Neerlandia. Jaargang 64

Het Nederlandse congres

In gedachten gaan we terug naar augustus 1897, toen in de oude Merwestad Dordrecht het 24ste Taal- en Letterkundig Congres werd gehouden, onder de geestdriftige leiding van Dr. H.J. Kiewiet de Jonge, die van dat congres een verstrekkende werking deed uitgaan.

Dr. Kiewiet de Jonge had nl. al geruime tijd voordat dit Congres werd gehouden als zijn doel kenbaar gemaakt, dat het Dordtse Congres niet, als zovele vorige, mocht uiteengaan, zonder dat er verband tussen al die samenkomsten was gelegd en een vereniging was gesticht, die als dagelijkse taak zou aanvaarden, wat de Congressen slechts om de twee jaren met al te snel neerslaande geestdrift trachtten te onderhouden.

De later als eerste vijf geschriften van het Verbond uitgegeven redevoeringen wezen alle naar het door dr. Kiewiet de Jonge genoemde doel.

1.	Dr. Kiewiet de Jonge sprak over ‘De inleiding tot het Algemeen Nederlands Verbond’;
2.	Prof. Dr. H. Kern over ‘Het gebruik onzer taal in N.I.’;
3.	Prof. Dr. J. te Winkel over ‘De Nederlandse taal in Zuid-Afrika’;
4.	Prof. Dr. Fredericq (Vlaanderen) over ‘De toekomst van de Nederlandse stam’;
5.	Dr. F. Buitenrust Hettema over ‘Een Algemeen Nederlands Verbond’.

Dit congres en de daarop gevolgde nadere besprekingen, waarbij Hippoliet Meert, die reeds enige jaren tevoren de stoot tot een Algemeen Nederlands Verbond had gegeven, ook aanwezig was, leidden tot de oprichting van het Verbond in Noord-Nederland, met zetel Dordrecht, in mei 1898.

In een noot, gevoegd bij deze geschiedenis van de geboorte van het Verbond, opgenomen in het Gedenkboek bij gelegenheid van het zilveren jubileum in 1923 uitgegeven, lezen we, dat de Nederlandse Taal- en Letterkundige Congressen door de Vlaming Snellaert zijn gesticht. Het eerste werd in 1849 te Gent gehouden. Het A.N.V. had na Dordt (na 1898 dus) enige leiding bij de voorbereiding door de Bestendige Commissie. In 1912 had het 32ste congres te Antwerpen plaats; het 33ste zou in Haarlem worden gehouden in 1914, maar kon niet doorgaan wegens het uitbreken van de 1ste wereldoorlog; sedert de vrede in 1918 zijn deze congressen niet meer hervat.

Na de fusie van het Erasmusgenootschap met het Algemeen Nederlands Verbond, waarover in Neerlandia uitvoerige mededelingen werden opgenomen, was het eerste belangrijke initiatief: het inrichten van de Nederlandse Congressen. Zoals in 1849 het eerste congres plaats vond te Gent, zal bij het herstel van deze traditie, het eerste congres weer plaats vinden te Gent en wel van 20 tot 22 mei e.k.

Laten wij leden van het Verbond in Nederland en Vlaanderen de betekenis begrijpen van het weer instellen van deze congressen en laten wij begrip tonen door in groten getale dit eerste Nederlandse Congres bij te wonen.