Neerlandia. Jaargang 69

Vlaanderen

Ambassadeur R. Baert †

Woensdag 10 februari overleed te Bonn de Belgische Ambassadeur de heer Remi Baert. Voor de Vlaamse diplomatieke vertegenwoordiging in het buitenland is dit wel een heel zwaar verlies. Niet alleen was de heer Baert een der zeldzame Vlamingen in de eerste categorie van de buitendiensten van het Belgisch Ministerie van Buitenlandse Zaken, hij was bovendien bijzonder begaan met de Vlaamse aanwezigheid in het buitenland en in die functie heeft men vanuit Vlaanderen nooit tevergeefs op hem een beroep gedaan. Ook in Nederland zal men het verscheiden van de heer Baert met leedwezen vernemen. In 1932 werd de heer Baert voor het eerst als konsulaatsattaché naar Den Haag gezonden. In 1937 werd hij vice-consul in deze stad. Tijdens de oorlog verbleef hij te Londen. Na de oorlog werd de heer Baert ambassaderaad en daarna handelsraad in Den Haag tot hij in 1951 als gevolmachtigd minister 2e kl. naar Athene gestuurd werd. Van 1956 tot 1965 was de heer Baert in de Duitse Bondsrepubliek. Hij was gehuwd met een Nederlandse.

Prof. Dr. H.J. van de Wijer 80 jaar

De Ver. van Vlaamse Academici heeft een huldigingsnummer uitgegeven t.g.v. de 80ste verjaardag van prof. dr. H.J. Van de Wijer. De jubilerende hoogleraar promoveerde in 1905 op een dissertatie over ‘De geschiedenis der Nederlandse spelling in de 16e en 17e eeuw’. Een samenvatting van deze studie vindt men in de ‘Handelingen van het 32e Taal- en letterkundig congres van 1912 te Antwerpen.

In 1920 werd hij hoogleraar aan de kath. universiteit van Leuven, doceerde daar de vergelijkende spraakkunst der Germaanse talen, het Gotisch, de historische spraakkunst van het Duits, de grondige verklaring van Duitse schrijvers en werd tevens belast met de cursus Historische Spraakkunst van het Nederlands; bovendien doseerde hij aan het Hoger Handelsinstituut Duits in de sectie der moderne talen.

Dit overladen programma heeft prof. Van de Wijer uitgevoerd tot hij in 1954 zijn emeritaat aanvroeg.

In 1925 stichtte hij de Vlaamse Toponymische Vereniging, d.i. de vereniging voor plaatsnaamkunde. Wat hij op dit gebied heeft gepresteerd is nauwelijks aan te duiden, maar prof. dr. H. Draye heeft het in zijn huldigingsrede uitvoerig uiteengezet en er zijn grote waardering voor uitgesproken. Maar niet alleen de wetenschap eiste hem op. Ook de maatschappij deed dat en hij gaf gevolg aan die oproep. In 1935 nam hij de leiding van het nieuwe periodiek Nieuw Vlaanderen, dat als geloofsbelijdenis stelde: ‘Wij wensen één hart en één ziel in Vlaanderen’.

Dr. J. Lebeer geeft een indrukwekkend overzicht van al wat prof. Van de Wijer in politicis deed voor Vlaanderen, hoe hij er onverpoosd naar streefde om àlle Vlamingen, met uitschakeling van persoonlijke voorkeur, samen te brengen rond een eensgezinde ‘grote, algemene politiek voor Vlaanderen’ en te concentreren rond een ‘federale gedachte’, alsmede rond een concreet voorstel voor ‘publiekrechtelijke structuurhervorming’.

In het huldigingswoord wees dr. Lebeer in het bijzonder op de ridderlijkheid, de volharding, de opofferingen en de belangeloosheid, waarmede de jubilaris zijn grote en grootse arbeid heeft verricht.

[p. 50]

Culturele autonomie in Vlaanderen

In het juli/augustusnummer van ‘Neerlandia’, jaargang-1964, gaf mr. J. Fleerackers een uitvoerige schets van de Kultuurraad voor Vlaanderen, waarvan hij van het begin af aan secretaris is geweest. In ‘Volksopvoeding’ (Ned.-Belgisch tijdschrift) 14e jg, nr 1, - januari-februarinummer, voegt hij aan die schets nog een paragraaf toe met de titel: Autonomie - Zelfbestuur - Decentralisatie - Federalisme. Daarin stelt hij, dat de K.R.V. geen enkele constitutionele bevoegdheid heeft en evenmin een Waalse tegenhanger, hetgeen het gesprek bemoeilijkt. De tweeledige provincie Brabant heeft zelfs geruime tijd elke medewerking aan en subsidiëring van de K.R.V. onthouden, maar het nieuwe provinciale bestuur heeft in die afwijzende houding een gunstige wijziging gebracht.

Mr. Fleerackers stelt voorts vast, dat het cultureel beleid in België soepeler en autonomer moet kunnen functioneren en meer aangepast moet worden aan eigen behoeften, regionale inzichten en wensen. De praktijk van het cultureel beleid bewijst hoe moeilijk en verlammend de huidige situatie kan zijn.

