Neerlandia. Jaargang 66

Vijftiende Frans-Vlaamse dag te Waregem op 26 augustus

Na een inleidend woord van de voorzitter van het Frans-Vlaams Komitee, de heer André Demedts, nam de heer Deveyer, leraar aan het Hazebroekse staatslyceum, als eerste het woord. Alvorens zijn eigenlijke spreekbeurt aan te vangen schetste hij voor de aanwezigen de juiste draagwijdte van het Frans-Vlaamse probleem. Hij vond het hierbij verheugend dat vanuit België en Nederland weer zoveel belangstelling voor zijn streek bestaat, maar waarschuwt ervoor dat men de zaken voorzichtig moet aanpakken, juist omdat de Vlaamse problemen in België en in Frankrijk niet dezelfde zijn. In dit verband wees hij erop dat het merendeel der Frans-Vlamingen niet steeds bepaalde conkrete actiepunten van de Vlaamse Beweging goed begrijpen. Over de situatie in zijn eigen land stelde de heer Deveyer dat ‘de université française doet alsof wij niet bestaan’; de actie van de Frans-Vlamingen streeft er dan ook in de eerste plaats naar zich te doen erkennen. Na zodoende op zeer directe toon de aanwezigen ingelicht te hebben, hield de heer Deveyer zijn voordracht over ‘Le peuple flamand dans la Flandre française’. Het onderwerp zelf verengde hij tot de plattelandsbevolking, ‘de meest Vlaams gebleven’, met uitsluiting van de steden die hij erg verfranst noemde, ‘alhoewel er veel mensen het Vlaams verstaan.’ Aan de hand van een aantal rake anekdotes en uit het leven gegrepen details schetste hij een beeld van de Frans-Vlaming: deze staat goed aangeschreven wegens zijn zin voor orde en zijn werklust, wat hem de weg opende voor functies in het onderwijs, bij de douane, spoorwegen en administratie. Hij is trouw aan zijn Vlaamse tradities en er is zelfs op dit gebied een opleving waar te nemen. Hij houdt er de mening op na dat ‘de ernstige lieden niet aan politiek doen’ en het is blijkbaar hierom dat hij weinig vertegenwoordigers heeft op dit vlak. Sinds E.H. Lemire (overleden in 1928) had Frans-Vlaanderen geen vertegenwoordiger uit eigen schoot meer, want ‘men heeft in de Alpen een Paul Reynaud moeten gaan zoeken’. De landelijke bevolking, rechts en katholiek of onafhankelijk, volgt nauwgezet de gementeraadsverkiezingen. De Frans-Vlaming houdt verder van feesten en van humor. De heer Deveyer sprak tenslotte de mening uit, dat het een wonder (‘un prodige’) is dat de Vlaamse taal in zijn streek nog bestaat en dat het onze taak was ze te doen leven en bloeien.

Hierna had een vraaggesprek plaats tusten voorzitter Demedts en enkele oudere medewerkers van ‘Pro Westlandia’, een vereniging die zich reeds vijftig jaar geleden met actie in Frans-Vlaanderen bezigheild. De heer Cyriel Rousseeu vertelde over het moeilijke begin, toen ze in de jaren 1911 voor het eerst over de Belgische grens optraden. Ter illustratie van deze tochten vergastte de zangeres Francine Lepage het publiek op een lied dat toentertijd uit de volksmond opgetekend werd.

André Demedts nam hierna de gelegenheid te baat de secretaris van het Frans-Vlaamse Komitee, Luc Verbeke, te bedanken voor zijn vijftienjarige bereidwillige activiteit en zette deze woorden kracht bij door hem een kostbaar boek te overhandigen.

De morgenzitting werd besloten met het optreden van twee Frans-Vlaamse dichters, de heren Lippens en Dereu, die in 't Frans voordroegen uit eigen werk; hiermee werd duidelijk naar voren gebracht dat ook de Franssprekende Vlamingen uit Noord-Frankrijk deel hebben aan dezelfde gemeenschap als hun Nederlandssprekende volksgenoten.

De middaguren boden een uitstekende gelegenheid tot brede kontaktname tussen deelnemers en sprekers. Wij merkten o.m. de aanwezigheid op van Dr. Paardekooper en mr. Bicker Caarten, secretaris van het A.N.V.

