Neerlandia. Jaargang 69

[p. 121]

Vlaanderen

Jan Walravens overleden

Zuid-Nederland heeft dit jaar op letterkundig gebied grote verliezen geleden: Lode Baekelmans, Richard Minne en op 25 juni overleed Jan Walravens, nog geen vijftig jaar oud.

Deze letterkundige was hoofd van de culturele redactie van Het laatste Nieuws, waar hij in 1944 zijn loopbaan begon. Hij schreef in tal van Zuidnederlandse, maar ook in buitenlandse tijdschriften en leverde bijdragen aan radio en televisie. Verder schreef hij verhandelingen over poëzie, schilder- en beeldhouwkunst en enige romans. Ook heeft hij meegewerkt aan de totstandkoming van het kamertoneel te Brussel en was als leraar verbonden aan het Instituut voor de Journalistiek.

Een strijdbare polemist en voorvechter van de moderne kunst is heengegaan.

Stichting Dr. Goossenaerts

Het bestuur der Stichting - Dr. Goossenaerts wenst te komen tot het instellen van een Dr. Goossenaerts-prijs, te verlenen aan een wetenschappelijk werk, dat betrekking heeft op een der takken door dr. Goossenaerts beoefend, of waarbij hij betrokken was, t.w. landbouwgeschiedenis, taalkunde, de Kempen, heemkunde, Vlaamse Beweging.

Aangevangen is reeds met een ‘Bibliografie Dr. Goossenaerts’, door de heer Fr. Sillis, een jong en veelbelovend bibliograaf van de Koninklijke Bibliotheek te Brussel.

Huldiging Albert Servaes

Nadat begin juni de FVS-stichting uit Hamburg en de Goethe-stichting uit Bazel te Salzburg aan Albert Servaes de Rembrandtprijs hadden uitgereikt, wachtte de jubilaris op 19 juni te Antwerpen een grootse huldiging, voorbereid door een feestcomité, waarin o.a. kardinaal Suenens en minister Van Elslande zitting hadden. Hierop volgde nog een tweede huldiging te Sint-Amands aan de Schelde, de eerste plaats die Servaes in Vlaanderen bezocht na zijn terugkeer uit Zwitserland.

In Antwerpen zaten in Huize Osterrich een zestigtal van zijn beste vrienden aan een feestmaal aan. De Nobelprijswinnaar prof. Heymans bood hem een facsimileuitgave aan van Vesalius' Anatomia. Prof. Opsomer bood hem het ere-lidmaatschap aan van de Vlaamse Academie. Het Algemeen Nederlands Zangverbond schonk de jubilaris een kostbare ets van Rubens. Sprekend namens de Kultuurraad voor Vlaanderen onderstreepte de heer René Victor de internationale uitstraling van Servaes' werk.

Mevrouw Servaes luisterde deze huldiging van de grootste nog in leven zijnde Vlaamse expressionist op door twee werken van Schubert op de vleugel te vertolken.

Stichting - Lodewijk de Raet

Uit ‘Berichten’ van de Stichting-Lodewijk de Raet van juni 1965 lezen wij, dat de financiële toestand, waarover we reeds sombere mededelingen publiceerden, steeds meer verslechtert en het boekjaar 1964 o.a. met een angstwekkend tekort werd afgesloten.

De Vlamingen, zo luiden de ‘Berichten’, zijn gul met hun uitgaven voor vrije tijdsbesteding, maar gierig als het gaat om bijdragen voor culturele zaken. Het bedrijfsleven is niet volksverbonden en schenkt belachelijk kleine financiële steun aan de Stichting.

Aangedrongen wordt op het aanwerven van donateurs, die minstens 1.000 fr. aanbrengen.

Het enige lichtpunt is de steun van gemeentewege. De toelagen van de Vlaamse provinciebesturen zijn bijzonder laag. Limburg (gouverneur Roppe) geeft relatief gesproken de hoogste subsidie.

De Overheidssteun (in hoofdzaak van het min. van Cultuur) was in 1964 lager dan in 1963 en zal in 1965 nog verder achteruit lopen.

In de tweede jaarhelft van 1965 zullen dan ook vele activiteiten dienen te worden stilgelegd.

De Raad van Beheer overweegt zelfs stillegging van alle werk, beter dan langzaam te verschrompelen.

Een en ander zal afhangen van de houding van de sympatisanten, de Vlaamse gemeenschap, de overheid van provincie of Rijk.

