Neerlandia. Jaargang 66

[p. 173]

G.J.B. Stork^*)
Televisie in grensgebieden

Het is inderdaad niet zo, dat de televisie-bezitters in Oost-Nederland, dank zij hun gunstige geografische ligging ten opzichte van de Duitse t.v.-zenders, uitsluitend en alleen naar de Duitse programma's kijken en geen belangstelling hebben voor hetgeen de eigen omroepverenigingen brengen.

In een grensgebied is nu eenmaal de belangstelling voor wat betreft de omgeving naar twee zijden gericht, naar de eigen regio en naar het gebied over de grens, dat voor de bewoners geen onbekend terrein is en waar zij zo geen familie dan toch wel vrienden of kennissen hebben.

Bij de beoordeling van de kijkgewoonten van bezitters van t.v.-toestellen in het grensgebied zal men met deze factor rekening hebben te houden en het volgen van het buitenlandse regionale nieuws betekent dan ook geenszins het eigen program afvallen.

In Oost-Nederland is de regionale uitzending ‘Hier und Heute’ van de West-Deutsche Rundfunk een der meest gevolgde rubrieken, ook door die t.v.-bezitters, voor wie het Nederlandse programma favoriet is. In deze rubriek toch wordt men op de hoogte gehouden van de belangrijke gebeurtenissen in het zo bekende Duitse grensgebied. Deze rubriek overigens is geen concurrent van het Nederlandse programma, omdat het lang vóór de aanvang daarvan wordt uitgezonden, en zij kan gevoegelijk buiten de beoordeling der kijkgewoonten worden gehouden.

De t.v.-bezitters in Oost-Nederland plegen met zorg de programma's van beide zijden der grens vooraf te bestuderen. Dat toch in de meeste gevallen het toestel op de Duitse zender wordt afgesteld is heus niet te wijten aan de betreffende t.v.-bezitters of aan hun sympathie voor de Oosterburen, maar voor het overgrote deel aan de eigen omroepverenigingen.

De intensiteit, waarmee in het oosten van ons land naar het Duitse programma wordt gekeken, verschilt naar milieu en plaats. In bepaalde kringen en plaatsen wordt zelfs zelden op Duitsland afgesteld en daar geniet het Nederlandse programma verre de voorkeur boven het Duitse. Deze groep van kijkers vormt echter een dermate grote minderheid, dat gesteld moet worden, dat verweg meer naar Duitsland dan naar Nederland wordt gekeken.

Begrijpelijk is dit overigens wel, wanneer een vergelijking tussen beide programma's wordt gemaakt. Het zou niet eerlijk zijn a priori te stellen, dat Nederland alleen maar slechte en West-Duitsland alleen maar goede programma's brengt. In aard en wezen zijn er verschillen zonder dat goed of slecht daarbij ter sprake komen. Reëel is het ook in dit verband op te merken, dat de mogelijkheden in West-Duitsland met zijn vele zenders, welke gerelayeerd worden, veel groter zijn dan bij ons en dat hierdoor een rijke variatie kan worden verkregen. Op één avond b.v. verzorgen drie stations of meer elk een onderdeel. Hieruit blijkt wel zeer duidelijk hoeveel meer medewerkers daar een programma verzorgen en inspireren.

Helaas hebben wij hier in het oosten de indruk, dat de Nederlandse omroepverenigingen het kijken naar buitenlandse zenders bevorderen, daar zij geen rekening houden met de smaak uit de randgebieden,

Kasteel Raesfeld te Raesfeld (Westfalen) gebouwd in 1606, zetel van ‘Kulturkreis Schloss Raesfeld’, waarvan ook Nederlanders in het grensgebied lid zijn.

*) De heer G.J.B. Stork te Doetinchem is redacteur van De Graafschapsbode.

[p. 174]

welke zeker niet te laag mag worden aangeslagen, daar hier de kijkers twee of drie programma's volgen en zeer goed weten wat goed en wat slecht is. Deze kijkers zijn over het algemeen zeer kritisch, hetgeen men zich in het westen onvoldoende schijnt te realiseren.

