Neerlandia. Jaargang 69

Frans-Vlaanderen

Vlaamsgezinde burgemeester uit Zuid-Vlaanderen ging heen

De Vlaamse Vrienden in Frankrijk delen het overlijden mee van dr. J.M. Ryckewaert, burgemeester van Steenvoorde. De Rijselse kranten voegen bij het bekendmaken van het nieuws: ‘de afgestorvene had Vlaanderen boven alles lief’.

Zoon van de vroegere burgemeester dr. Eug. Ryckewaert, vertrouweling van priester Lemire en bij wie kan. prof. dr. Looten dé huisvriend was, werd hij in het teken van het Vlaamsgezinde ‘lemrisme’ - het daensisme in Zuid-Vlaanderen - opgevoed. Zijn overtuiging nam in diepte en sterkte toe in 't gezelschap van zijn kollega dr. Piet Blanckaert, zijn boezemvriend. Wat later werden enge banden gesmeed tussen zijn familie en een van de meest bekende Vlaams-nationalistische huisgezinnen uit het nabije West-Vlaanderen.

Dr. J.M. Ryckewaert gaf talrijke bewijzen van zijn voorliefde voor Vlaanderen. Hij was de eerste om houtsnijder-schrijnwerker Jozef Dezitter aan te moedigen, die kostbare plaatwerken over de windmolens, de veldkapelletjes, de landelijke woningen uitgaf en meubels in Vlaamse smaak, met Nederlandse opschriften versierd, op de markt bracht. De prachtige meubelstukken door burgemeester Ryckewaert voor eigen gebruik besteld dragen, naar zijn uitdrukkelijke wens, Nederlandstalige spreuken en opdrachten.

Het Vlaamse uitzicht, dit van de Zuidvlaamse ‘Renaissance’, wilde hij eveneens geven aan het nieuwe, bijna voltooide stadhuis van Steenvoorde dat volgens zijn richtsnoer opgebouwd werd, maar dat hij het genoegen niet zal hebben in te huldigen.

Dr. Ryckewaert en het Nederlands onderwijs te Steenvoorde

Dr. Ryckewaert stelde het meest belang in het onderwijs van het Nederlands in Zuid-Vlaanderen. Hij was niet vergeefs de geestgenoot en volgeling van principaal Annicotte (petekind van priester Lemire), die als hoofd van het ateneum te Hazebroek bij het ministerie van nationale opvoeding aanhoudend aandrong opdat de Nederlandse taal en letteren in dit gesticht met toepassing van de besluiten van 17 juli 1926 en 7 augustus 1927 gedoceerd zouden worden - een wens die eindelijk, na zijn dood, gedeeltelijk ingewilligd werd. De burgemeester van Steenvoorde had zijn aandeel in de pogingen van zijn stadgenoten, die voor het inrichten van een vrije Nederlandse kursus in de eigen gemeente ijverden. Dezen konden op zijn daadwerkelijke steun rekenen. Hij nam zelf de gelegenheid graag te baat om zijn taalkennis te verbeteren en was er trots op, dank zij het volgen van deze lessen, een prijs te kunnen behalen.

Bij zijn begrafenis, waar het kruis door de vrijwillige leraar Nederlands, de heer Jozef Tillie, gedragen werd, bracht de heer Derocq, eerste schepen, een ontroerde hulde aan de volksgeliefde burgemeester, ‘die zich er maar op roemde Vlaming te zijn’. Dan mocht de sous-préfet van Duinkerke eraan herinneren hoe koppig hij immer weigerde in het erelegioen en in gelijk welke ‘nationale orde’ ook geridderd te worden...

Dr. Ryckewaert werd aan zijn stad ontnomen een paar weken na het afsterven van zijn vurige aanhanger, de negentigjarige Cesar Gilloots, lid van de kamer van koophandel en nijverheid, de Vlaamsgezinde van de oude garde, het oudste medelid van de Vlaamse Vrienden in Frankrijk.

De geneesheer-burgemeester hield zelf eraan zijn hartelijke instemming te betuigen, als, na de tragische verdwijning van dr. P. Blanckaert, een jonge kollega, dr. Jan Klaas, geestelijke erfgenaam van volksvertegenwoordiger Gabriël Plancke (Lemire's opvolger), de voortzetting van de beweging op zich nam.

Meer dan zijn verklaringen, waren dr. Ryckewaert's leven en daden een sprekende getuigenis in de geest van Lemire, Looten, Blanckaert, ten dienste van Vlaanderen.

L. Hoex.

Tien jaar volkstoneel

Het Frans-Vlaamse volkstoneel bestond dezer dagen tien jaar. Op 16 januari 1955 werd bij kaarslicht - wegens een mankement in de elektriciteitsvoorziening - door de Westouterse toneelvereniging de eerste uitvoering gegeven in St. Janskapel (Frans-Vlaanderen) in de eigen taal van het volk. De zaal was een en al enthousiasme. Na deze start volgden tientallen opvoeringen, waaronder openluchtvoorstellingen.

Dat eerste toneelstuk was een door pater Joris Declercq verzorgde dialectbewerking van ‘De Sterre’. De regie had de heer Emiel Hardeman, burgemeester van Westouer (dorpje gelegen ten zuidwesten van leperen). En het was ook op zijn initiatief dat de Westouterse toneelvereniging met

[p. 35]

zijn successtuk ‘over de schreve’ over de grens, naar Zuid-Vlaanderen toog. Sindsdien was het volkstoneel een blijvend succes, niet in het minst dank zij de voortreffelijke leiding van de huidige regisseur-amateur Flor Barbry.