Neerlandia. Jaargang 64

Heldenhulde te Diksmuide op 21 augustus 1960

De 33ste IJzerbedevaart, zonder twijfel de grootste sinds de tweede wereldoorlog, is ook naar haar inhoud van bijzondere betekenis geweest voor de eenheid van alle Vlamingen in hun huidige strijd.

De Vlaamse pers heeft harerzijds haar instemming betuigd met de ‘veralgemening’ van de betekenis der IJzerbedevaarten voor onze Nederlandse Cultuur, zoals dit werd vooropgesteld in de toespraak van de ondervoorzitter van het A.N.V.

De ‘Standaard’ van 22 augustus 1960 vond het ‘opvallend, dat deze rede veel succes en applaus genoot bij de massa’, het bewijs dat de Nederlandse gedachte meer dan ooit ingang vindt bij de brede lagen van het Vlaamse volk.

In de hoop, dat de 34ste IJzerbedevaart in de ingeslagen richting verder moge gaan en dat zij tot de eendracht van alle Nederlanders moge bijdragen, publiceren wij hier in extenso de toespraak van de ondervoorzitter:

Bedevaarders,

Mij werd door het hoofdbestuur van het Algemeen Nederlands Verbond opgedragen U de verzekering te geven van zijn gevoelens van saamhorigheid. Welke ook de godsdienstige, levensbeschouwelijke of politieke gevoelens zijn die hier tot uiting mochten komen, het Algemeen Nederlands Verbond wenst de jaarlijkse IJzerbedevaart te zien als een culturele uiting van de eerste rang. Het is één met U in de hulde die gij hier aan uw Vlaamse doden brengt.

Tevens heb ik de vererende opdracht U de gevoelens van innig medeleven te vertolken van het Legioen der Nederlandse Oudstrijders, die aan hun werkzaamheden een culturele achtergrond hebben willen geven en daarbij uitdrukkelijk hun éénheid met de Vlaamse oudstrijders wensen te bevestigen. Dat zij hier vandaag voor het eerst door een grote afvaardiging vertegenwoordigd zijn, is een verblijdend teken van verhoogd cultuur-nationaal bewustzijn in Noord-Nederland.

Zij, die hier stierven, hebben in heldere en duidelijke bewustheid het offer van hun leven gebracht voor het hoogste goed van het Nederlandse volk: zijn taal, zijn eigen aard en zijn cultuur. Hun werk en hun geschriften zijn daar om het te bewijzen.

Het is daarom billijk, dat, wanneer de leiders van het Vlaamse volk een oproep tot eenheid en eendracht raadzaam achten, dit

[p. 109]

geschiedt vanaf deze gewijde plaats van het Vlaamse offer, van het Nederlandse offer.

Het zou namelijk een jammerlijke beperking zijn van onze hulde en van onze eerbied, wanneer onze gedachten slechts zouden uitgaan naar de doden uit de eerste en de tweede wereldoorlog.

Want juist deze vlakte is gedurende eeuwen het strijdtoneel geweest van de Vlaamse, van de Nederlandse vrijheidswil.

Hier stierven diegenen, die, onder Zannekin moe gesard, opstonden tegen de economische verdrukking door een machtige, volksvreemde minderheid.

En hier stonden ook diegenen die zich in een laatste krachtsinspanning verzetten tegen geestelijke verdrukking en dwingelandij. Hier in de Vlaamse kustvlakte was het namelijk dat Oldenbarnevelt, de stut en steun der Nederlanden, de traditie voortzettend van de Grote Zwijger, alle Nederlanders opriep tegen de Spaanse overheersing en in een laatste dringend beroep smeekte daarvoor alle godsdienstige verschillen opzij te zetten.

Bedevaarders, de Toren, die gij thans als een hulde aan het offer ten tweeden male opbouwt, is niet alleen het grootste vredesmonument ter wereld, maar ook - geschonden als hij is door eerlozen - misschien ook het bitterste getuigenis van de verguizing der edelste idealen en verlangens door eigenbelang, zelfzucht, wrok en haat.

Zozeer zelfs dat een Zuidafrikaans dichter zich hier op deze zelfde vlakte op het graf van een zijner volksgenoten kon afvragen:

En êrens en oud Vlaanderland staan daar
'n eensame kleine kruisie. - Seun van God!
Moet ons ou volkie aanhou offer tot
ons, soos u kruis, oor heel die wereld staar?
Stil, stil, my hart, al kan jij niks meer dra
in Vlaand're rus 'n seun van Afrika!

Doch het is goed zo, want juist in die dichterlijke vertwijfeling wordt de geschonden IJzertoren tot een levend symbool van ons goed recht! Aan de grens van het Nederlands cultuurgebied, gemarteld en gewond, als het landschap waaruit hij zich verheft, moet de Toren zijn het door offervaardig leed gelouterde eenheidssymbool der Nederlanden.

Juist in onze dagen! Nu vage gedachten aan een zogenaamde algemene menselijkheid als dekmantel dienen voor een louter economisch streven naar éénwording, hetzij in Benelux of in een vernummerd Europa, en nu een zuidelijke, ons volksvreemde en door de eeuwen heen agressieve cultuur zich andermaal opmaakt om op grond van een vermeende en twijfelachtige ‘grandeur’ zeggenschap te eisen ook over onze Nederlandse bestemming, juist nu is het geboden het eenheidsbesef der Nederlanden uitdrukkelijk te bevestigen, en waakzaam en eendrachtig te zijn.

Waakzaam over onze taal, ons Nederlands erfdeel en onze culturele saamhorigheid.

En eendrachtig, trots alle politieke, levensbeschouwelijke of godsdienstige verschillen.

Eén van overtuiging en wil.

Op de vlakte van de IJzer, in het aangezicht van het Vlaamse offer,

heffen wij hart en handen
voor het heil der Nederlanden
En zweren vast den eed
Tot doodsbeproefde trouwe
Wilhelmus van Nassouwe
Met U te staan gereed.