare leven gaat terugtrekken.

Zuid-Afrika

De heer P. Korthuys, lid van het hoofdbestuur, heeft na zijn terugkeer van zijn bezoek aan Zuid-Afrika voor verschillende afdelingen van het A.N.V. een voordracht gehouden (met dia's) over ‘Weerzien met Zuid-Afrika’.

Het verbondskantoor heeft zich bereid verklaard tussenkomst te verlenen voor het verzoek van de afdeling Kaapstad aan de Nederlandse regering om steun voor de instandhouding van de Afrikaans-Nederlandse Boekerij en Leeskamer, die in maart naar een ander pand is verhuisd.

De afdeling Pretoria heeft helaas haar bestaan beëindigd. In Zuid-Afrika, waar vroeger enkele afdelingen bestonden, kent het A.N.V. thans alleen nog de grote afdeling Kaapstad, die actief blijft.

De Nederlandse Antillen

Op het verbondskantoor is op 7 februari gesproken met de voorzitter van de afdeling Curaçao, de heer J. Droog, over de toestand van de afdeling. Na terugkeer van zijn verlof zou de heer Droog ook de situatie van de afdeling Bonaire nagaan.

Het gebrek aan belangstelling van de kant der leden van de afdeling Aruba heeft de voorzitter, de heer De Vries, doen besluiten zijn functie neer te leggen. In zijn plaats is tot voorzitter gekozen de heer A. van Eerden.

[p. 65]

De afdeling Bonaire werd aan het eind van het jaar als opgeheven beschouwd. Voor de afdelingen in de Nederlandse Antillen heeft het geen zin naast de arbeid van de culturele centra aldaar, die met de Sticusa te Amsterdam samenwerken, nog aantrekkelijke culturele programma's uit te voeren. Het gevolg is een voortdurende terugloop van het ledenaantal. Contact tussen afdelingsbesturen en hoofdbestuur is er nauwelijks.

Een en ander werd bevestigd in een gesprek op 9 november tussen de heer D.S. van der Werf, ondervoorzitter van de afdeling Curaçao (met verlof in Nederland) en de heer Koote. Ook de ongunstige economische toestand op de Antillen heeft een nadelige invloed op het ledenaantal.

Overig buitenland

Op het verbondskantoor zijn enkele besprekingen gevoerd met de vertegenwoordiger voor Argentinië, de heer N.L. Lahey, die voor enkele maanden naar Europa was overgekomen. Bij die gelegenheid kon het bestuur deze ijverige en toegewijde vertegenwoordiger nog eens persoonlijk danken voor zijn gedurende vele jaren getoonde activiteit ten behoeve van het A.N.V.. Mede dank zij zijn geestdrift is in Mar del Plata een nieuwe vereniging opgericht ‘Noordzee, Vereniging voor Nederlandssprekenden’, onder voorlopig voorzitterschap van de heer Frank Delaeter. Deze jonge vereniging heeft reeds toegezegd te zullen toetreden tot het A.N.V.

Onze correspondent in Australië, dr. C. Wouters, heeft in woord en geschrift getoond een warm voorstander te zijn van een nauwere samenwerking tussen alle Nederlandse verenigingen in Australië, ter behartiging van de belangen van Nederlandse immigranten.

Het dagelijks bestuur heeft zich uitgesproken voor het verstrekken van louter culturele steun aan verenigingen of groeperingen van geëmigreerde landgenoten, die de band met het moederland willen behouden. Sociale of economische steun vallen buiten de werking van het A.N.V., dit in tegenstelling met de vereniging ‘België in de Wereld’, die behalve cultureel ook sociaal dienstbetoon verricht.