Bij vergelijking van het Nederlandse en het Duitse programma valt ons direct op, laten we het maar ronduit zeggen, een voor ons ergerlijke geborneerdheid van de samenstellers van het Nederlandse programma. De mentaliteit, welke wij uit de programma's proeven, is voor ons onvoorstelbaar. Het niet over de muren van het eigen kringetje kunnen of willen zien is voelbaar evenals het alleen maar belangrijk vinden van gebeurtenissen in eigen vertrouwd gebied. Ook het te snel tevreden zijn met verkregen resultaten spreekt vaak uit onderdelen van het Nederlandse program. Met dezelfde kosten zouden opnamen belangrijk beter kunnen zijn, wanneer vooraf wat meer studie van het te behandelen onderwerp was gemaakt. Hier enkele factoren, welke het kijken naar Duitse programma's in het oosten bevorderen.

Ondanks 10 jaren Nederlandse televisie zijn de omroepverenigingen er nog niet in geslaagd de uitzendingen tot een nationaal niveau op te voeren. Met de Randstad Holland houdt voor de Nederlandse televisie Nederland op en terecht blijkt dit uit de uitzendingen, welke een zuiver regionaal karakter dragen. In het nieuws b.v. besteedt men liever drie minuten aan de opening van een speeltuin in Amsterdam dan aan een belangrijk regionaal gebeuren in de randgebieden. Een kwestie van geld, zo wordt in Hilversum beweerd. In het oosten wordt deze dooddoender niet geaccepteerd.

De West-Deutsche Rundfunk, een regelmatige gast in ons gebied, zendt naar belangrijke gebeurtenissen in ons gewest een reporter met een filmcamera. Het resultaat is zeer bevredigend en het gesproken woord erbij vaak frappant juist. Waarom kan Hilversum dit niet, wanneer men bovendien weet, dat gaarne van alle zijden hulp wordt geboden?

Tal van braakliggende gebieden in de maatschappelijke en culturele sector laten de Nederlandse televisiemensen onberoerd en zij onthouden hun kijkers in de Randstad zodoende de nodige voorlichting. Wij hebben de indruk, dat juist in de grensgebieden, waar men gelegenheid heeft meer dan één programma te volgen, veel hogere eisen aan t.v. worden gesteld dan in het westen.

Is buitenlandse beïnvloeding merkbaar?

De vraag of een dagelijkse beïnvloeding door de Duitse televisie een blijvende indruk bij de Nederlandse kijkers achterlaat meen ik bevestigend te moeten beantwoorden. De Duitse commerciële uitzendingen b.v. hebben evenals in Limburg ook hier de vraag doen ontstaan naar Duitse artikelen. Het maken van excursies naar het Duitse grensgebied is de laatste jaren belangrijk toegenomen, maar dit behoeft niet uitsluitend een gevolg te zijn van het kijken naar de Duitse t.v., daar hier ook de culturele uitwisselingen in beide gebieden een rol spelen. Wel moet gezegd worden, dat de Duitsers meesterlijk de kunst verstaan de schoonheid van hun land te verkopen. Of aan deze dagelijkse beïnvloeding gevaren zijn verbonden en zij om bepaalde redenen als minder wenselijk moet worden geacht is een vraag, welke zowel met ja als neen zou kunnen worden beantwoord.

Het nationaal bewustzijn der kijkers wordt door die beinvloeding in geen enkel opzicht aangetast, daar dit hier te zeer verankerd is. In het licht van een zich verenigend Europa is oriëntatie over de nationale grenzen heen alleen maar toe te juichen, mits die oriëntatie er niet toe leidt, dat de belangstelling voor eigen zaak vermindert. Dit laatste zal hier en daar zeker het geval zijn en dit is te betreuren. Het goede in eigen land wordt minder onderkend en alleen wat het buitenland nog biedt is goed. Dit gevaar is er, al is dit concreet niet te bewijzen. Zeker is ook, dat in bepaalde kringen de nationale maatstaven vervagen. Het niet volgen en beleven van de eigen cultuur en het onbewust aannemen van andermans gewoonten moeten zeker als een verlies voor ons beschouwd worden.

De Nederlandse televisie is als nationale instelling in haar taak te kort geschoten en naar wij blijven geloven niet als gevolg van een tekort aan geld.
Goed geleide regionale televisie-uitzendingen zouden, wanneer zij op korte termijn worden doorgevoerd, nog in staat zijn de belangstelling in de randgebieden om te buigen en meer dan nu de kijkers voor eigen uitzendingen te winnen. Bovendien zou het regionale program een bestanddeel van het algemene kunnen zijn en zou de t.v. langs deze weg naar nationaal niveau kunnen toegroeien.