[Nummer 5]
Keizer Karel V
(1558-1958)
(Cliché Elseviers Weekblad)
De eerste Heer der Zeventien verenigde Nederlanden, Keizer Karel V, stierf vier eeuwen geleden, 21 september 1558, op 58-jarige leeftijd, drie jaren nadat hij afstand had gedaan van de troon van Spanje en van de heerschappij over de Nederlanden.
Nadat in 1543 het graafschap Gelre ook in Karels macht was gekomen heeft hij in 1546 door de Pragmatieke Sanctie, waarbij de opvolging in alle gewesten gelijkelijk werd geregeld, de Nederlanden samen als de Bourgondische Kreits in het Duitse Rijk opgenomen. Karel V was de zoon van Philips de Schone en Johanna van Arragon; kleinzoon van keizer Maximiliaan en Maria van Bourgondië (dochter van Karel de Stoute). Hij werd in 1500 in Gent geboren en werd dan ook door de Noord- en Zuidnederlanders beschouwd als één van hen, in tegenstelling tot zijn zoon Philips, die men als een Spanjaard beschouwde, die de Nederlanden en de Nederlanders slecht gezind was.
Kunnen we over de welvaart in de Noordelijke Nederlanden van die tijd niet roemen, daar voortdurende oorlogen, o.a. met Gelre, en de strooptochten van mannen als Maarten van Rossum en Grote Pier grote schade aan land en volk toebrachten, de laatste jaren van Karels bewind zijn voor alle Nederlanden een tijd van grote bloei geweest. Voor Br6abant en Vlaanderen betekende zijn gehele regeerperiode een tijd van bijzondere bloei. Antwerpen werd zelfs middelpunt van de wereldhandel.
De hervorming, na 1517 ingezet, waartegen Karel V met alle mogelijke macht trachtte op te treden, heeft in de Nederlanden vaste voet gekregen. Daarmee begon het verzet tegen zijn bewind, een verzet, dat hij niet kon bedwingen, ook al omdat elders in het Duitse Rijk zijn invloed begon te tanen, wat, mede tengevolge van een minder goede gezondheid, geleid heeft tot zijn abdicatie in 1555, waarop volgde het ongelukkige regiem van Philips II, uitlopend op de tachtigjarige oorlog, de afscheiding van de Noordelijke Nederlanden bij de Unie van Utrecht en de uitwijking van de besten onder de besten uit de Zuidelijke Nederlanden naar het Noorden, hetgeen staatkundig en kultureel voor Nederland van de grootste betekenis is geweest.
Zo hebben de Noordelijke Nederlanden geprofiteerd van het beste, dat leefde onder het Zuidnederlandse broedervolk, dat onder het bewind van Karel V op alle gebied aan de spits stond; dank zij de afscheiding van Spanje en het uitwijken van - op elk gebied - vooraanstaande Zuidnederlanders, kon Noord-Nederland zijn eigen weg gaan, zich naar eigen plannen ontwikkelen en tenslotte de gouden eeuw beleven, waarnaar wij nu nog met bewondering terugzien.
Auteursrechtelijk beschermd