Neerlandia. Jaargang 63

Oefening kweekt kennis
herdacht 125-jarig bestaan

Op 16 februari is in Pulchri Studio het feit herdacht, dat 125 jaar geleden het Letterkundig Genootschap ‘Oefening kweekt kennis’ werd opgericht.

Voor de pauze sprak de voorzitter van ‘Oefening kweekt kennis’ de letterkundige Ben van Eysselsteijn, over het onderwerp: ‘Uit de geschiedenis van het Genootschap’.

Waar Veene- en Spuistraat samenvloeit
Ten minste ongeveer,
Daar was, daar is - dat ieder't weet -
De heil'ge, de klassieke grond
Waar Oefeningswieg voor jaren stond
De straat, die Gortstraat heet,

dichtte Boele van Hensbroek.

Tot de oprichters en de eerste leden behoorden de dichter Sam J. van den Bergh, de boekhandelaar W.P. van Stockum en de dichter W.J. van Zeggelen. Dit waren jonge mensen, die te keer gingen tegen de leden van Diligentia, ‘de oude sokken’ op het Voorhout.

De Romantiek

Toen de oprichting in 1834 plaats had waren er juist twee jaren verlopen sedert Van Speyk zijn schip in Antwerpen in de lucht had laten vliegen. In die dagen schreven Van Lennep en Oltmans hun kunsthistorische romans; enkele jaren later verschijnt Consciences ‘De Leeuw van Vlaanderen’ en Hildebrands ‘Camera Obscura’ (1837). Het was dus midden in de Romantiek.

Is er wel een Nederlandse dichter of schrijver uit de vorige eeuw te noemen, die geen lid van dit Genootschap is geweest, of die er geen lezing heeft gehouden? Alle groten uit die dagen op letterkundig gebied hebben ‘Oefening kweekt kennis’ gekend: Tollens, Beets, Bakhuizen van den Brink, Bosboom-Toussaint, Da Costa, Van Maurik, Alberdingk Thijm, Cremer, De Genestet, Haverschmidt, Schaepman en Vosmaer, dus vogels van diverse pluimage.

Bij de eeuwwisseling: Emants, Van Eeden en Couperus, maar ook Vlaamse dichters en schrijvers komen in de geschiedenis van ‘Oefening kweekt kennis’ voor. Conscience heeft daar gelezen uit zijn ‘Leeuw van Vlaanderen’, eveneens zijn Van Beers, Sabbe, Buysse, Vermeylen en Hullebroeck er geweest.

Van Eysselsteijn voorzitter

In 1934 werd als opvolger van Dr. Jan Walch tot voorzitter gekozen Ben van Eysselsteijn, een ‘broekie’ van 35 jaar. Het zou een te lange lijst worden alle Noord- en Zuidnederlandse dichters en schrijvers op te sommen, die Van Eysselsteijn in de laatste vijf en twiniig jaar op charmante wijze heeft ingeleid en bedankt. Niet alleen de ouderen, maar ook de jongeren hebben gesproken en uit hun werken voorgelezen. Behalve de Zuidafrikaners Malherbe, dr. Bosnian en prof. Van den Heever traden ook letterkundigen uit West-europese landen op.

Tot de vele oude gebruiken van het Genootschap behoort het houden van een ‘Servetje’ na afloop van de lezingen. Vroeger waren het overvloedige maaltijden (met grote biefstukken), die tot diep in de nacht voortduurden; na de oorlog is het Servetje beperkt tot een broodje met een glas wijn. Maar tot op de dag van heden prijkt op de plaats van de voorzitter nog steeds de hoge, zilveren wijnbeker. Ook is het nog steeds de gewoonte, dat op elk Servetje de onder voorzitter van het Genootschap een dronk uitbrengt op ‘Vlaanderen’. De voorzitter antwoordt dan: ‘op de Moedertaal’.

De mededeling van de spreker-voorzitter aan het eind van zijn lezing, dat hij op zijn leeftijd de tijd gekomen achtte af te treden, werd met gemengde gevoelens ontvangen. Maar Karel Jonckheere merkte na de pauze op, clat voorzitters, die zeggen heen te gaan, beslist blijven. En zo is het ook gebeurd, want op de druk bezochte receptie op 28 februari deelde de secretaris mede, dat de aftredende voorzitter door alle leden benoemd was tot Erevoorzitter.

Na de rust voerde Karel Jonckheere het woord over ‘Ernst en Luim uit de culturele toenadering Noord-Zuid’. Als het ware voor de vuist weg hield hij een van humor sprankelende, onvergetelijke rede.

Eindpaal of mijlpaal

Velen betreurden het, dat op deze avond geen Servetje werd gehouden. Zij trokken naar de Posthoorn op het Lange Voorhout, waar van gedachten werd gewisseld over de vraag, of deze avond de eindpaal of een mijlpaal zou zijn op de weg van ‘Oefening kweekt kennis’. De tijd zal leren of ‘Oefening’ kennissen zal blijven kweken op het Lange Voorhout (Pulchri).

F. Koote