Neerlandia. Jaargang 69

[p. 10]

Kroniek

Noord-Zuid

Benelux- en Nederlandse integratie

Het Pennoen van november 1964 publiceert een bijdrage van mr. J. Fleerackers, secretaris van de Kultuurraad voor Vlaanderen en 2de secretaris in het hoofdbestuur van het A.N.V., getiteld ‘Twintig jaar Benelux,’ met een ondertitel: ‘Wat nu?’.

Naar aanleiding van de herdenking van het twintigjarig bestaan van het te Londen op 5 september 1944 overeengekomen douaneverdrag tussen België, Nederland en Luxemburg (en de daarop gevolgde Economische Unie van 1958), neemt mr. Fleerackers de vaststelling van deze akkoorden nog eens onder de loep.

Wij willen ons hier bepalen tot dit gedeelte in zijn helder betoog, dat in het bijzonder betekenis heeft voor de culturele samenwerking tussen de drie landen. Men ontkomt niet aan de indruk - aldus schrijver - dat de Waalse reserves t.o.v. Benelux ten dele gevoed worden door diezelfde rancunes, die Wallonië onderhoudt tegenover de Vlaamse emancipatie.

Het is echter tot in den treure herhaald - zo vervolgt hij - dat deze emancipatie, zowel economisch als cultureel, niet indruist tegen de redelijke ontwikkelingskansen van Wallonië zelf.

Na een eeuwenlange stagnerende economie wordt Vlaanderen eindelijk en toevallig in een economische trek meegezogen, waardoor ook de kustgebieden een aandeel kunnen krijgen in de economische expansie. En de fabels over de economische of culturele ‘kolonisatie’ van Wallonië door Vlaanderen getuigen van kwade trouw.

Wie wijst er één Vlaamse klas of school aan in Wallonië voor de nochtans honderdduizenden Vlaamse arbeiders, die er sinds 1900 immigreerden? Is er in Wallonië één A.N.V.-afdeling met Nederlandse steun werkzaam, zoals dit omgekeerd het geval is voor de Alliance Frànçaise, Les Amitiés Françaises, Les Grandes Conférences Catholiques etc. in de Vlaamse steden?

Hoe Benelux zich ook moge ontwikkelen, Benelux is méér dan een zuiver materiële belangengemeenschap. Economische integratie is op lange termijn niet te scheiden van maatschappelijke, culturele en politieke samenwerking. Om die redenen werd in 1946 en 1949 een Belgisch-Nederlands en een Nederlands-Luxemburgs cultureel akkoord gesloten en op 5 november 1955 kwam om diezelfde redenen een ‘Raadgevende interparlementaire Benelux-Raad’ tot stand met bevoegdheden o.a. over de culturele samenwerking.

Bij de opmerking, dat de 19de eeuwse staatsgrenzen in Europa zullen verdwijnen, maar dat de taal- en cultuurgrenzen zullen blijven, haalt mr. Fleerackers aan wat minister Fayat, tijdens de 12de conferentie Nederlandse Letteren (1963), betoogde, nl. ‘dat geen taalgroep zich ooit op zulke hoogten van stoffelijke idealen kan bewegen, dat zij geen stukje aardse grond nodig heeft, waarop haar voortbestaan verzekerd kan blijven’.

Ten opzichte van de taal- en cultuurgroepen, die samen de Westerse cultuur uitmaken geldt echter evenzeer, dat niemand een bijdrage tot wat ook kan leveren, als de andere partner de inbreng ervan niet respecteert en als waardevol erkent.

Zonder Nederlandstalig onderwijs in de Duitse grensgewesten, in Wallonië, in Frans-Vlaanderen: geen echt Europa. Zonder Duitskennende Limburgers, Franssprekende West-Vlamingen, Engelsbeheersende randstedelingen uit Holland: geen verenigd Europa dat tegen een politieke rukwind kan.

Een steeds nauwere Benelux-integratie, aldus de slotzin, is dringend nodig om ons op het Europa van morgen geestelijk en materieel voor te bereiden.

