Neerlandia. Jaargang 68

Frans-Vlaanderen

Frans-Vlaanderen het bezoek aan West- en Zuid-Vlaanderen op 5, 6 en 7 september

Een zeer geslaagde tocht, uitmuntend in elkaar gezet door de onvolprezen secretaris van de afdeling 's-Gravenhage. De gedachte om Ekelsbeke en Zuid-Vlaanderen te bezoeken was tijdens de Zuid-Vlaamse kultuurdag te Breda in de hoofden opgekomen, de uitvoering geschiedde door de heer Burger. En dan mag niet vergeten worden, dat het iets geheel nieuw was, dat er niets was waarop hij kon terugvallen.

Ik zal slechts enkele hoogtepunten noemen, geheel in willekeurige volgorde.

Bezoek aan het IJzermonument

Voor menigeen van de ruim veertig deelnemers was het zien van de toren en van het museum ontroerend. Nog zie ik de van woede schitterende ogen van onze leider, de heer Botermans, bestuurslid van de afdeling Brugge, toen hij vertelde hoe de franskiljons de toren hadden gedynamitiseerd. En de daders waren nimmer gepakt.........

Een verzameling van brokken kruisen, de graftekens van duizenden gevallenen in de eerste wereldoorlog. De vernielde kruisen waren gebruikt voor wegplaveisel. En dan leest men de met bloed geschreven uitroep: Hier is ons Bloed, wanneer ons Recht? De decoraties waren door de Vlamingen teruggegeven, zij vormden er de letters mee van: Amnestie.

Doch de Vlamingen hebben zich hersteld: een grote, hoge, stevige toren is weer opgebouwd. Dat symboliseert de herwonnen kracht en het geloof in de uiteindelijke zegepraal.

Bezoek aan de derde Zuid-Vlaamse kultuurdag te Ekelsbeke

Wat huizen bij een nogal vervallen kasteel, een flink dorpsplein - wat zijn de pleinen in Vlaanderen mooi! - druk rumoer van mensen in en om de ‘Vandersluyszaal’. Men wilde de uitreiking van de boekprijzen aan de ijverige leerlingen van de cursussen Nederlands bijwonen.

Voor ons A.N.V.'ers was echter het mooiste: de redevoering (in het Frans) van de hulp-bisschop van Rijssel Z.H.E. Mgr. Dupont.

De hoge geestelijkheid had zich, zij het ook voorzichtig, achter het streven gezet de moedertaal der Vlamingen te beoefenen. ‘Het Vlaams kennen had een praktische en een geestelijke waarde’. Wie zou enige jaren geleden hebben kunnen denken, dat van hogerhand een zekere medewerking werd verleend om het Vlaams weer als taal te gaan gebruiken. Wat een voordeel is het geweest, dat enkelen van de lagere geestelijkheid zo trouw zijn gebleven aan de volkstaal. Hulde aan deze moedige pastoors.

Voor de bezoekers was ook een aardige tentoonstelling ingericht. Vooral de Vlaamse kamer met boer en boerin trok de aandacht.

De druk bezochte kultuurdag werd besloten met een volksfeest in en rond het kasteel van Ekelsbeke.

De ontvangst op het stadhuis van Ieper door de Burgemeester

Om 10 uur, maandag, werden we verwacht in het ‘oude’ stadhuis op het prachtige marktplein. Een genot om daar te lopen - ondanks de ‘belse kasseien’ - langs de weer in oude stijl opgetrokken hallen en huizen.

De burgervader - nog in de kracht van zijn leven - gaf ons een overzicht van de geschiedenis van Ieper, een der belangrijkste plaatsen in Vlaanderen, tijdens de eerste wereldoorlog geheel verwoest, sinds 1953 weer begonnen aan het herstellen van die schade. In tien jaar, onder leiding van deze burgemeester, was er heel wat tot stand gebracht. Ieper is weer tot bloei gekomen.

Een nieuw stadhuis wordt bij de hallen in oude stijl opgetrokken (natuurlijk moesten we dat in ogenschouw nemen). Vele wensen werden geuit voor een nog beter begrip tussen de Nederlanders en de Vlamingen.

De heer Steur, wnd. voorzitter van de Haagse afdeling, dankte voor het gulle onthaal. In zijn korte toespraak gaf hij een schets van de historische banden, die Nederland en Vlaanderen gemeen hebben. De taak van het Algemeen Nederlands Verbond is een strijd voor de gemeenschappelijke beschaving.