Op de namiddagzitting was het Kan. Deswarte, die de voordracht voorlas van Kan. Lescroart, daar deze laatste verhinderd was zelf te komen. Hij onderhield ons over het driejarig bestaan van het maandblad ‘De Vlaemsche Stemme in Vrankrijk’ (1923-25) dat veel bijgedragen had tot het stimuleren van het Vlaams bewustzijn na Wereldoorlog I; verder sprak hij over het ‘Comité Flamand de France’ waarvan hij nu de zorg had voor archieven en bibliotheek.

De traditionele voorlezing van het jaarverslag over de werking voor Frans-Vlaanderen - één der hoofdpunten van de cultuurdag - werd dit jaar waargenomen door Jozef Declerq, beheerder van ‘Ons Erfdeel’. Het werd eens te meer een indrukwekkende, alle gebieden omvattende opsomming. Opvallend is o.m. dat er in zoveel Noord-nederlandse bladen over de zaak geschreven is en dat we op radiogebied nu ook een tweemaandelijkse uitzending over Frans-Vlaanderen hebben, verzorgd door studio-Kortrijk. Ook de toneelactiviteit gaat in stijgende

[p. 143]

lijn: het recordaantal 21 werd dit laatste seizoen bereikt, waarbij de groep van Westouter - nu onder de benaming ‘Volkstoneel voor Frans-Vlaanderen’ - het leeuwendeel leverde (17 opvoeringen). Vooral op het gebied van het onderwijs van het Nederlands zijn vorderingen merkbaar: de bestaande cursussen (Winoksbergen, Kapelle, twee te Hazebroek) krijgen steeds meer leerlingen en de vakantiecursussen - verleden jaar ingezet door Werkgroep Nederland - kennen dit seizoen een groot succes op niet minder dan vijf plaatsen (Hondschote, Kassel, Rekspoede, Ekelsbeke, Steenvoorde).

Vervolgens hield Kan. Maxime Deswarte, leraar aan het St. Jakobscollege te Hazebroek, een causerie over ‘het landschap bij Stijn Streuvels’. In het Nederlands vertelde hij hoe hij Stijn Streuvels situeerde in het geheel van de wereldliteratuur, waar deze een te waarderen plaats bekleedt. In zijn landschapsbeschrijvingen vooral blijkt zijn episch vermogen, doorzinderd met gevoel. Hij valt soms te vergelijken met Van Gogh, vond Deswarte, en met de barokke stijl van Rubens. Dit ‘klein zonnestraaltje op Streuvels’ - zoals spreker zijn voordracht noemde - werd geïllustreerd met enkele passages van deze auteur, voorgelezen door leerlingen van de Nederlandse leergangen. Hierop aansluitend droeg een jonge Steenvoordenaar ook een gedicht van Gezelle voor. Het optreden van deze jeugdige Frans-Vlamingen die opnieuw hun taal leren is de beste belichaming van de resultaten op onderwijsgebied deze laatste jaren geboekt.

Een andere illustratie van wat sinds jaren reeds voor de Frans-Vlamingen gedaan wordt was de nu traditioneel geworden opvoering van een toneelspelfragment in Vlaams dialekt uit die streek waarmee in de dorpen over de grens getrokken wordt. Dit jaar speelden de ‘Jonge Troostverwachters’ uit Roesbrugge-Haringe een bedrijf uit ‘Karel De Blauwer’. Hiermee begroeten we een vierde groep die zich voor deze succesvolle tournees ingezet heeft.

Deze dag werd besloten met een doorvoelde beschouwing van André Demedts, die de diepere zin en de gepaste methode van de Frans-vlaamse aktie als volgt omschreef: ‘Wij moeten naar de Frans-Vlamingen toe, bescheiden zoals familieleden die terugkeren... zonder iets kapot te maken... slechts om te verenigen wat gescheiden was’. Hij dankte verder iedereen die zich inzette voor de zaak en nodigde de aanwezigen alvast uit voor de Vlaamse dag te Ekelsbeke, in Frans-Vlaanderen zelf, die intussen onder grote belangstelling op 2 september doorging.

Want na vijftien jaar werking stelt men meer en meer vast dat het zwaartepunt verlegd wordt naar het gebied waarvoor tallozen onder impuls van het Frans-Vlaamse Komitee zich inzetten. Het is daarom ook dat steeds meer Frans-Vlamingen zich jaarlijks te Waregem verbroederen met hun volksgenoten in België en Nederland.

Al deze feiten, ons jaarlijks gebundeld aangeboden door voorzitter Demedts en secretaris Verbeke, bewijzen telkens dat de pessimisten die het hebben over ‘nutteloze aktie’ en ‘krachtverspilling’ ongelijk krijgen.

F. Pittery.