Literaire jongerenprijs te Brugge

De Brugse studentenvereniging ‘Skabletter’ heeft tijdens het voorbije weekeind een reeks kunst-manifestaties ingericht, waarvan het hoogtepunt was de proklamatie van de literaire jongerenwedstrijd. Vooraf werd tussen de redaktieleden van verscheidene jongeren-tijdschriften van gedachten gewisseld over bepaalde vormen van samenwerking. Een koncert ging zondag aan de proklamatie vooraf, aldus ‘De Standaard’.

De jury, bestaande uit de heren Jan Daele uit Gent, Peter Schuddeboom uit Eindhoven, Arthur Vandevelde uit Brugge en Jef Gruyaert uit St.-Kruis, kreeg 189 inzendingen te beoordelen van schrijvers en dichters jonger dan 25 jaar. Er waren 110 Nederlanders, 78 Vlamingen en 1 Pool.

De eerste prijs voor poëzie ging naar Yvonne Breughelmans (22) uit Amsterdam, en voor proza naar J.P. Bos (20) uit Rotterdam. De prijs van de stad Brugge werd toegekend aan Hans Vandernaem uit Groningen. De derde prijs was voor Bert Wacqieur (24) uit Torhout. J. Vos (22) uit Rotterdam, kreeg een eervolle vermelding. Tenslotte werd ook een prijs toegekend aan de beste inzending uit de overzeese gebiedsdelen en die was voor Clarisse Clarice Henrey uit Curaçao.

Sociaal-cultureel vormingswerk

Het Davidsfonds heeft onlangs een weekeind gewijd aan het sociaal-cultureel vormingswerk, waarbij aandacht werd gegeven aan ‘Ruimtelijke ordening en planologie’, ingeleid door dr. H. Baeyens van ‘Mens en Ruimte’, ‘Economische programmatie t.a.v. de culturele behoeften’, door prof. J. van Waterschoot en ‘Sociaal-culturele planning als pendant van economische planning’, door prof. F. van Mechelen. Nog drie weekeinden zullen bestemd zijn voor de typische situatie van het sociaal-cultureel vormingswerk in het algemeen opbouwwerk, het streek-zelf-onderzoek en de culturele infrastructuur. Volgens een opmerking in ‘De Standaard’ heeft het Davidsfonds voor deze en andere culturele aangelegenheden reeds nauwe contacten gelegd met Nederland, waarover het blad zich alleen maar kan verheugen en waaruit het beste mag worden verwacht voor de concrete culturele integratie van Noord en Zuid.

Voor het Davidsfonds en zijn 660 afdelingen ligt er nog een enorm arbeidsterrein ter bewerking!

Vlaamse en Nederlandse televisie

In een te Hilversum gehouden bespreking tussen de programmaleidingen van de Vlaamse en de Nederlandse televisie is vastgesteld, dat het aantal door de N.T.S. en de omroepverenigingen overgenomen T.V.-programma's van de B.R.T. in 1964 tweemaal zo groot zal zijn als in 1963.

Men heeft zich voorts in positieve zin uitgesproken over voorstellen tot samenwerking op programmagebied met o.m. de Skandinavische landen en met de televisiestations van Wenen, München en Zürich. Besloten werd de aanbevelingen, gedaan door de veertiende Konferentie der Nederlandse Letteren, uit te voeren. (Wij verwijzen naar Neerlandia, novembernummer, blz. 178, 3e kolom, waar deze aanbevelingen op radio- en televisiegebied werden gepubliceerd).

Met voldoening werd zowel van Belgische als van Nederlandse zijde vastgesteld, dat de samenwerking tussen de B.R.T. en de N.T.S. met betrekking tot de reportages over de Olympische Spelen van Tokio zeer goede uitslagen heeft opgeleverd.

Gezien het in omvang toenemende over-

[p. 11]

leg tussen beide TV-organisaties, werd besloten de tot heden jaarlijks plaatshebbende bijeenkomsten op te voeren tot tweemaal per jaar.

