Neerlandia. Jaargang 70

Kroniek

Noord-Zuid

Vijf en twintig hoogleraren Nederlandse taal- en letterkunde in Nederland en Belgie komen op voor de ‘Nederlandse taal’

De ‘Vlamingenvriend’ Hermanowski schreef in zijn artikel ‘Sprachverwirrung’, verschenen in het Börsenblatt für den Deutschen Buchhandel’ o.a., dat de taalverschillen tussen Noord en Zuid zeer aanzienlijk zijn en zich geenszins tot ‘alleen maar de woordenschat’ beperken. In Nederland spreekt men thans als cultuurtaal (naast talrijke dialekten) het zgn. ABN (algemeen beschaafd Nederlands); de Vlamingen daarentegen spreken Vlaams-Nederlands; en dit onderscheidt zich van het ABN precies zoals het Afrikaans, dat eveneens een variant van het Nederlands is.

Naar aanleiding van deze uitspraak hebben vijf en twintig hoogleraren Nederlandse taal- en letterkunde in Nederland (13) en België (12) een dokument uitgegeven, gepubliceerd in ‘De Nieuwe’ van 9 september jl., waarin zij o.a. op het volgende wijzen:

Het Nederlands is een zelfstandige Germaanse taal, gesproken en geschreven door ongeveer twaalf miljoen inwoners van Nederland en vijf miljoen inwoners van Vlaanderen.

De literatuur in het Nederlands heet Nederlandse literatuur, vaak onderscheiden als Hollandse en Vlaamse letterkunde, waartegen geen bezwaar wordt gemaakt, op voorwaarde dat de notie van de taalkundige eenheid van beide niet verloren gaat en dat een der beide termen niet gebruikt wordt ter aanduiding van de gehele Nederlandse literatuur.

De hoogleraren wijzen met de meeste nadruk de voorstelling van zaken af, die de heer Hermanowski met betrekking tot de Nederlandse taaltoestanden in de boven geciteerde passage van zijn opstel geeft. Het is nl. uit wetenschappelijk oogpunt niet juist en misleidend te beweren dat in Vlaanderen een taal wordt gesproken die zich van de Nederlandse cultuurtaal, zoals die in Nederland gesproken wordt, in dezelfde mate onderscheidt als het Afrikaans.

Ook de bewering als zou het Afrikaans, evenals het Vlaams, een variant zijn van het Nederlands, is gezien de ontwikkeling van het Afrikaans tot een zelfstandige Germaanse taal, niet houdbaar.

Er bestaat noch een ‘Vlaamse’, noch een ‘Hollandse’ taal; er bestaat slechts EEN NEDERLANDSE TAAL, die als overkoepelende cultuurtaal geldt in Vlaanderen evenzeer als in Nederland.

De uiteenzetting van de heer Hermanowski wijzen de vijf en twintig hoogleraren dan ook als onhoudbaar en ondeskundig van de hand.

Groot Limburgs toneel start in Maastricht

In tegenwoordigheid van H.M. Koningin Juliana, die voor enkele dagen op werkbezoek was in Nederlands Limburg, speelde het Antwerps Nederlands Kamer Toneel te Maastricht, voor de eerste maal optredende voor het Groot Limburgs Toneel. Gebracht werd ‘Luv’ (denk aan het Engelse Love).

De zaal was vrijwel uitverkocht. Evenveel Noord- als Zuidnederlanders volgden met groot enthousiasme het verloop van het stuk.

Tijdens de pauze ontving de Koningin de spelers.

Nog nooit heeft de Maastrichtse schouwburg een slotapplaus meegemaakt als na deze toneeluitvoering.

Acteurs waren: Alex Wilequet, Willy van Heesvelde en Doris Van Caneghem. Regie van Jo Dua.

Tijdens een receptie - na de triomfantelijke vertoning - spraken de burgemeester van Maastricht, mr. W. baron Michiels van Kessenich, de voorzitter van de Kultuurraad voor Vlaanderen, mr. P. Knapen, en de kabinetschef van minister Van Elslande, mr. J. Fleerackers.