Bezoek aan Denderleeuw

Een moeilijke tocht door smalle straatjes, langs omleggingen, over gammele brugjes. Toen konden we niet verder: slechts drie ton mocht over het brugje bij de sluis. Toen maar naar het modern tehuis voor ouden van dagen gelopen waar reeds de Vlaamse bard, Emiel Hullebroeck met zijn Marleentje ons stond op te wachten. De 87-jarige grijsaard, met een gaaf gezicht en vaste stem. De heer Steur en dr. Albert van de Poel, een goede bekende van de zanger, spraken hem toe. En Emiel moest toen antwoorden. Herinneringen werden opgehaald. Hij was aanwezig bij het oprichten van het A.N.V. door zijn vrienden Hypoliet Meert en dr. H.J. Kie wiet de Jonge.

Hij vertelde over zijn tocht door Zuid-Afrika, geheel gefinancierd door het A.N.V., over zijn bezoeken aan de kleinste plaatsjes in Nederland en Vlaanderen. Maar niet vergeten mag worden, hoe hij na de tweede wereldoorlog met zijn grote steun, zijn vrouw, weer op het podium was verschenen. Hij was de zanger die het Vlaamse Volk weer moed wist in te blazen. De Vlamingen zijn grote dank aan hem verschuldigd.

Nu geniet deze begenadigde persoon van zijn grammofoon en van zijn herinneringen. Een raad gaf hij aan de vele ‘grijskoppen’ mee: ‘Vergeet uw herinneringen niet, zij vullen het leven van de oude mens’.

Nog een laatste verrassing, door de heer Burger tot het laatste ogenblik in petto gehouden. Toen we in Mechelen uitstapten om ons avondmaal te gaan gebruiken, kwamen de tonen van het carillon ons verrassen. De beiaardier Jef Denijs wist van onze komst en speelde het bekende ‘Merck toch hoe sterk’.

Niet lang daarna kwam hij aan tafel, tegelijk met enige bestuursleden van de afdelingen Brussel, Mechelen en Antwerpen. Een goed bereide maaltijd luidde het einde van de zeer geslaagde tocht in.

Zo had het A.N.V. er weer een steentje toe bijgedragen, dat zijn Noordnederlandse leden de Vlamingen beter leerden kennen. Menigeen nam zich voor om daar nog eens een kijkje te gaan nemen.

C.v. Leeuwen.

Uit het jaarverslag van het komitee voor Frans-Vlaanderen

Op de 17de Fransvlaamse Kultuurdag te Waregem gehouden op 30 augustus, bracht de secretaris van het Komitee, de heer Luc Verbeke, verslag uit over de werking voor Zuid-Vlaanderen in het afgelopen jaar.

De heer Verbeke ving zijn verslag aan met een overzicht van de persartikelen en van artikelen uit maand- en weekbladen en andere periodieken, die publikaties over Frans-Vlaanderen bevatten. Het aantal artikelen, dat verscheen, was zo talrijk dat het onmogelijk is hiervan een volledige opsomming te geven. Ook voor de radio en de televisie in Noord en Zuid werd herhaaldelijk over Frans-Vlaanderen gesproken. Buiten deze uitzendingen werden voordrachten over dit van oudsher Nederlands taalgebied gehouden.

Na de Kultuurdag te Waregem op 25 augustus 1963, had op 1 september d.o.v. te Ekelsbeke in Frans-Vlaanderen de tweede Vlaamse Kultuurdag plaats onder voorzitterschap van E.H. Pastoor G. Decalf. Prijzen werden uitgereikt aan de

[p. 167]

leerlingen van de Nederlandse leergangen. Op 12 april 1964 werd te Breda de negende Zuidvlaamse Kultuurdag gehouden onder voorzitterschap van dr. P.C. Paardekooper.

Vanuit Vlaanderen werden verschillende tochten naar Frans-Vlaanderen ondernomen. Door het Centrum voor Jeugdtoerisme werden 1105 jongeren in de gelegenheid gesteld een aantal vakantiedagen door te brengen op vier kampterreinen in dit gebied.

Het ‘Volkstoneel voor Frans-Vlaanderen’ uit Westouter bracht in het verslagjaar het volksdrama ‘De Harlekijn’ voor het voetlicht. Sinds 1955 werden door het Volkstoneel in totaal 138 Vlaamse toneelvoorstellingen gehouden.

