[Nummer 4]
Het Regeringsjubileum van H.M. Koningin Juliana en haar 52ste verjaardag
‘Monarchieën slagen alleen bij volken, die onder hun monarchale vormen een republikeinse geest herbergen.’ Deze paradox is van Salvador de Madariaga, de bekende Spaanse schrijver, cultuurfilosoof en historicus, republikeins balling en hoogleraar te Oxford. Hij deed deze treffende uitspraak in een boekje, dat hij vlak na de laatste wereldoorlog schreef en dat in het Nederlands vertaald is onder de titel: ‘Overwinnaars, waakt’ (Den Haag, 1946). Om dit werk nog even verder te citeren (blz. 31):
‘Een volk is niet republikeins omdat zijn staatshoofd een hoed in plaats van een kroon draagt, maar omdat het meer denkt aan het werk dat gedaan moet worden dan aan de mensen die het moeten doen; en het is daarom geschikter om zich in dienst te stellen van dingen die gedaan moeten worden dan van mensen die gevolgd moeten worden.’
Deze stelling is juist; zij bevat echter niet de gehele waarheid. Monarchen ontlenen wel niet, zoals andere staatshoofden in democratische landen, hun positie rechtstreeks aan de volkswil (normaliter is dat tenminste het geval), maar zij moeten niettemin hun optreden evenzeer afstemmen op de wil, op het karakter en op de instellingen van hun volk. Doen ze dat niet, dan slagen monarchieën ook niet bij republikeinse volkeren.
Het is ons inziens buiten kijf, dat Koningin Juliana er, evenals Prins Bernhard, in haar twaalf-en-een-halfjarige regeringsperiode uitnemend in geslaagd is, de ‘repablikeinse geest’ van haar volk aan te voelen en haar handelwijze daarop af te stemmen. De volgende historische anekdote moge dit, ten overvloede, bewijzen.
In één van onze middelgrote steden wordt bij alle provinciale of gemeentelijke verkiezingen een lijst ingediend van de ‘Partij van Wereldburgers’. Deze lijst heeft een min of meer vaste aanhang van een 1200 of 1600 kiezers, al naar het gemeentelijke of provinciale verkiezingen betreft. De leiders van de partij waren evenwel enkele jaren geleden niet tevreden met de door hen behaalde
successen en dienden voor de verandering een lijst in onder de naam van ‘Republikeinse Volkspartij’. Het resultaat was, dat ze enkele honderden stemmen verloren. Ze hebben het experiment niet herhaald.
Kan een vorstenhuis zich een beter compliment voorstellen? Kan een volk een beter vorstenhuis verlangen? Wij wensen Koningin Juliana en haar gezin van harte geluk met haar verjaardag en wij hopen, dat het onlangs gevierde jubileum door andere gevolgd moge worden.
Auteursrechtelijk beschermd