Nederlands onderwijs in het buitenland

De minister van Cultuur van Nedersaksen heeft in januari de Nederlandse minister van Onderwijs en Wetenschappen verzocht te helpen met het aantrekken van docenten in de Nederlandse taal, ten einde meer mogelijkheden te kunnen scheppen voor facultatief Nederlands onderwijs op Duitse middelbare scholen. De aandacht van deze minister is indertijd voor deze aangelegenheid gevraagd door de werkcommissie van hoogleraren en lectoren in de Neerlandistiek aan buitenlandse universiteiten, samen met ons Verbond en de Kultuurraad voor Vlaanderen.

In februari heeft de minister van Cultuur van Noord-Rijnland-Westfalen een beschikking uitgevaardigd, waarin ook voor Realschulen in het grensgebied met Nederland het onderwijs van het Nederlands wordt aanbevolen.

In een informeel rapport over de financiële toestand van een aantal Nederlandse scholen in het buitenland, dat ons Verbond aan het ministerie van Financiën heeft overhandigd, is het belang betoogd van het voortbestaan van deze scholen met het oog op de bevordering van de betekenis van de Nederlandse taal en cultuur in den vreemde.

Aan het onderwijsinstituut Centra de Ensenanza Internacional te Martinez (Argentinië) met 35 leerlingen zond ons Verbond leesboeken.

Dank zij de boekenzendingen uit België begint ook de bibliotheek van deze school meer aan haar doel te beantwoorden.

Een aantal Nederlandse scholen in het buitenland hebben het A.N.V. ingelicht over hun financiële toestand, mede met het oog op het verkrijgen van een Nederlands overheidssubsidie.

Een onlangs in Lagos (Nigerië) opgerichte Nederlandse school heeft de tussenkomst van het A.N.V. ingeroepen voor het verkrijgen van financiële steun uit Nederland.

In ‘Neerlandia’ van december verscheen een interessant artikel over een Nederlandse school van de Handelsvereniging Amsterdam te Wonji (Ethiopië) en in ‘Neerlandia’ van september over ‘De Hollandse school’ te Singapore, waarin o.a. wordt opgemerkt, dat zonder subsidie van de Nederlandse regering een sluitende begroting een droombeeld blijft.

De voorzitter van het Verbond besprak op 24 november met de heer C.M. Wap, alg. vertegenwoordiger van de Iraanse aardolieraffinage Maatschappij te Den Haag, de mogelijkheden van het zenden van leesboeken voor de Nederlandse lagere school te Teheran.

Het Prins Bernhard Fonds heeft aan het Verbond een subsidie verleend van f 3.000, -, als tegemoetkoming in de uitgaven voor de instandhouding en mogelijke uitbreiding van het Nederlands onderwijs in het buitenland.

Visser-Neerlandiaprijzen

In zijn vergadering van 19 november heeft het hoofdbestuur de jaarlijkse Visser-Neerlandiaprijzen vastgesteld; een opgave daarvan is gepubliceerd in het decembernummer van ‘Neerlandia’. Er zijn 31 prijzen toegekend, waarvan 19 in Nederland, 11 in het Nederlandssprekende gebied van België en 1 in West-Duitsland. Het totaal daarmee gemoeide bedrag is f 99.750, -, waarvan f 33.750, - naar het Nederlandssprekende deel van België en f 3.000, - naar West-Duitsland zijn gegaan.

De Visser-Neerlandiaprijzen-1965 zijn op 26 februari 1966 uitgereikt in de Rolzaal, Binnenhof, Den Haag, door de voorzitter van het A.N.V..

Sedert 1955 zijn in totaal 230 prijzen toegekend tot een totaal bedrag van f 536,200, -. In afwijking van voor-

[p. 66]

Welkomstrede van de heer F. Koote, voorzitter van het A.N.V.

gaande jaren besloot het bestuur om praktische redenen de prijzen toegekend in 1966 uit te reiken in het Scheveningse Kurhaus op 11 februari 1967.

