Zuid-Afrika
Bouwend Transvaal Dr. Jan Ploeger
In Transvaal werd gebouwd; zowel in Pretoria als in Johannesburg verrezen indrukwekkende regeringsgebouwen gedurende de laatste jaren van het bewind van de bekende en ook in Nederland en Vlaams België nog niet vergeten en nog altijd geëerde Staatspresident Stephanus Johannes Paulus Kruger.
Als gevolg van de bijna fabelachtige economische ontwikkeling van de ‘Zuid-Afrikaansche Republiek’ na de opzienbarende ontdekking van goud aan de Witwatersrand in de laattachtiger jaren kon de regering van de Republiek zich veroorloven tot het bouwen van grote, indrukwekkende regeringsgebouwen over te gaan.
Aan het Kerkplein te Pretoria herinneren zowel het voormalige Gouvernementsgebouw dat thans gerestaureerd wordt als het Paleis van Justitie aan dit tijdperk.
Met de bouw van het Paleis van Justitie - ontworpen door de Gouvernementsarchitect Sietze Wierda - werd enkele jaren vóór het uitbreken van de Anglo-Boerenoorlog begonnen. Het was een tragische samenloop van omstandigheden dat dit op het Kerkplein gebouwde zinnebeeld van recht en gerechtigheid tijdens de oorlog, na de bezetting van Pretoria door de Britse troepen (juni 1900) als een hospitaal voor gewonde Britse militairen in gebruik genomen werd. De foto dateert van tientallen jaren geleden, blijkens de zeer antieke voertuigen voor het gebouw, dat echter onveranderd bleef.
Aan een later tijdperk, het tijdperk van de Unie van Zuid-Afrika (1910-1961) herinnert o.a. de ambtswoning van de Administrateurs van de provincie Transvaal, een deftig herenhuis, gedeeltelijk uitgevoerd in de terecht beroemde Kaaps-Hollandse bouwstijl, een sierlijke woning, in de tweede helft van de dertiger jaren gebouwd, geplaatst in een parkachtige omgeving, ten oosten van het Uniegebouw en ten westen van de ambtswoning te Pretoria van de eerste Staatspresident van de Republiek van Zuid-Afrika. Op deze wijze vormt ‘Over-Vaal’ thans bewoond door de heer F.H. Odendaal, een waardige schakel tussen twee naburige, bijzonder belangrijke gebouwen in Pretoria.
Aan het huidige tijdperk, de beginjaren van de Republiek van Zuid-Afrika, herinneren o.a. de afbeeldingen van het nieuwe hoofdgebouw van de Transvaalse Provinciale Administratie ten westen van het reeds genoemde kerkplein te Pretoria, een gedeelte van het in aanbouw zijnde opleidingscentrum voor verpleegsters aldaar en, met betrekking tot Johannesburg, nieuwe gebouwen van de Normaalopleidingsinrichting voor Engelssprekende onderwijzers en onderwijzeressen.
Met uitzondering van het Paleis van Justitie werden al deze bouwwerken opgericht of zijn in aanbouw, onder toezicht en voor rekening van de provinciale overheid van Transvaal.
Wij hebben U slechts enkele voorbeelden gegeven uit een groot aantal, slechts een paar afbeeldingen uit het meer of minder ver van ons verwijderde verleden. De meeste afbeeldingen geven de lezer-kijker een beeld van het heden, van de nieuwe tijd op het gebied van de bouwkunst!
Zij mogen voor U allen ook de boodschappers zijn van de wil en het streven van een volk om niet alleen gelijke tred te houden met de tijd waarin wij leven en de behoeften die daaruit voortspruiten, maar ook om zich op doelbewuste wijze een toekomst te scheppen in het land ten noorden van de Kaap de Goede Hoop, het land tussen de Kaap en de Zambezi!
Dr. Jan Ploeger is o.a. redacteur van het orgaan van de Stigting Simon van der Stel Foundation waarvan hij een der medestichters is.
Paleis van Justitie te Pretoria. (1)
Het in aanbouw zijnde opleidingscentrum voor verpleegsters (nabij het ziekenhuis te Pretoria). (2)
Noordelijke ingang van de Transvaalse Provinciale Administratie. Bij de lantaren het onlangs opgestelde beeldhouwwerk van de Transvaalse beeldhouwer Hennie Potgieter.
‘Over Vaal’. Ambtswoning van de Administrateur van de provincie Transvaal.
Hal in het gebouw van de Transvaalse Administratie. Op de liftdeuren het wapen van de provincie. Het mozaïekwerk, ontwerp van de Transvaalse kunstenaar E. de Jongh, is een symbolische voorstelling van de ontluikende dageraad.
Nieuwe gebouwen bij de Normaalschool voor Engels sprekende leerkrachten te Johannesburg.
Auteursrechtelijk beschermd