De eerstvolgende vergadering zal in mei 1965 te Brussel gehouden worden.

Karel Jonckheere en de Nederlandse literatuur

In een gesprek dat Karel Jonckheere, juist terug uit Joegoslavië, voerde met ‘De Standaard’, komen enkele opmerkelijke uitlatingen van hem voor, die wij de lezers van Neerlandia niet willen onthouden.

Sedert 15 juli is Jonckheere adviseur voor de propaganda en de verspreiding van de Vlaamse letteren in het buitenland. Voor de Franstalige literatuur werd Roger Bodart aangewezen.

Tot nu toe, zo merkte de heer Jonckheere op, bestond er in het buitenland meer belangstelling voor de Nederlandse auteurs (Noord-Nederland dus). Hij noemde de Nederlandse Stichting tot Vertaling, gefinancierd door de Nederlandse Staat en onder leiding van Jaap Oversteegen. Hiermee werkte Zuid-Nederland samen door subsidies, via het Belgisch-Nederlands cultureel akkoord, de Kon. Vlaamse Academie en de Dienst voor de Letteren. In Londen verschenen onlangs, dank zij deze stichting, vier delen van de Bibliotheca Neerlandica, vertalingen van werken van Van Schendel, Couperus, Walschap en Teirlinck.

De Dienst der Letteren kocht van deze vertalingen vijfhonderd exemplaren, die werden gezonden naar de Belgische ambassades en buitenlandse bibliotheken. Nederland deed desgelijks.

Vóór 15 juli van dit jaar werd er op het gebied van de verspreiding van Vlaamse literatuur in het buitenland nog te veel geïmproviseerd. Maar die verspreiding gaat nu stelselmatig gebeuren. Voor dit werk zal op de begroting voor het volgend jaar een aparte post komen.

En dan geraakt Jonckheere aan zoals hij dat noemde: ‘de delicate kwestie’.

Nederland heeft 14, België 26 culturele akkoorden, die steeds bilateraal zijn. Dat betekent dus, dat, indien een bloemlezing Vlaamse poëzie naar Joegoslavië gaat, een gelijkwaardige Joegoslavische poëzie naar Vlaanderen gaat.

En naar aanleiding daarvan rijst dan zijn vraag: mogen wij propaganda maken voor onze eigen literatuur zonder ruggespraak met Nederland, of moeten wij ook in zo'n geval Noordnederlandse auteurs in de Vlaamse bloemlezing opnemen?

De heer Jonckheere meent van niet. Vlaanderen moet immers in België een goed figuur slaan naast de Franstalige cultuur.

‘Nu wil Hongarije een bloemlezing uitgeven van Skandinavische en Nederlandse poëzie. Wij hebben daarop positief gereageerd. Nederland nog niet. Wij geven subsidies aan de vertalers, Nederland niet. Wij kopen de vertaalde werken aan, Nederland niet. Wanneer wij de Noordnederlandse auteurs niet mee laten opnemen, dan moeten wij geen skrupules hebben, want wij hebben Nederland verwittigd en wij hebben ook reeds vastgesteld dat Nederland ons soms is voor geweest zonder dat wij werden verwittigd. Dat was bijvoorbeeld toen The Literary Review in Amerika een speciaal nummer gewijd heeft aan de Nederlandse letterkunde, zonder dat de Vlamingen daarin vertegenwoordigd waren. Wij hebben het echter klaar gekregen om thans, twee jaar later, een “Flanders Number” van hetzelfde tijdschrift te vullen, waarin Marnix Gijsen duidelijk heeft uitgelegd hoe het juist in elkaar zit met onze taal en kultuur. Wanneer ik in het buitenland ben, spreek ik altijd uit naam van de Nederlandse literatuur, hoewel ik officieel enkel het Nederlandstalig België vertegenwoordig.’

Verder gaf de heer Jonckheere een overzicht van de bloemlezingen uit Vlaamse werken, die o.a. in Italië, Denemarken, Roemenië, Hongarije, Joegoslavië, Tsjechoslovakije en Spanje zullen worden samengesteld.