Een overzicht van het onderwijs in het Nederlands in Frans-Vlaanderen laat het volgende beeld zien:

a) Universitair onderwijs: De Nederlandse leergangen aan de Staatsuniversiteit te Rijssel (opgericht in 1948 in uitvoering van het Frans-Belgisch kultureel akkoord), met als titularis prof. dr. Walter Thys, telde dit jaar 19 leerlingen. De Nederlandse leergangen aan de Katholieke Universiteit te Rijssel (opgericht in 1926) met als huidige titularis Z.E.H. Kan. Maxime Deswarte, werd gevolgd door 6 leerlingen.

b) Middelbaar onderwijs: Bij besluit van 5 december 1963 besliste het Franse Ministerie van Onderwijs dat met ingang van januari 1964 een leergang Nederlands mocht worden ingericht in het Lycée de Flandre te Hazebroek. Op 15 januari werd tot leraar benoemd de heer Robert Victoor, directeur van de Rijksmiddelbare school te Kapelle bij Duinkerke. Reeds op donderdag 16 januari kon hij met de lessen aanvangen; 33 leerlingen hadden zich laten inschrijven. Zij werden verdeeld in twee afdelingen. De Nederlandse leergang in de Rijksmiddelbare school te Kapelle bij Duinkerke - waar de heer Victoor ook sinds vijf jaar de lesgever is - werd bijgewoond door 35 leerlingen, verdeeld in twee afdelingen: een eerste jaar van 20 en een tweede jaar van 15 leerlingen.

De cursus van de heer Jozef Tillie, die vorig jaar werd ingericht in het gemeentehuis van Steenvoorde, werd dit jaar aangevangen met zeven leerlingen. Ook de leergang in het Klein Seminarie te Hazebroek, heringericht sinds 1958 met als lesgever E.H. Vandendriessche, pastoor te Abele, werd aangevangen met zeven leerlingen.

De Nederlandse cursus te Duinkerke, opgericht in 1962 met als leraar E.H. Etienne Deswarte, werd gevolgd door acht leerlingen. In de Landbouwtechnische School te Hondschote, eveneens onder de leiding van E.H. Etienne Deswarte, waren 19 leerlingen. De cursus in het St. Janskollege te Dowaai, met als titularis E.H.A. Geldof, werd gevolgd door 5 leerlingen.

In de Vrije Beroeps Meisjesschool te Leisele (West-Vlaanderen), onder leiding van Eerw. Zuster Dominique werden de normale Nederlandse lessen gevolgd door 18 Zuidvlaamse meisjes. Te Ekelsbeke werd een jonge lesgever gevonden in de persoon van Luc Rommelaere. Einde juli is hij met een cursus begonnen. Er zijn hier 15 leerlingen.

c) Lager onderwijs: Bij het begin van het schooljaar werd een Nederlandse leergang ingericht in de lagere school te Bambeke. De heer Guy Duyck heeft hier les gegeven aan 10 tot 15 leerlingen, na de gewone klasuren.

d) Vakantieleergangen: Door de Werkgroep Nederland, onder leiding van André Maes, werd van 25 tot 31 juli een Nederlandse vakantieleergang ingericht te Brugge; 13 Zuidvlaamse meisjes en 2 jongens hebben deze cursus gevolgd.

Met dankbaarheid wordt in het verslag gewag gemaakt van de financiële steun van het Prins Bernhard Fonds te Amsterdam, van het Algemeen Nederlands Verbond, van de Kultuurraad voor Vlaanderen, van het Vlaamse Erekomitee Dr. Borms, van de provincie West-Vlaanderen, de gemeente Waregem, de Dienst voor Volksopleiding, het Noordstarfonds, het resultaat van de actie van dr. Paardekooper in ‘Neerlandia’, en van verschillende beschermende kulturele verenigingen en particulieren. Voorts ontving het komitee op 15 februari van dit jaar een Visser-Neerlandiaprijs in de vorm van een belangrijke geldsom.

Met de bijeengebrachte bedragen worden de leraren van de Nederlandse leergangen in Frans-Vlaanderen gehonoreerd, wordt het Volkstoneel voor Frans-Vlaanderen gesteund, worden leerboeken en prijsboeken voor de cursisten van de Nederlandse leergangen aangekocht, worden geluidsbanden aan de leraren bezorgd, wordt verder steun verleend aan het tijdschrift ‘Ons Erfdeel’ en aan de Werkgroep Nederland en worden de Kultuurdagen van Waregem en Ekelsbeke ingericht. Boekenschenkingen werden van schillende instellingen en particulieren ontvangen ter verspreiding in Zuid-Vlaanderen.

Moge uit dit jaarverslag wederom blijken wat er voor Zuid-Vlaanderen werd gedaan, zij het met geringe middelen, maar dan toch altijd met evenveel idealisme in dezelfde geest als waarmee het Komitee zijn werkzaamheden in 1947 is begonnen.

Dit ideaal is: Frans-Vlaanderen helpen herleven, Frans-Vlaanderen in betrekking brengen met de rest der Nederlanden in het bewustzijn van onze samenhorigheid, ter verrijking van Frans-Vlaanderen maar ook ter verrijking van onszelf.