Het is nl. thans zo in België, dat over bepaalde culturele beleidsvragen Vlaamse èn Waalse culturele sectoren met hoge adviserende raden de minister van advies dienen. De twee taalsecties beraadslagen dan echter eerst afzonderlijk, maar dienen daarna hun standpunten in een gemeenschappelijk advies in. Het komt voor, dat de minister uit de uiteenlopende adviezen één wetsontwerp dient te distilleren. Het behoeft geen verwondering te wekken, dat herhaaldelijk de politieke basis ontbreekt om een gemeenschappelijk beleid op te bouwen en tijdig op dringende culturele problemen een wettelijk antwoord te geven.

Het bibliotheekwezen moet het nog altijd blijven doen met een wet van 1921! Er is een ‘nationale jeugdraad’ opgericht; aan de samenstelling ervan wordt nog steeds gedokterd, omdat de meningen in de beide landsdelen daarover uiteenlopen. Het culturele vraagstuk in België - zo besluit de heer Fleerackers - is een even verouderd religieus-ideologisch vraagstuk als de gehele Belgische situatie een onopgelost 19e eeuws nationaliteitenconflict is, een aftands religieus en partij-politiek proselitisme en nepotisme, erfenis van een eeuwenoude strijd tussen clericalisme en anti-clericalisme.

Maar de K.R.V., samen met de Stichting Lodewijk de Raet, vormen het van particuliere zijde tweede institutionele verband, waar gelovigen en ongelovigen, politiek linksen en politiek rechtsen elkaar moeizaam maar geduldig vinden. De jongere generatie, door de democratisering van het onderwijs beter gevormd en zelfstandiger, laat zich niet meer ringeloren door het geestelijk paternalisme van welke zijde ook.

En België wordt mee opgenomen in een nieuwe cosmopolitische tijdsgeest, waar steeds minder plaats zal zijn voor vooringenomenheid en geestelijke dwang. De Kultuurraad voor Vlaanderen beschouwt zich zowel exponent als promotor van deze ontwikkeling.

Overmaas

In het maart-nummer van Neerlandia-1964 komt een artikel met een situatie-tekening voor van de heer J. Veltmans over de actuele toestand in Overmaas, dat eens en voor al onze lezers duidelijk maakte waar dat geheimzinnige gebied nu precies lag en wat er aan de hand is in deze contreien.

Voor hen die belangstellen in deze gebieden, waarover vooral in Wallonië, sedert de overgang van de Voerstreek naar Limburg, nog zoveel venijn wordt uitgegoten, willen we het Overmaas' Maandblad ‘Grenzen Open’ noemen, een drietalig tijdschrift dat pas van start is gegaan. Het adres van de redactie is Bond der Vlamingen van Oost-België (B.V.O.B.), Hasseltstraat 41 te Tongeren (Belg. Limburg).

‘Grenzen Open’ is, zo blijkt wel overduidelijk, vóór federalisering en bij een federaal België moet Overmaas, samen met de Duitse Oostkantons een Nederlands-Duits arrondissement vormen, behorend bij het Nederlands gebied.

‘Heel de Noord-Oosthoek in het hele Limburg aan beide zijden van de Maas, volledige integratie in het Nederlands gebied van een verenigd Europa’, ziedaar de toekomstdroom van ‘Grenzen Open’.

Boekenbeurs te Brussel

Te Brussel ging op 27 febr. tot 7 maart de 3e Vlaamse voorjaarsboekenbeurs door. In 1960 werd de Brusselse boekenbeurs voor het eerst georganiseerd in het ‘Paleis van de Dynastie’. Meer dan 10.000 bezoekers maakten deze 1e manifestatie van het nederlandstalige boek in de Belgische hoofdstad meteen tot een sukses. Toch zou het tot 1964 duren vooraleer men een 2e Boekenbeurs te Brussel kon inrichten. Reden hiertoe was vooral het feit dat de behuizing in het ‘Paleis van de Dynastie’ veel te eng bleek en dat ruime tentoonstellingsruimten voor nederlandstalige kultuurmanifestaties in Brussel niet zo gemakkelijk te vinden waren. De oplossing die men ten slotte vond, in de tentoonstellingszalen van het Brusselse Centraal Station, bleek wel erg gelukkig, want meer dan 25000 bezoekers bezochten deze 2e Boekenbeurs. Hiermee bleek de weg geopend voor een jaarlijkse nieuwe nederlandstalige kultuurmanifestatie in de hoofdstad. Het hoeft immers geen betoog dat deze bedoeling bij de inrichters, - dezelfde ‘Vereniging voor het Vlaamse Boekwezen’, die ook de zo bekende najaarsboekenbeurs te Antwerpen organiseert - inderdaad uitdrukkelijk aanwezig is. Hier, in Brussel, kan men inderdaad veel beter dan in Antwerpen een zeer belangrijk franstalig publiek, vaak voor het eerst, met de rijkdom van onze boekenmarkt in contact brengen. En volgens het woord der inrichters geschiedt dit niet zonder succes. Dat ook de Vlamingen de weg naar het nederlandstalige boek te Brussel gevonden hebben blijkt overigens voldoende uit het succes van deze 3e Boekenbeurs die thans reeds meer dan 3000 bezoekers telde.