Deze prijzen zijn onderverdeeld als volgt:

7	zgn. karakterprijzen tot een bedrag van f 10.250, -,
6	prijzen als steunverlening aan praktische werkzaamheden ten bate van het lichamelijk en geestelijk welzijn tot een bedrag van f 25.000, -,
6	prijzen voor algemeen cultureel werk tot een bedrag van f 26.000, -,
6	prijzen voor steunverlening aan personen en instellingen, die werkzaam zijn op het terrein van de geestelijke weerbaarheid en de bescherming van de jeugd tot een bedrag van f 24.000, -,
4	prijzen op voorstel van de hoorspelcommissie (commissie IV-B) tot een bedrag van f 7.500, -,
2	prijzen op voorstel van de muziekcommissie (commissie IV-C) tot een bedrag van f 7.000, -.

‘Neerlandia’

Einde van het jaar bestond de redactie van het maandblad uit de heren dr. J.M. Jalink, F. Koote, P. Korthuys, K.A. Mayer, lic. J.A. Soenen, lic. L.E.C. Ureel en dr. A.W. Willemsen (eindredacteur).

Door het overlijden van mr. W.L. Bicker Caarten ontstond een vacature die nog niet is vervuld.

Dr. Waltmans zag zich genoodzaakt wegens drukke werkzaamheden uit de grote redactie te treden. Ook voor hem is nog geen opvolger aangewezen.

De kernredactie kwam in het begin van elke maand bijeen. De grote redactie vergaderde eenmaal.

De redactie hield ook dit jaar vast aan haar streven van ‘Neerlandia’ een goed opinieblad te maken voor zijn lezers hier en overzee, voor wie ‘Neerlandia’ tevens moet zijn en blijven de schakel met het Verbond.

De stamboekerij van het A.N.V.

In het decemberblad-1965 van ‘Neerlandia’ heeft de voorzitter de leden mededeling gedaan van het op 27 november 1965 genomen besluit van het hoofdbestuur tot opheffing van de Stamboekerij met uitvoerige motivering.

In 1966 heeft de voorzitter, daarbij geassisteerd door mevrouw Dommisse, hoofd van de afd. Boekverspreiding, uitvoering gegeven aan het besluit, hetgeen waarlijk geen sinecure bleek te zijn. Boeken van historische waarde voor het Verbond bleven in het verbondsarchief bewaard, maar de overige werden ter beschikking gesteld van daarvoor in aanmerking komende bibliotheken. Einde december was deze zeer tijdrovende opruiming voltooid. Daardoor kon een der bovenkamers worden verhuurd aan de Nederlandse Vereniging voor de Volkszang, voor haar secretariaat.

Boekverspreiding

Overzicht van de zendingen in 1966 naar landen in en buiten Europa.

In Europa

België

Prijsboeken werden beschikbaar gesteld voor de Kon. Mij De Melomanen te Gent. De Vereniging ‘België in de Wereld’ ontving een bijdrage.

West-Duitsland

Wij verstrekten kinderboeken voor enige Nederlandse cursussen in Duitsland. Zeven bibliotheken van Nederlandse verenigingen werden aangevuld, de jeugdclub Prinses Christina (zie de ‘Post van Holland’) ontving 17 prijsboeken. Ook de nieuw opgerichte bibliotheek van de Deutschniederländische Kulturverein te Marl werd met een ‘beginzending’ geholpen.

Frankrijk

Voor het Komitee voor Frans-Vlaanderen stelden wij weer prijsboeken beschikbaar en de Nederlandse Vereniging te Parijs ontving een aanvulling voor haar bibliotheek.

Buiten Europa

Australië

De Nederlandse bibliotheken te Illawara-Wollongong, Scarborough, Ultimo, Canberra en de Bush Library te Thornbury kregen een boekenzending. De Monash University bibliotheek te Clayton werd voorzien van een 30-tal werken, speciaal op anthropologisch en cultuurhistorisch terrein en met boeken over het voormalige Nederlands-Indië. Collaroy Plateau werd geholpen bij de oprichting van een nieuwe bibliotheek.

