Neerlandia. Jaargang 67

Uit de tijdschriften

Lode Claes: ‘Het misverstand der tweetaligheid’, De Maand, mei 1963 (6e jg., nr. 5).

Wederom vestigen we de aandacht op een zeer interessant essay van Lode Claes. Schr. vraagt zich af, waarom de sociologische aspecten van het taalvraagstuk zo weinig onderzocht worden. ‘De Belgische wetgever, die thans een nieuw taalstatuut moet uitwerken, heeft slechts de beschikking over ontoereikende statistieken, over persoonlijke indrukken en over de polemische literatuur; zelfs een nauwkeurige kennis van de resultaten en ervaringen van de vorige taalwetgeving ontbreekt.’

Afgezien van de zuiver individuele tweetaligheid - die in zuivere vorm overigens maar betrekkelijk weinig voorkomt - hangt alles natuurlijk af van de sociale verhouding van de twee taalgroepen. Het allerbelangrijkste zijn volgens Claes echter de sociaal-psychologische houdingen, die de ene groep tegenover de andere inneemt. Hierin ligt meestal de kern van de spanningen op taalgebied. ‘Wordt de andere taal aanvaard als gelijke, of spelen superioriteits- en inferioriteitscomplexen een grote rol?’ Hij gaat vervolgens nader in op dit aspect, dat in België inderdaad allesbeheersend is. In de ogen van de Franstaligen betekent de kennis van de andere landstaal in feite een concessie. ‘De promotoren van de tweetaligheid in België bedoelen bijna steeds de tweetaligheid van de Vlamingen.’ Het is dus duidelijk, dat Vlamingen en Franstaligen in de praktijk ieder iets anders verstaan onder het begrip tweetaligheid.

[p. 130]

Tenslotte behandelt schr. nog een aspect van het verzet van de Franstaligen tegen de kennis van het Nederlands, nl. de vrees voor de ongunstige invloed, die het Nederlands op de kwaliteit van het Frans uitoefent. Volgens Claes biedt op dit punt een dialoog tussen Frans- en Nederlandstaligen enig uitzicht. ‘De tweetaligheid van het land is een last die op gans het land drukt. Zelfs indien men erin kon slagen deze last verder voor het grootste gedeelte op de schouders van de Vlaamse partners te houden, dan nog blijft een ander gedeelte op de Brusselse en Waalse schouders. Wat meer is: deze laatste last wordt paradoxalerwijze groter; in de mate waarin de verfransing vorderingen maakt daalt het niveau van alle Franstaligen in het land. Het verlies van de Vlaamse gemeenschap aan de verfransing is slechts een twijfelachtige winst voor de Franstaligen, en een zeker verlies voor het land in zijn geheel. Het vertrekpunt voor een nieuw pakt der Belgen zou dus kunnen zijn het gezamenlijk afwijzen van iedere acculteratie - hoe zeer dit ook tegen de denkhabitus van alle Franstaligen over heel de wereld (maar niet in Canada, en minder en minder in Zwitserland) ingaat...... In plaats van onszelf op grond van onze meertaligheid als voorbeeld en prefiguratie te stellen van een eengemaakt Europa, zouden wij ons kunnen afvragen hoe wij kunnen vermijden dat Wallonië “une région française culturellement sous-développée” zou blijven, hoe wij van Vlaanderen een volwaardig lid van de Nederlandse kultuurgemeenschap kunnen maken, en hoe het komt dat België na 130 jaar “een contaminatie in plaats van een natie” gebleven is.’

W.

Dokumentatieblad van de Vlaamse Volksbeweging maartnummer 1963. Prijs per nr. 25 F. Tichelrei 37 te Gent.

Niet minder dan 10 blz. vermelden aanhalingen uit besprekingen van het V.V.B.-congres door Vlaamse, Waalse en Nederlandse pers (w.o. Neerlandia - fbr. nr. 1963).

Het tweede taalontwerp van minister Gilson wordt behandeld op de blz. 180-190.

Kennisneming van de persstemmen over het probleem-Leuven bevelen wij van harte aan, alsmede de dokumentatie over het ‘taalgebruik in het onderwijs’ (het ontwerp Larock-Van Elslande).

Howard G. Hageman: ‘The heritage of New Netherland’. Bij way of a Protest. Delta, 1963 Nr. 1.

In Delta, een publikatie van ‘The Delta International Publication Foundation’ (J.J. Viottastraat 42, Amsterdam), is een protest opgenomen van de predikant der Gereformeerde Kerk in Amerika, Howard G. Hageman, tegen de geringschattende houding in het algemeen ten opzichte van de betekenis van de Nederlandse kolonie Nieuw Nederland (1620-1664) voor de tegenwoordige ‘American way of life’.

Hoewel reeds na ruim 40 jaren deze kleine Nederlandse kolonie in Engelse handen viel, volhardden de Nederlanders tot aan de Amerikaanse revolutie in hun eigen zeden en gewoonten. De bedoeling van Hageman was de aandacht te vragen voor het stempel dat de Nederlandse kolonie aan de Hudsonbaai heeft gedrukt op het Amerikaanse leven.

In de eerste plaats: verdraagzaamheid, waarvoor hij enkele sprekende voorbeelden aanhaalt.

Voorts het schoolonderwijs, dat zóver ging, dat onder de kolonisten vrijwel niemand was die niet kon lezen of schrijven en dat zij zeker niet behoorden tot hen, die niet eens hun eigen naam konden schrijven.

In de derde plaats brachten de Nederlanders een gezond individualisme naar Amerika. Hageman noemt de Hollanders de apostels van nonconformisme. Zij waren mannen die de moed hadden tegen de opvattingen van de hoogste autoriteiten in te gaan. In hen ziet men een karaktervastheid en een ‘staan’ voor de eigen mening, die men nu nog bij de Amerikaan terugvindt.

Hageman besluit met de opmerking dat het de plicht is van ons allen om met alle kracht levend te houden de nalatenschap van Nieuw Nederland, dat zo veel heeft bijgedragen tot het leven en de geschiedenis van de huidige Verenigde Staten van Amerika.

Mogelijk aardig hierbij te vermelden, dat Hageman Z.-A. heeft bezocht, waar hij in het Nederlands preekte. Ik maakte kennis met hem en zijn vrouw bij mijn collega, de Amerikaanse culturele attaché, dr. Ken Snyder, en later was hij onze gast.

P.K.