Neerlandia. Jaargang 67

Antwerpen 8-9-10 november
36e Nederlands Congres

‘De innerlijke kracht van de Nederlandse beschaving zal bepalend zijn voor de bijdrage, die zij kan leveren aan de voortschrijdende integratie van Europa en van de wereld, alsmede van de plaats, die zij in het Europa en in de wereld van morgen zal innemen. Dit afgezien van het aandeel dat zij kan hebben in de versterking van de Europese cultuur als zodanig’.

Aldus de aanhef van de nota¹⁾ namens de Belgisch-Nederlandse gemengde commissie door de beide voorzitters Z. Exc. J. Kuypers. Belgisch gevolmachtigde minister voor culturele betrekkingen met het buitenland en mr. H.J. Reinink, directeur-generaal voor de kunsten en internationale betrekkingen van het ministerie van O.K. en W., opgesteld en aan beide regeringen aangeboden. Deze innerlijke kracht nu wordt zeker niet alleen in Nederland bepaald, maar evenzeer in Vlaanderen en zal wellicht nog wel het sterkst bevorderd worden door een bundeling van beide gemeenschappen, een samengaan van alle cultureel potentieel van Noord en Zuid, een culturele integratie. Het is nu juist op dit punt, ook in de nota met verve genoemd, dat de Nederlandse Congressen contact met de werkelijkheid zoeken door Nederland en Vlaanderen dichter bij elkaar te brengen.

1) Afgedrukt in Neerlandia 66e jrg. nr. 9, september 1962.

Doel en opzet van de Nederlandse Congressen

Het eerste Nederlandse Congres vond plaats in 1849. De initiatiefnemers stelden zich met de inrichting van het congres tot doel de ‘eenheid in de werking der Noorden Zuidnederlanders tot behoud van de gemeenschappelijke volkszin en van de gemeenschappelijke volkstaal’ te bevorderen. Er werd gewezen op de noodzaak van nauwe betrekkingen op verschillende gebieden, doch in de praktijk werden de congressen in de loop der jaren in hoofdzaak taal- en letterkundige bijeenkomsten.

Sinds de jongste oorlog is er evenwel een intensieve samenwerking gegroeid op het overheidsvlak en eveneens op gespecialiseerde vakgebieden, maar een passend klankbord bij de brede publieke opinie is nog niet of in onvoldoende mate aanwezig. De noodzaak van een integratie, in de eerste plaats op cultureel gebied, van Nederland en Vlaanderen wordt echter steeds dringender geacht. Er zij slechts

[p. 57]

verwezen naar de woorden door Z.Exc. J. Kuypers, Belgisch gevolmachtigd minister voor de culturele betrekkingen met het buitenland, uitgesproken op het 35e Nederlands Congres te Vlaardingen gehouden in 1961: ‘Maar om in Europa niet cultureel gelijkgeschakeld te worden, moeten Nederland en Vlaams-België zo vlug mogelijk tot een culturele integratie komen. Het begrip toenadering of de bekende beeldspraak van de banden, die we aldoor nauwer toehalen, bevredigt ons niet langer. Met het oog op de gevaren van buitenaf en de verruimde mogelijkheden naar binnen, achten wij het hoog tijd om, met enige verbeelding, nieuwe institutionele vormen van samenwerking in het leven te roepen.’

In een moderne maatschappij bewegen de culturele activiteiten zich in een krachtveld tussen twee polen, enerzijds het overheidsbeleid en anderzijds het particulier initiatief. Er zijn de laatste jaren in speciale sectoren van het maatschappelijk leven initiatieven genomen, waarbij een goed samenspel tussen overheid en particulieren tot bijzonder belangrijke resultaten heeft geleid, met name in de sectoren van de letteren en van de volksontwikkeling. In dezelfde geest, maar op een meer algemeen plan kunnen en moeten de Nederlandse Congressen een rol spelen. Een dergelijke taak op het particuliere vlak kan niet het monopolie van één vereniging zijn, maar moet gedragen worden door een brede groep van representatieve verenigingen uit Noord en Zuid, die zich voor de uitstraling van de Nederlandse cultuur in de meest ruime betekenis van het woord, verdienstelijk maken.

In Europa gaat de economische integratie snel. Bij de daardoor zich ontwikkelende relativering van de Europese staten en hun grenzen moet de activering van de culturele gemeenschappen toenemen om zich te kunnen handhaven. Dit betekent voor de Nederlanden een culturele integratie tussen Noord en Zuid. De Congressen willen deze toenadering dienen en bevorderen, waarbij zij een tweeledige functie kunnen vervullen:

a.	het aan de orde stellen van algemene problemen, die het samengaan van Noord en Zuid betreffen;
b.	het voor een breder publiek brengen van meer gedetailleerde vraagstukken op een bepaald gebied.

Naast de plaats voor behandeling van problemen, de culturele integratie der Nederlanden betreffend, willen de Nederlandse Congressen een regelmatig terugkerende grootse manifestatie met gezag zijn, zowel wat uiterlijk vertoon betreft als ten aanzien van de inhoud.

De Congressen willen op het particuliere vlak de neerslag vormen van wat in brede kring wenselijk en mogelijk wordt geacht, mede op basis van de nota die werd opgesteld door de Belgisch-Nederlandse gemengde commissie in het kader van het Belgisch-Nederlands cultureel accoord, welke in de vorm van een officieel advies aan beide regeringen is aangeboden. De leden van de Bestendige Commissie voor de Nederlandse Congressen, afgevaardigden van verenigingen en instellingen, beschouwen unaniem de culturele integratie van Nederland en Vlaanderen als een noodzakelijkheid.

Na een voorbereidingsperiode met inleidende besprekingen is de Bestendige Commissie gekomen tot de volgende opzet van het 36e congres:

vrijdag, 8 november:	aankomst - ontvangst - opening. sectievergaderingen, schouwburgvoorstelling en filmweekopening.
zaterdag, 9 november:	redevoeringen met samenvattende inhoud over: de eenheid der kunsten in de Nederlanden, excursie(s) en tentoonstellingen.
zondag, 10 november:	demonstratieve vergadering over: culturele integratie van Noord en Zuid. Sluiting.

Het is bijzonder verheugend, dat het stadsbestuur van Antwerpen alle medewerking heeft toegezegd. Bovendien valt de opening van de Antwerpse boekenbeurs op zaterdag 9 november, waardoor het de stad Antwerpen zeker niet aan een feestelijk karakter zal ontbreken. Bijkomende manifestaties in het kader van zowel boekenbeurs als congres, zoals tentoonstellingen van schilderijen (het Nederlandse landschap) en boeken (het uit het Nederlands vertaalde boek), zullen Antwerpen dat weekeinde tot een algemeen Nederlands trefpunt maken.

Drs. J.L.M. Kits Nieuwenkamp. secretaris uitvoerend comité.