Neerlandia. Jaargang 68

Publikaties

Uit de tijdschriften

H. de Jonghe: ‘De randgemeenten: koortsthermometer van de Vlaamse gemeenschap’, Kultuurleven, nov. 1964 (blz. 660 e.v.).

Er wordt in België nog steeds geschreven, wat onvriendelijker gezegd, nagekaart over de taalwetgeving van de afgelopen twee jaar. De Luikerwalen blijven sputteren over de Voerstreek, terwijl in Vlaanderen ‘Hertoginnedal’ (het Brusselse oord waar de taalwetgeving van juli 1963 geregeld werd, die o.m. de verhoudingen in het Brusselse vastlegde) een begrip geworden is, en voor zeer velen geen gunstig begrip.

H. de Jonghe wijdt nogal pessimistische beschouwingen aan het lot van de zes randgemeenten, die een regime van faciliteiten voor Franssprekenden hebben gekregen na wat hij, terecht m.i., beschouwt als een politieke nederlaag van de Vlaamse Beweging in juli 1963.

Er werd nog wat nagepraat, nabetoogd en nagestudeerd (wat het laatste betreft, het rapport ‘de Brusselse randgemeenten’ van de studiegroep ‘Mens en Ruimte’), maar over het geheel werd het al gauw betrekkelijk stil rondom de hele kwestie. ‘Een stilte die Vlaanderen wellicht de indruk geeft dat het rustig op zijn beurt kan wachten en dat tenslotte niets verloren is. Een stilte die echter in de randgemeenten zelf niet anders kan worden geduid dan als het zekerste bewijs dat het vonnis is voltrokken: de verfransing gaat voort.’

De Jonghe geeft vervolgens een indringende schets van het verfransingsproces, een sociaal fenomeen, en van de zwakke Vlaamse tegenkrachten. Hij betoogt tenslotte, dat het onmogelijk is om vanuit de randgemeenten zelf deze gemeenten te redden. Het probleem kan alleen in Brussel opgelost worden, niet door een defensieve, maar door een offensieve taktiek, gericht op een gedeeltelijke hervernederlandsing van de agglomeratie.

Schrijver blijft hierover verder nogal vaag. Desondanks een klemmend betoog!

W.

Circuit, nr 7-1964.

Als terugblik op de herdenking van de 100ste verjaardag van de Nieuwe Waterweg, waaraan Neerlandia ook volle aandacht schonk, geeft Circuit (de schakel tussen vrienden van Nederland over de gehele wereld) in enkele sprekend verluchte bladzijden een treffend beeld van deze waterweg en zijn betekenis voor Rotterdam en de Nederlandse economie. Hans Davids schenkt aandacht aan de staat Michigan, waar vele landgenoten zich in de loop der eeuwen hebben gevestigd en waar enkele jaren geleden het plan werd geboren voor de oprichting van een Hollandse molen als symbool van de nauwe relatie tussen Holland-Michigan en Nederland.

Een daartoe opgericht comité slaagde er in de oude molen ‘De Zwaan’ uit Vinkel, een plaatsje in de buurt van Den Bosch, aan te kopen en deze te verschepen naar Amerika. In het voorjaar van 1965 zullen de wieken van deze molen weer draaien op het daarvoor ingerichte Windmill Island, omgetoverd tot een typisch Hollands landschap en met een echte boerenhofstede.

Een Italiaanse, getrouwd met een Nederlander, geeft haar indrukken over haar nieuwe vaderland en de heer Schellart beschrijft enige prominente kastelen in het Hollandse landschap. Tot slot een interessant artikel over de bekende Landbouwschool te Deventer, thans de wieg voor agronomisten uit alle delen der wereld.

Wederom een nummer, dat met graagte zal worden gelezen, door hen, die ver van Nederland, toch gaarne op de hoogte worden gehouden van alles dat ook hun belangstelling heeft.

South African Digest, 30 oktober 1964 Zuidafrikaans-Belgisch cultureel akkoord bestaat 10 jaar.

Bij de herdenking van het tienjarig bestaan van het Zuidafrikaans-Belgisch cultureel akkoord kondigde de sekretaris van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, dr. J.J.P. Op 't Hof, tijdens een receptie in Pretoria, de benoeming aan van een cultureel attaché bij de Zuidafrikaanse ambassade in Brussel.

De Post van Holland, 36e jaargang nr 11, november 1964.

Uit een toespraak gehouden door de Nederlandse ambassadeur in Bonn, Z.Exc. baron mr. Van Ittersum, op de feestavond t.g.v. het 43ste congres van de Nederlandse Bond in Duitsland, dit jaar in Mülheim, nemen wij hier het volgende over:

Het is goed en nuttig, dat er een Bond is en dat er verenigingen bestaan, die de Nederlanders in Duitsland tezamen brengen en bijeenhouden.

Nederlanders assimileren over het algemeen te vlug en vergeten te vlug het land waar zij geboren zijn. Zij zijn vlugger vriend met de bewoners van het land van vestiging, dan dat zij contact met de eigen landenoten zoeken. Dit is te betreuren omdat wij toch mensen zijn van één stam en volk. Daarom is het goed, dat wij, wanneer wij in het buitenland zijn, ons Nederlander blijven voelen en de contacten met andere Nederlanders blijven aanhouden en verstevigen.

[p. 204]

Benelux, september-oktobernummer 1964.