Wij ontvingen van de Stichting een bundel programma's van de vele cursussen, in de komende maanden te houden.

Meer culturele welvaart

In ons januarinummer maakten wij melding van een uitspraak van prof. dr. Fr. van Mechelen op een te Brussel gehouden colloquium, ingericht door de ‘Studiegroep voor Cultuurbevordering’, gewijd aan de culturele infra-structuur in Vlaanderen.

Prof. Van Mechelen legde in die uitspraak o.a. de klemtoon op het stijgende welvaartspeil, dat de Vlaamse gezinnen de middelen verschaft om van de vrije tijd tenvolle te profiteren. Maar al waren de persoonlijke financiële middelen thans toereikend, het ontbrak nog aan culturele centra, en men was nog maar aan het begin van de culturele vormgeving. Ook stond hij verplicht onderwijs voor tot 15 en weldra tot 16 jaar.

Eenzelfde geluid beluisteren wij nu in ‘De Volksunie’, die een document publiceert van de ‘Groep Democratie’, waarvan o.a. ons bestuurslid mr. J. Fleerackers deel uitmaakt.

In dit document wordt een pleidooi gehouden voor meer culturele welvaart in een tijd, dat de kwantitatieve welvaart het vraagstuk van het arbeidersproletariaat heeft gelenigd, met de bezorgdheid echter, dat wij nu geconfronteerd zullen worden met een cultureel proletariaat, met het gevaar voor culturele ónderontwikkeling.

De ‘Groep Democratie’ pleit in haar document voor een cultureel urgentieplan bij het opstellen van economische bestedingsprioriteiten.

Deze culturele programmatie moet betrekking hebben op de ontwikkeling van de gehele geestelijke levenssfeer van individu en gemeenschap. De kloof tussen schoolse en náschoolse vorming dient beter te worden overbrugd. Ook hier wordt aangedrongen op verlenging van de leerplicht, opdat kan worden voorzien in de behoefte aan kunstzinnige vorming, via toneel, muziek, beeldende kunsten, in de behoefte ook aan opvoedend toerisme en de recreaties in het levenspatroon van de aanstaande volwassene. Meer middelen zijn nodig voor de vorming van de volwassenen in groepsverband door middel van het bestaande verenigingsleven: levensscholen voor jonge werkers, gezinsopleiding voor verloofden en jonggehuwden, sociale en politieke vorming.

Om dit alles te verwezenlijken is, aldus de ‘Groep Democratie’, de inzet nodig van alle particulieren met socio-culturele verantwoordelijkheid, alsmede van alle maatschappelijke instellingen in het land. Van de Overheid wordt gevraagd te voorzien in een ‘tienjarenplan’ wat alle culturele centra en materiële accommodatie betreft.

Noodzakelijk is een wetgeving tot verplichte integratie in het algemeen onderwijsprogramma van culturele practica, als boven genoemd, voorts een doeltreffende ondersteuning van de maatschappelijke náschoolse vorming en van het vormend verenigingsleven, waar gestreefd moet worden naar een voortdurende aanpassing aan de culturele actualiteit. Tenslotte een heroriëntering van het kunstonderwijs en een passende beroepsopleiding voor deskundige culturele werkers voor hogergenoemde opdrachten.

Onmisbaar is daarbij de rol, die de gemeenten zullen dienen te vervullen, waarbij in de nabije toekomst bestuurlijke verbanden tussen de gemeenten moeten worden gelegd, die de plaatselijke, zowel economische als socio-culturele problemen onder gemeentelijk beheer krijgen.

Een Vlaamse oscar voor het toneel

De Vlaamse Toeristenbond heeft dit jaar een Dr. Oscar de Gruyterprijs ingesteld, met als doel de Vlaamse acteurs en actrices wegens opmerkelijke prestaties in het licht te stellen en aan te moedigen verder bij te dragen tot de bloei van het Vlaamse toneelleven.

[p. 122]

Voor het afgelopen toneelseizoen werd een actrice bekroond door een jury, samengesteld uit de erkende Vlaamse dagbladtoneelrecensenten. Deze jury heeft eenparig mevrouw Gella Allaert deze prijs toegewezen voor haar opmerkelijke prestatie als Martha in het toneelstuk ‘Wie is bang voor Virginia Woolf?’ van Edward Albee.

De overhandiging van de gouden huldepenning en de prijs van 10.000 fr. zal plaats hebben tijdens een korte plechtigheid in het V.T.B.-bondsgebouw te Antwerpen, op woensdag, 8 september te 17 uur.