[p. 67]

Argentinië

School- en kinderboeken werden verstuurd naar de Nederlandse school te Très-Arroyos en voor de cursussen van mevrouw Baartman te Martinez.

De Vlaams-Nederlandse kolonie Mar del Plata kreeg boeken voor aanvulling van de bibliotheek.

Brazilië

De scholen te Carambeï en Arapoti werden van lees- en taalboekjes voorzien en Monte Allegre werd geholpen met leerboeken voor de nieuw opgerichte landbouwhuishoudschool. Sao Paulo kreeg kinder- en bibliotheekboeken, Ponta Grossa een aanvulling van de bibliotheek, evenals Campina Holambra I. Nao Me Toque werd geholpen bij de oprichting van een nieuwe bibliotheek.

Aruba ontving prijsboeken voor mulo-leerlingen.

Willemstad op Curaçao ontving bibliotheekboeken.

Nieuw Zeeland

In Auckland, Invercargill en Wellington werden de bibliotheken aangevuld.

Zuid-Afrika

Kaapstad ontving prijsboeken voor hen, die het best Nederlands bleken te kennen op het examen van de M.O. scholen. Durban en Windhoek ontvingen een aanvulling van de Nederlandse afdeling van de Openbare Bibliotheek.

In totaal werden 1386 boeken verzonden voor een totaalbedrag van f 6.200, -.

's-Gravenhage, maart 1967.

De secretaris.

Financieel verslag 1966

Staat van baten en lasten (in guldens)

Contributie leden	f 14.117, -	Kosten personeel, pensioen en sociale lasten	f 25.194, -
Bijdragen particulieren	f 2,075, -
Subsidie van het Min. v.C., R. en M.W.	f 27.800, -	Kosten huisvesting	f 1.615, -
Rente van effecten en spaargelden	f 642, -	Afschrijving inventaris	f 160, -
Rente en dividend van het Steunfonds	f 5,283, -	Rente lening o/g	f 630, -
Advertenties in ‘Neerlandia’	f 1.642, -	Kosten boekverspreiding	f 7.036, -
Uit de inkomsten van de nalatenschap van mr. Visser: voor administratiekosten	f 6.240, -	Kosten ‘Neerlandia’	f 27.281, -
		Kosten bestuur	f 1.300, -
Aandeel in opbrengst	f 8.200, -	Kosten vergaderingen	f 1.613, -
Opbrengst van het fonds tot handhaving en uitbreiding van de Nederlandse taal	f 4.607, -	Kosten kantoor	f 1.139, -
		Kantoorbehoeften	f 542, -
Verlies^⋆)	f 4.226, -	Porti en telefoonkosten	f 1.947, -
		Propaganda	f 1.768, -
		Bijdragen t.b.v. de handhaving en uitbreiding van de Nederlandse taal	f 4.607, -
	_____		_____
	f 74.832, -		f 74.832, -

Balans per 31 december 1966 (in guldens)

Actief		Passief
Gebouw en inventaris	f 23.758, -	Vermogen	f 12.041, -
Effecten	f 22.802, -	Legaten V.d. Linden en Rikkers	f 10.410, -
Kas, bankiers, giro	f 10.400, -	Lening o/g van het Steunfonds	f 14.000, -
Vorderingen	f 7.774, -	Reparatiefonds	f 3.434, -
Verlies	f 4.226, -	Fonds ‘jongerencontact’	f 2.273, -
		Schulden v.d. fondsen	f 280, -
		Schulden op korte termijn	f 23.163, -
		Vooruit ontvangen bijdragen	f 3.000, -
		Reserve verbondsuitgaven	f 359, -
	_____		_____
	f 68.960, -		f 68.960, -

⋆) Dit verlies vindt zijn oorzaak in het uitblijven van een Belgisch subsidie dat was begroot op f 7.000, -. Over de dekking hiervan is nog overleg met het Ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk gaande.