Koningin Juliana, en de heren Knapen en Fleerackers en de vertegenwoordiger van minister Vrolijk werd een boekwerk aangeboden.

Culturele autonomie en hoge raad voor de Nererlandse cultuur

Naar aanleiding van de belangrijke resoluties, goedgekeurd op het jongste congres van de Kultuurraad voor Vlaanderen in Oostende, merkt de heer M. Ruys van ‘De Standaard’ van 13 september in zijn vaste kolom nog op, dat Den Haag, zolang in België zelfs het Vlaamse taal-, onderwijs- en cultuurbeleid mede door Walen en Franstalige Brusselaars wordt bepaald, voorzichtig en afwachtend zal reageren t.o.v. die unitair Belgische toestand.

Daarom is ook - naar zijn oordeel - de éérste etappe: het effectief maken van de reeds zo lang beloofde en stilletjes aan berucht geworden Culturele autonomie.

Dan kan er via de bepaalde instituten en organisaties, rechtstreeks en uitsluitend door Vlamingen, aan een eigen Nederlandse taal- en onderwijspolitiek worden gedaan. Dan kan er ook, langs erkende kanalen, tussen Noord en Zuid worden gepraat en gewerkt.

Om die Noord-Zuid planning reeds nu voor te bereiden, zou er een gemeenschappelijk orgaan moeten komen. De benaming bestaat: Hoge Raad voor de Nederlandse cultuur. Het idee stamt uit

[p. 161]

de zeer officiële gemengde commissie voor de uitvoering van het Belgisch-Nederlands Cultureel Accoord. Die commissie heeft zich - het is nu weer al een paar jaren geleden - zeer krachtig voor de oprichting van de Hoge Raad uitgesproken. Maar het is bij een plechtige resolutie gebleven. Te Brussel remmen de Franstaligen af.

Op het jongste congres van de Kultuurraad voor Vlaanderen is opnieuw gezegd dat de raad er moet komen. Zal het andermaal bij een resolutie blijven? Gelet op de huidige politieke constellatie: vermoedelijk wel. De PVV-partner in de regering hoort langs die kant bijzonder slecht. Dus maar verder wachten en hopen? Ja, indien men het eens langs de niet-officiële weg zou proberen...

De Kultuurraad voor Vlaanderen en het Vlaams Ekonomisch Verbond hebben zopas aangetoond dat, waar de officiële wereld faalt, de particuliere sector het wél aankan. Zelfs heel wat beter. Zij zullen een dagelijks persbulletin (in het Engels) publiceren met informatie over het Vlaamse land, dit om het totale tekortschieten van de officiële persdiensten, de ambassades enz. te verhelpen. Het is een voortreffelijk initiatief: praktisch en efficiënt.

Waarom dan ook niet een Hoge Raad voor de Nederlandse cultuur in het leven roepen, representatief voor beide landen, met een paar Nobelprijswinnaars, internationaal befaamde geleerden, top-academici, oud-ministers? Een particulier Belgisch-Nederlands lichaam met zo'n stevig intellectueel en moreel gezag, dat de politici, in beide landen en in alle partijen, het gewoon niet negeren kunnen.

Het zijn dezelfde verzuchtingen en opmerkingen en betogen, die uit en te na in onze redactionele artikelen van de laatste jaren zijn gepubliceerd.

Jongerenkontaktweken Noord-Zuid 1966

Jongerenkontakt Noord-Zuid organiseerde dit jaar weer haar contactweken voor Nederlandse en Vlaamse jongeren. En, zoals het al meer dan tien jaar traditie schijnt te zijn, het is een succes geworden. De ruim honderd deelnemers kwamen zowel van het noordelijkste puntje van Noord-Holland als uit het meest zuidelijke deel van Limburg; en alle Nederlandssprekende provincies van België waren vertegenwoordigd. Het percentage oud-deelnemers was dit jaar bijzonder groot (bijna 35%), maar er waren ook deelnemers uit volkomen nieuwe streken. Het thema was dit jaar ‘Op weg naar eenheid’. Dit werd zo ruim mogelijk behandeld, wat wel blijkt uit het afwisselend programma van de drie contactweken.

