Neerlandia. Jaargang 71

Zuid-Afrika

Benoeming culturele attache in Nederland

Bij de Zuidafrikaanse ambassade te Den Haag is benoemd prof. dr. du P. Erlank als culturele attaché.

Prof. Erlank studeerde voor zijn doctoraal examen van 1936-1938 aan de universiteit van Amsterdam en promoveerde in 1939 in Pretoria tot doctor in de Nederlandse letterkunde en de kunstgeschiedenis op het proefschrift ‘De mens in de na-oorlogse poëzie van Nederland’. In 1950 volgde zijn aanstelling als hoogleraar in het Afrikaans-Nederlands aan de universiteit van Stellenbosch, een functie die hij tot eind 1966 vervulde.

Van zijn hand verschenen - ook onder pseudoniem: Eitemal, - kinderverhalen dichtbundels, schetsen en verschillende vertalingen.

Professor en mevrouw Erlank, die in 1936-1938 aan de Toneelschool in Amsterdam studeerde, worden in mei a.s. in ons land verwacht.

Sterke band tussen Zuidafrikaanse literatuur en de stamlanden

Voor de Vlaamse Club te Brussel hield prof. dr. A.P. Grové, directeur van het Departement Afrikaanse letterkunde aan de universiteit te Pretoria, die voor enkele maanden op bezoek in Europa is, een lezing over ‘de literaire verhoudingen tussen Zuid-Afrika en Noord- en Zuid-Nederland’.

In de Zuidafrikaanse poëzie, waarmede hij zich in het bijzonder bezig hield, ziet spreker nog veel verwantschap met Nederland en Vlaanderen.

De Nederlandse literatuur acht hij de traditie waaruit de Zuidafrikaanse dichtkunst kon leven.

De Zuidafrikaanse taal en letterkunde noemde prof. Grové een spruit van het zeventiende-eeuwse Nederlands.

Verscheidene Zuidafrikaanse literatoren hebben trouwens in Vlaanderen of Nederland hun taalkundige vorming gekregen. Vlaamse literatuur wordt in Zuid-Afrika graag gelezen.

De eigentijdse Nederlandse dichtkunst wordt meer en meer een studie-onderwerp aan de universiteiten in Zuid-Afrika.

In de dichtwerken van Van Wijk Louw, Elisabeth Eybers, Vasalis en Ernst van Heerden blijkt duidelijk de sterke verwantschap met de Nederlandse dichtkunst.

Streuvels heeft bevruchtend gewerkt op C.M. van den Heever. De poëzie van Da Costa, Bilderdijk, maar vooral ook van Gezelle, Boutens, Gossaert, Roland Holst, Van de Woestijne en Van Ostayen heeft sterke invloed op de Zuidafrikaanse dichtkunst uitgeoefend.

Zorgen over het Afrikaans

Met de mededelingen over het Afrikaans is het een beetje vreemd gesteld.

In het februarinummer-1966 namen we onder dezelfde titel een artikel over uit ‘Zuid-Afrika’, waarin ook reeds met bekommernis werd opgemerkt, dat een duidelijke verzwakking van het taal- en cultuurbesef valt waar te nemen.

Maar dan lezen we weer in het juninummer van ons blad, dat onder de 3.088.492 getelde blanke Zuidafrikanen: 1.790.988 Afrikaanssprekenden zijn tegen 1.150.838, die Engels spreken.

En van de 1.509.258 kleurlingen waren er 1.366.974 Afrikaanssprekenden tegen maar 153.975 Engelssprekenden.

Slaan we nu op ‘Zuid-Afrika’ van november 1966 dan beluisteren we heel andere geluiden.

Het is zó, lezen we in het genoemde maandblad van de Zuidafrikaanse Stich-

[p. 31]

ting ‘Moederland’, dat het ondanks de sterke positie van Zuid-Afrika moeilijk optornen blijft tegen het Engels met zijn vele wortels in het Afrikaanse leven. Ongeveer 80 à 90% van de industrie is nog in Engelse handen, en ruim 80% van alle zaken worden in het Engels gedaan. In het bedrijfsleven wordt Engels wèl, maar Afrikaans niet als een vereiste beschouwd.

Van de 550 bioscopen in Zuid-Afrika is er maar 3% met films, die een Afrikaans geluidsband hebben.

De gezamenlijke Engelse kranten overtreffen in oplaag verre de Afrikaanse. In het centrum van Johannesburg is geen enkele Afrikaanse boekhandel te bespeuren.

Studieboeken aan de universiteiten zijn voor meer dan 50% Engels.

De huistaal van de kleurlingen is voor 90% Afrikaans, maar... hun lectuur is meestal Engels. Bij de Indiërs is de kennis van Afrikaans schaars. Bij de Bantoes is slechts een kleine minderheid in staat zich enigszins in het Afrikaans uit te drukken.

Op het tweejaarlijkse congres van de ‘Federasie van Afrikaanse kultuurverenigingen’ werd een voorstel aangenomen een taalvoorlichtingsdienst op te richten en ook immigranten beter voor te lichten over de waarde van tweetaligheid bij vestiging in de republiek.

Nederlands cultuurhistorisch instituut

In het 34ste jaarverslag (1 mei 1965-30 april 1966) deelt het Instituut mede, dat tot voorzitter werd benoemd Z.Exc. E.J. Baron Lewe van Aduard, in de plaats van wijlen mr. H.A. Helb.

Met dankbaarheid maakt het verslag gewag van de enorme steun uit Nederland, waar niet minder dan 26 steden en haar instellingen het Instituut verrijkten met talloze publikaties.