Dit nummer, gewijd aan de herdenking van het twintigjarig bestaan van de Benelux (in 1944 werd tussen België, Luxemburg en Nederland de douane-overeenkomst gesloten) bevat een bijdrage van de heer W. de Clercq, Belgisch volksvertegenwoordiger en lid van de Raadgevende Interparlementaire Beneluxraad, waarin hij een ruimere verspreiding van de Beneluxgedachte bepleit, opdat de bevolking dezer drie landen de Benelux meer en meer zullen gaan zien als een levende werkelijkheid, die voorts als vanzelf zal voeren naar de ‘Europese gedachte’.

Hij beveelt aan de massacommunicatiemiddelen daartoe intensief aan te wenden en wel zó, dat bij de voorlichting van het publiek meer gedacht wordt aan onderwerpen waarvoor ‘de grote massa’ belangstelling heeft.

De reeds bestaande Benelux-comités dienen zich z.i. meer in te spannen op het cultureel terrein. De heer De Clercq denkt voorts aan tentoonstellingen over het kunnen van de Benelux in het heden en verleden.

Belangrijk acht hij vooral het inschakelen van de jeugd, waarbij hij wijst op Nederland, waar een grote jeugdactie is gestart ten bate van de Europese gedachte, een actie waarvoor de jeugd aldaar grote belangstelling heeft getoond. Voor Benelux zou in diezelfde geest een en ander kunnen worden georganiseerd.

Betreurd wordt het ontbreken van een apparaat (dat op het economische vlak wèl bestaat), dat de verwezenlijking van veel wat wenselijk en op zich zelf ook mogelijk wordt geacht ter versterking der culturele betrekkingen, belemmert.

De Commissie voor culturele aangelegenheden van de Raadgevende Interparlementaire Beneluxraad heeft dan ook voorgesteld over te gaan tot de oprichting van drie Benelux-instituten, die in hoofdzaak zullen zijn bestemd voor culturele doeleinden. Deze instituten zouden dienen te werken in de drie hoofdsteden der Benelux-landen, met een voorlichtende, coördinerende en in sommige opzichten organiserende taak.

Dergelijke instituten zouden levende centra kunnen zijn, van waaruit naar alle kanten contacten kunnen worden gelegd, waar initiatieven terechtkomen en worden doorgegeven, waar mogelijkheden kunnen worden onderzocht en verwezenlijkt. De culturele samenwerking en toenadering tussen de drie landen zal er naar het oordeel van de heer De Clercq aanzienlijk door kunnen worden bevorderd, ook al zijn Luxemburg en een deel van België geen Nederlandssprekende gebieden en de culturele samenwerking tussen de Nederlandssprekende gebieden aan weerszijden van de Nederlands-Belgische staatsgrens zal het begrip in deze gebieden voor de andere culturen in de Beneluxarea en de samenwerking met deze laatste slechts ten goede komen.

Aldus zal wezenlijk het bewijs geleverd worden dat, parallel met de groeiende Europese eenheid, een Europese cultuur tot stand kan komen: een Europese cultuur die niets anders kan zijn dan een hernieuwde blijk van de culturele eenheid van de verschillende Europese culturen.

Dr. J. Lehembre: ‘Psychologische aspekten in de verhouding tussen Nederland en Vlaanderen’, Dux, juli 1964.

In het juli-nummer van Dux, R.K.-maandblad voor jeugdvorming publiceerde dr. J. Lehembre een lezenswaardig artikel over ‘psychologische aspekten in de verhouding tussen Nederland en Vlaanderen’.

Het uitgangspunt van zijn beschouwing is het reeds statistisch aangetoonde verschijnsel (zie ook Neerlandia nr. 7, 1964) dat Nederlanders en Belgen elkaar beoordelen op een wijze die schril afwijkt van wat andere nabuurvolkeren over ons denken.

Schrijver betoogt dat het begrip staatsgrens inderdaad nog zeer met ‘buitenlands’ wordt geassocieerd: over de grens beschouwt men zich als toerist: vrij en ongedeerd, meestal onverveerd van de binnenlandse ‘mores’. Die wederzijdse ‘mores’ zijn veelal niet erg van elkaar verschillend, men kent elkaar daarbij te goed om niet te nemen wat men bij een Amerikaan of Italiaan genoeglijk als een ‘buitenlandse buitenissigheid’ gaarne, hoogstens hoofdschuddend, zal aanvaarden. ‘Gebrek aan degelijke kennis kan de wederzijdse verstandhouding niet bevorderen’ zegt Lehembre, die o.m. verwijst naar het schoolboekje aardrijkskunde L.O., nog steeds in Nederland in gebruik, ‘waarin de kinderen leren dat de Vlamingen Vlaams spreken, en meestal ook Nederlands verstaan’! (Men vraagt zich af hoe dit nog mogelijk is terwijl een bijzondere commissie van het Belgisch-Nederlands Cultureel Accoord reeds tien jaar officieel doktert aan de uitzuivering van schoolboeken geschiedenis en aardrijkskunde; of beweegt de Commissie zich alleen in de zeer hoge wetenschappelijke regionen?).

Lehembre geeft verder een interessante opsomming van oorzaken waarbij hij met allerlei ‘faits divers’ illustreert hoe ‘het zgn. grote verschil slechts zit in kleine oppervlakkige dingen’.

Mr. J. Fleerackers.