Jongerenkontakt Noord-Zuid was dit jaar weer te gast op ‘De Blankaart’ te Woumen (16-22 juli) en voor de eerste maar zeker niet voor de laatste maal op ‘Filosofenfontein’ te Heverlee (23-29 juli en 30 juli-5 aug.).

Het thema gaf in elk van de drie weken aanleiding tot drie belangrijke inleidingen, gevolgd door een discussie.

Deze waren:

1. Verdraagzaamheid. De heer G. van Doorn (Hoorn) legde de nadruk op de verhouding kerkelijken - onkerkelijken en wees erop hoeveel onverdraagzaamheid er bestaat tussen beide partijen. Het is volgens de heer Van Doorn belangrijk, dat ieder zijn mening heeft over de gebeurtenissen in de wereld om daardoor de wereldopinie te beïnvloeden. Dit gaf aanleiding tot een zeer geanimeerde discussie. Ds. Schneider sprak vooral vanuit zijn christelijke overtuiging. Bij de discussie bleken de meeste deelnemers de verdraagzaamheid vooral vanuit algemeen menselijke verhoudingen te beleven. Ook de inleiding door Eerw. Pater De Clercq bracht het gesprek goed op gang.

2. Wereldsolidariteit. Ingeleid door mr. P. Kempynck tijdens de eerste week. Prof. Van Mechelen (Leuven) bezag het probleem van de sociologische zijde. Hij staafde zijn theorieën met de werkelijkheid van de Vlaamse problematiek. Prof. L. Baeck wilde de ontwikkelingshulp vooral rationeel zien. Zijn zeer persoonlijke visie werd tijdens de bespreking dan ook hard aangevallen. Dit getuigt van de kritische geest waarmee de deelnemers zijn knap betoog gevolgd hadden.

3. De Nederlandse cultuur in Europa. De heer Kits Nieuwenkamp (Brussel) sprak hierover tijdens de eerste twee weken. Hij besprak de praktische kanten van de zaak en maakte een balans op van het bereikte en van hetgeen er nog tot stand gebracht zal moeten worden. Drs. A. Campo (Brussel) benaderde het probleem van historische zijde, maar tijdens de discussie werden door de deelnemers de actuele problemen naar voren gebracht. Het blijkt elk jaar weer opnieuw dat de jonge mensen, die naar een contactweek komen, veel interesse hebben voor de culturele integratie. Zij hebben wel belangstelling, maar weten er dikwijls zeer weinig van. Het is daarom zo belangrijk dat ze op een aangename en deskundige wijze hierover ingelicht worden. Zeer vaak worden dan ook allerlei vooroordelen uit de weg geruimd.

Enkele andere programmapunten waren: Literatuurkring: onder leiding van mevr. N.v.d. Eecken-Maes (St. Niklaas) werd een gedicht van Hugo Claus besproken. Zij slaagde erin door te dringen in de symboliek van de dichter.

Film: ‘Alleman’ van Haanstra en tijdens de andere weken Nederlandse korte films en de Tsjechische satirische film: ‘En toen kwam de kat’.

Verder werd er nog naar jazz geluisterd en naar liedjes van Peter Blanker.

De verschillende uitstapjes waren een succes. Vanuit ‘De Blankaart’ werd een bezoek gebracht aan Brugge en aan Frans-Vlaanderen.

De eerste week in Heverlee hadden excursies naar Namen en Dinant en een wandeling naar ‘De Zoete Waters’ plaats. Dit laatste deden ook de deelnemers van de laatste week. Zij gingen echter ook naar Antwerpen.

De overige tijd mochten de deelnemers naar eigen keuze doorbrengen. Er werd gewandeld, gezwommen, aan creatief spel gedaan en gedanst.

Het groot aantal deelnemers en de bijzonder goede sfeer van de drie contactweken bewijzen dat Jongerenkontakt Noord-Zuid (alg. voorzitter dr. Jan Lehembre uit Antwerpen) voorziet in een behoefte aan vakantieweken voor jongeren uit de Nederlanden, waarin zij elkaar beter leren kennen en veel vooroordelen door een prettig samenzijn uit de weg geruimd worden.