Neerlandia. Jaargang 66

In memoriam Dr. Jozef Endepols (1877-1962)

De voorzitter van de afdeling Limburg van het Algemeen Nederlands Verbond, drs. J. Notermans, zond ons ter plaatsing in Neerlandia een uitvoerige beschouwing gewijd aan het leven en werken van de onlangs in Maastricht overleden Dr. H.J.E. Endepols.

Gebrek aan plaatsruimte weerhoudt ons dit zeer uitvoerige artikel in zijn geheel te plaatsen.

Wij ontlenen er het volgende aan:

Jozef Endepols studeerde aan de universiteit te Utrecht Nederlandse letteren onder leiding van prof. dr. Gerrit Kalff. Hij was een der eerste zuidelijke academici die niet naar Leuven trok.

Op 28 oktober 1903 promoveerde hij te Leiden waar prof. Kalff in 1901 tot hoogleraar was benoemd, tot dr. in de letteren op een proefschrift: Het decoratief en de opvoering van het middelnederlandsche drama volgens de middelnederlandsche toneelstukken.

In 1902 leraar aan de stedelijke H.B.S. te Maastricht, in 1914 leraar aan het stadsgymnasium aldaar en van 1929-1942 rector van dat instituut.

Naast deze dagtaak vond hij nog tijd vele studenten op te leiden aan de R.K. Leergangen (stichting dr. H.W.E. Moller in 1912) voor de akte Nederlandse Taal en Letterkunde.

In het openbare leven van zijn geboorteplaats heeft hij aan talrijke verenigingen zijn tijd en zijn liefde gegeven. Evenzovele verenigingen op taal- en letterkundig gebied telden hem onder haar leden. Veel voldoening schonk hem de benoeming tot buitenlands erelid van de Koninklijke Vlaamse Akademie te Gent in 1938, waar hij tot op hoge leeftijd lezingen hield.

In 1951 werd hij lid van de Koninklijke Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal

[p. 126]

en Letterkunde en Geschiedenis, zetel te Brussel. Voorts benoemde de Vereniging van Limburgse schrijvers, zetel te Hasselt, hem tot erelid.

Eervol was ook zijn benoeming tot ‘Ereburger’ van Maastricht. In vele taalen letterkundige tijdschriften publiceerde dr. Endepols als vorser in de Middeleeuwen de resultaten van zijn gedegen studies.

De 12de tot en met de 19de druk van H.J. Koenens Verklarend handwoordenboek der Nederlandse Taal verzorgde dr. Endepols.

In 1961 verzorgde hij de 14de druk van het Klassiek Handwoordenboekje door Koenen-Van Anrooy in het leven geroepen. Streng wetenschappelijk mag men noemen de arbeid van dr. René Verdeyen en dr. Endepols: Tondalus' Visioen en St. Patricius Vagevuur, in 1914 voor rekening van de Koninklijke Vlaamse Academie genomen.

Bij Wolters in Groningen verschenen in een kwart eeuw zes drukken van de moraliteit Elckerlyc.

Liefde voor het middeleeuws latijn spreekt zowel uit de Vita Sancti Trudonis Confessoris (1934) als uit de vertaalde leesdrama's van Hrotsvitha van Gandersheim (1950) en uit de bewerking van ‘De Ster’, 'n Driekoningenspel van Munsterbilzen (1940). In dezelfde bundel: ‘Vijf geestelijke toneelstukken der Middeleeuwen (Amsterdam 1940) commentarieert Endepols: Die eerste Blijschap, Die Zevenste Blijschap, Marieken van Nieumegen en Elkerlyk.

Samen met dr. Jac. van Ginneken gaf dr. Endepols uit: De Regenboogkleuren van Nederlands Taal, waarin de dialekten van Groningen tot Duinkerken en van Noord-Holland tot Zuid-Limburg vertegenwoordigd zijn.

Van het dialekt der Maastrichtse dichters en prozaschrijvers verzorgde Endepols een bloemlezing onder de titel: ‘Mestreechter Spraok, doe zoete taol’ (2de druk 1943). Met de kantonrechter dr. Edmond Jaspar verzamelde hij de gegevens voor het boekske ‘Oranje en Maastricht’, dat onder de vlag van het Algemeen Nederlands Verbond werd verspreid.

Dr. Endepols trad uit het bestuur van het A.N.V. na de onduldbare inmenging van de duitse bezetters, die samengaan met de Kultuurkamer eisten.

In zijn laatste jaren gebonden aan bed en stoel, geplaagd door een toenemende gezichtsverzwakking, die hem o.a. belette een Sint Trudo-handschrift, dat zijn leermeester prof. Kalff niet bekend was, uit te geven, is dan aan het eind zijn levensvuur als een zachtflakkerend lampje uitgegaan.

Een mens met onblusbare ijver, met toewijding op school en college, toewijding ook in zijn sociaal charitatieve functies met religiositeit zonder dweperigheid.

In de Basilica van Onze Lieve Vrouw vond de uitvaart plaats. Met enkele getrouwen bewees drs. Notermans de laatste eer aan zijn oude leermeester, die ter ruste werd gelegd in het graf van zijn ouders.

Overeenkomstig het verzoek van dr. Endepols werd aan de groeve niet gesproken.